İran Xarici İşlər Nazirliyi açıqlamasında bildirib ki, Qərb İrana qarşı sanksiyaları tamamilə ləğv etməyə hazır olsa, Tehran nüvə sazişinin tam bərpasına hazırdır. İranın nüvə silahına sahib olması regionda nə kimi problemlərə səbəb ola bilər. Buna görə Qərb həqiqətən sanksiyaları dayandıra bilərmi? Qərb və dünya ictimaiyyəti narahatdır?
Məsələ ilə bağlı Orta Doğu Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi Sədrəddin Soltan Ednews-a açıqlaması zamanı bildirib ki, beynəlxalq güclərin əsas hədəfi İranın nüvə silahına malik olmasını önləməkdir:
“Xüsusən İsrail və ABŞ bu istiqamətdə daha çox fəaliyyət göstərirlər. Onların müttəfiqləri İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün bir sıra sanksiyalara qoşulublar. Hətta BMT Təhlükəsizlik Şurasının 5 daimi üzvü ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Çin və Rusiya səs verib. İranın nüvə proqramı ilə bağlı BMT Təhlükəiszlik Şurasının birmənalı şəkildə sanksiyası var. Son zamanlar İrana qarşı hərbi əməliyyatların keçirilməsi ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir.
Vaxtıilə İraqa kütləvi qırğın silahına malik olması səbəbilə ABŞ başda olmaqla koalisiya gücləri hərbi əməliyyata başladı və nəticədə Səddam Hüseyn devrildi. İranın nüvə silahına malik olması ilə bağlı xəbərlər öz əksini tapsa, o halda İran hakimiyyətinə qarşı belə bir aksiyanın başlaması istisna edilmir. Çin və Rusiya İranı müdafiə etməkdə gücsüz olacaq.
Çünki Çin və Rusiya da İranın nüvə silahı əldə etməməsinə zəmanət verir. İranın nüvə danışıqlarını bərpa etməsi məsələsinə gəldikdə İran bunu həmişə istəyib”.
Politoloq qeyd edib ki, 2015-ci ildə İrana qarşı sanksiyaların yumşaldılması ilə bağlı əhatəli razılaşdırma planı təsdiqləndi, lakin bu uzun çəkmədi:
“Plana əsasən İran xam neftinə və bir çox kimya məhsullarına olan sanksiyalar zəiflədildi. Eləcə də İranın mülki aviasiyasına ehtiyat hisslərinin verilməsi ilə bağlı sanskiyaların götürülməsi nəzərdə tutulurdu.
Ancaq 2016-ci ildə Donald Trampın hakimiyyətə gəlməsi ilə vəziyyət dəyişdi. Tramp ölkəsini bu müqavilədən çıxmış elan edərək razılaşma proqramı donduruldu. Daha sonra danışıqlar davam etsə də, hələ də nəticə vermir. Qərb İrandan nüvə sahəsindəki fəaliyyətində şəffaflıq tələb edir. Tehran hakimiyyəti uranın 80 faizinə qədər zəngilləşdirilməsi açıqlamasını vermələri, Qərbin ona olan inamını azaldır. Ehtimal olunur ki, Tehran hakimiyyəti nüvə silahı əldə etməyə çox yaxındır. İran rəhbərliyinin bu sferada olan fəaliyyətinə etimad edilmədiyindən sanksiyalar olduğu kimi qalır.
İranın nüvə silahı əldə etməsi təkcə özünü müdafiə hadisəsi kimi deyil, həm də regionda bu istiqamətdə tarazlığın pozulmasıdır. Qeyri-rəsmi məlumatlara əsasən İsrailin nüvə silahı var. Hökümət bunu rəsmi şəkildə bəyan etmir. Əgər İranın da nüvə silahı olarsa, regionda iki nüvə silahı olan düşmən ölkələr olacaq. Bu isə Türkiyə, Səudiyyət Ərəbistanı və Misirin narazıçılığına səbəb olacaq və sadalanan ölkələrdə bu istiqamətdə fəaliyyətlərini genişləndirə bilərlər. Bu isə Yaxın Şərqdə nüvə silahı əldə etmək uğrunda təhlükəli yarışmaya səbəb olacaq”.
Xəyal Ramiz
