31 martda Ukraynada növbəti prezident seçkiləri keçiriləcək. Seçkilər xüsusilə də, Moskva telekanallarında fəal şəkildə şərh olunur. Ukraynanın növbəti prezidenti kim olacaq və o, ölkəni necə dəyişəcək? Ukraynalı siyasi şərhçi Vadim Tryuxan Eurasia Diary-nin suallarına cavab verib.
- Seçkilərin qalibi haqqında bu gün proqnoz vermək mümkündürmü? Neçə turun olacağı gözlənilir?
- Ukraynada yeddinci prezident seçkilərində əvvəllərkidən daha böyük rəqabət var. Və məsələ yalnız namizədlərin sayında deyil (39). Seçkilərdən 3 gün əvvəl heç kim ən az 70-80% -ə yaxın bir dəqiqliklə ikinci mərhələyə kimin keçəcəyini əminliklə söyləyə bilməz. Real şansları olan ən az 5 namizəd var: Boyko, Qritsenko, Zelenskiy, Poroşenko və Timoşenko. Əvvəllər hökumətdən və müxalifətdən olan namizədlər arasında hər zaman bir mübarizə var idi, ilk iki favoritin kim olduğu aydın olurdu. İndi seçki kampaniyası yeni və köhnə, sistemli siyasətçilər və sistemsizlər arasındakı mübarizəni xatırladır. Seçkilərdə kimin qələbə çalacağını indi proqnozlaşdırmaq çox tezdir. Mən ikinci turda hazırda irəlidə olan Zelenski istisna olmaqla, digərlərini görmək istərdim. Niyə məhz onları? Çünki onlar müharibə aparan ölkənin prezidenti olmağa daha çox hazırdırlar və soydaşları ilə daha dürüstdürlər. Seçki nəticələrinə görə ikinci turda kimin keçəcəyini biz 1 apreldə biləcəyik.
- Hazırkı prezident P.Poroşenkonun şanslarını necə dəyərləndirisiniz? Məlum olduğu kimi, hələ reytinqdə komik namizəd Zelenski liderdir.
- Ukraynada hakimiyyət dəyişikliyi ehtimalı olduqca yüksəkdir. Bu vəziyyət Ukraynalıların prezident Poroşenkoya qarşı inamsızlığının çox yüksək səviyyədə 70% -dən çox olmasına görədir. Fəal seçki kampaniyasına baxmayaraq, o seçicilərin etibarını qazana bilmədi.
- Ukraynaya yeni prezident təyin olunacağı halda Ukrayna-Rusiya münasibətləri necə dəyişə bilər?
"Ukraynanın növbəti prezidenti, Poroşenko, Zelenski, Qrişenkoya və ya bir başqası olsa, Rusiya ilə münasibətlərdə bir dəyişiklik olacaq". Ukraynanın şərqindəki müharibəni bitirmək üçün danışıqların daha effektiv olacağına ümid var. Bu ümid zəifdir, belə ki, Kreml müvəqqəti olaraq işğal edilmiş Donbas ərazilərindən çıxmaq üçün siyasi iradə göstərmir. Krımla bağlı məsələni həll etmək perspektivləri seçkilərin nəticələrindən asılıdır. Bu uzun sürən problemdir.
- Rus təbliğatı və televiziyası ukraynalıların seçiminə təsir edə bilərmi?
- Ukrayna tamaşaçılarında rus təbliğatına qarşı immunitet yaranıb. 2013-cü ilin sonu - 2014-cü ilin əvvəlində olduğu kimi, TV-də rus təbliğatı vətəndaşlarımızın beyninə artıq təsir etmir. Bundan başqa, təsirin əksinə olacağı ehtimal edilir.
- Ukraynanın yeni prezidenti Rusiya ilə razılaşmaq üçün ona nə təklif edə bilər?
- Rusiya ilə danışıqlar apararkən heç kim müstəqillik və suverenliyi müzakirə etməyəcək. Ona görə də bu danışıqlar Ukraynada istənilən yeni prezidentlə çətin və uzunsürən olacaq. Lakin müvəffəqiyyətin açarı Ukraynanı dəstəkləyən dövlətlərin güclü koalisiyasıdır. Dünyada Putin rejiminin nə demək olduğunu anlamayan siyasi lider yoxdur. Ancaq heç kim də savaş istəmir. Buna görə, "qamçı və kökə" üsulundan istifadə edərək, Rusiyanı tədricən digər ölkələrə davranışda, o cümlədən Ukraynaya və Azərbaycana qarşı sivil davranış çərçivəsinə qaytarmaq mümkündür.
- Seçkilərdə namizədlərdən hansılar Ukraynanın NATO-ya gedəcək yolunu sürətləndirə bilər?
- Ukrayna üçün Aİ və NATO-ya daxil olmaq məsələsi həyati əhəmiyyətlidir. Buna görə də, prezident seçilən şəxs bu vəzifənin icrasını təmin etmək üçün institusional mexanizmə düzəlişlər etməli, eləcə də kadr siyasətini təkmilləşdirməlidir. Bununla yanaşı, unutmamalıyıq ki, irəli getmək üçün daxili siyasətdə - korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirləri, iqtisadi inkişaf və s. sahələrdə uğur qazanmaq lazımdır. Problem Ukraynanın idarəçilik forması parlamentli respublikadır. Prezident təkbaşına NATO-ya, ələlxüsus da AB-yə qoşulmaq üçün ölkəni hazırlaya bilməz. Bu azı 90% hökumət və parlamentin vəzifəsidir. Buna görə, payız seçkilərinin nəticələri ilə parlamentdə və hökumətdə çoxluq qazanmaq çox vacibdir. yeni prezidentin ofisdə ilk gündən başlayaraq yerinə yetirəcəyi birinci vəzifə məhz bu olacaq.
- Çox sağolun, sizə can sağlığı, bütün qardaş ukraynalılara qələbə diləyirik.
- Sağ olun. Mən iki il əvvəl Bakıda bir konfransda oldum. Azərbaycan və azərbaycanlılara çox böyük rəğbət var.
