Bütün dünyada olduğu kimi Uzaq Şərq regionunda da ABŞ-ın xüsusi müttəfiqləri var. İkinci Dünya müharibəsindən sonra regionda öz təsir gücünü itirməməyə çalışan ölkə uzun illərdir ki, Yaponiya, Cənubi Koreya, Tayvan, Filippin və Taylandla sıx dostluq münasibətlərindədir. Cənub Şərqi Çin dənizində ABŞ-ın müttəfiqlərinin olmasını Çin öz təhlükəsizliyi üçün təhdid hesab edir. Çinin bütün bunlara rəğmən dünya gücünə çevrilməsi necə baş verdi? ABŞ müttəfiqi ölkələri Çin-ə qarşı hərbi-siyasi blokada vəziyyəti təşkil edirmi?
Ednews-a açıqlamasında Böyük Britaniyalı siyasi ekspert Partik Uolş, ABŞ müttəfiqi dövlətlərini Çinə qarşı hərbiləşdirilmiş “peyklər” adlandırıb.
“Yaponiya, Cənubi Koreya və Filippin kimi ölkələr sadəcə olaraq, Çinə qarşı ABŞ-ın hərbi-strateji bazaları ilə təchiz olunmuş peyk rolunu oynayırlar. Çini regionda əhatəyə almaq üçün olduqca əlverişli coğrafi mövqedə yerləşən ABŞ müttəfiqi ölkələri, Tayvan istisna olmaqla ABŞ-ın ordu və hərbi dəniz donanmasına ev sahiblliyi edir. Lakin, bu vəziyyətdə blokadadan danışmaq mümkün deyil, çünki bu dünya iqtisadiyyatında böyük bir boşluq yaradar”.
Ekspert söyləyib ki, Çin mövcud vəziyyətin üstünlüyünü ələ keçirərək öz iqtisadiyyatını bütün dünyada möhkəmləndirdi.
“ABŞ Çini öz daxili bazarına buraxıb ona xüsusi şərait yaradaraq Çin iqtisadiyyatının böyüməsinə təkan verib və bunun bir əsas səbəbi var. SSRİ-ilə Çin arasında fərq yaratmaq və 1991-ci ildən sonra Çinlə iqtisadi əlaqələri gücləndirərək Çin Kommunist Partiyasını daha yaxından sarsıtmaq. Buna baxmayaraq, Çin bu vəziyyətin üstünlüyünü ələ keçirərək öz iqtisadiyyatını bütün dünyada möhkəmləndirdi və eyni zamanda, Rusiyadan fərqli olaraq Kommunist Partiyasını da saxladı. Beləliklə, rəsmi Vaşinqtonda Çin kimi bir dünya nəhənginə güclənməyə kömək etdiyi üçün narahatlıqlar yarandı. İndi isə, ABŞ höküməti bu nəhəngin qarşısını almaq üçün can atır”.
Dünyada təhlükəli vəziyyətin yaranması və mövcud münaqişələrin alovlanmasını ABŞ hökümətindəki siyasi boşluqla əlaqələndirən Britaniyalı ekspert, dünyada bipolyar sistemin zamanla sıradan çıxdığını dilə gətirib.
"Prezident Bayden Ukrayna müharibəsindən əvvəl Rusiya və Çini bir araya gətirməklə çox ciddi bir səhvə yol verdi. İndi isə, dünya bipolyar bir sistemin qovşağında İsrail-Həmas kimi konfliktlərlə üzləşib. Bu hal Qərb dövlətlərini Yaxın Şərq məsələlərində daha yaxından iştirak etməyə məcbur edir”.
"Prezident Baydenin “həmişəlik müharibələr”i bitirmək vədi necə nəticə verdi?" sualına cavab olaraq isə Uolş bildirib ki, ABŞ-ın nizamsız siyasəti bütün dünya dövlətlərinin bu ölkəyə qarşı baxışını dəyişdirib:
“Etiraf etməliyəm ki, biz hazırda dünya tarixinin ən öngörülməz hadisələrini yaşayırıq. ABŞ-ın nizamsız siyasəti bütün dünya dövlətlərinin bu ölkəyə qarşı baxışını dəyişdirmişdir. Aydın məsələdir ki, Prezident Baydenin “həmişəlik müharibələr”i bitirmək vədi, növbəti bir Dünya müharibəsinin yüksək potensial daşıdığı, daha təhlükəli mühit yaradıb”.
Fərid Axundov
