Qazilərə dövlət qayğısı hansı səviyyədədir? Azərbaycan və qonşu dövlətlərin müqayisəsi

Analitika 11:02 01.10.2019

Son günlərdə Qarabağ qaziləri, onların sosial durumaları və problemləri ilə əlaqədar müxtəlif məlumatlar yayılır. Ümumiyyətlə, cəmiyyətimizin həssas hesab ediləcək bu təbəqəsinin sosial durumu bütün ictimaiyyətin, əsas da hökumətin daim diqqət mərkəzində olmalıdır.

Qonşu respublikalarda qazilərə dövlət dəstəyi hansı formada həyata keçirilir?

Qonşu və qardaş Türkiyə Cumhuriyyətinin qazilərə yönələn sosial siyasəti bütün dünya dövlətləri üçün bir örnək təşkil edir desək, yəqin ki, yanılmarıq.

Türkiyədə Qazilərə dövlət tərəfindən verilən güzəşt və imtiyazlara aşağıdakılar misal göstərilə bilər:

türk gazileri ile ilgili görsel sonucu

  • Qazilər və ailə üzvləri, xəstəxanalarda pulsuz mualicə almaq hüququna sahibdir; (Qeyd edək ki, Türkiyədə xəstəxanalar sığorta sistemi əsasında pullu fəaliyyət göstərir)
  • Qazilərin nəqliyyat vasitələrindən istifadəsi pulsuzdur;(Buraya gəmi, qatar, avtobus, metro daxildir)

  • Qazi övladlarına orduda və dövlət qulluğunda xidmət üçün şərait yaradılır, imtiyazlar verilir, onlar imtahansız işə qəbul edilir;

  • Qazilər vəfat etdiyi zaman onlar üçün hərbi mərasim keçirilir;

  • Qazilərin yaşadıqları mənzil üzrə aylıq işıq pulu ödəmələrinə 40%, su pulu ödəmələrinə 50% endirim edilir;

  • Qazi övladları imtahansız təhsil təqaüd proqramlarına daxil edilir;

  • Qazilər ölkə daxilindəki müxtəlif idman yarışlarına pulsuz izləyə bilər;

  • Qazilər üçün muzey, tiyatr və digər incəsənət mərkəzlərinə giriş də pulsuzdur;

  • Qazilər həcc ziyarətinə Türkiyə Dəyanət İşləri Başqanlığı tərəfindən pulsuz olaraq, növbəli əsasda göndərilir;

  • Qazilərə Türk hava yollarından ölkə daxili uçuşlar üçün 20%, ölkə xaricinə təkil edilən uçuşlar üçün 40% endirim tətbiq edilir.

Bundan savayı qeyd etdmədiyimiz onlarla sahədə qazi və ailələrinə yardım və güzəştlər edilir.

İran İslam Respublikasında da dövlət tərəfindən qazilərə geniş imtiyazlar verilir.

irans veteran ile ilgili görsel sonucu

Qazilər aylıq sosial muavinətlər alır və pulsuz tibbi xidmətdən yararlanırlar. İranda qazilər və ailə üzvləri üçün dövlət yeni iş imkanları yaradır, qazi övladlarının imtahansız işə qəbulu təşkil edilir. Qazi övladları xüsusilə orduda və dövlət qulluğunda xidmət üçün xüsusi imtiyazlar əldə edir. Qazi övladlarının ali təhsil almasında da İranda bir sıra güzəştlər tətbiq edilir. Belə ki, burada 100 ballıq sistemdə qəbul imtahanı zamanı hətta 50, 60 bal toplayan qazi övladlarının yüksək nüfuzlu universitet və ixtisaslarda təhsil alması təmin edilir. Qazilərə xüsusilə maliyyə-kredit sahəsində ciddi yardımlar edilir, onlara faizsiz kreditlər verilir və onlar bir sıra vergilərdən azad edilir.

Bədxah qonşumuz Ermənistanda isə vəziyyət tamamilə bunun əksidir.

erməni veteranlar ile ilgili görsel sonucu

Qarabağ müharibəsindən sonra müharibədə iştirak edən bir çox yüksək rütbəli zabitlər dövlət rəhbərliyinə gətirilsə də müharibədə iştirak edən sıravi döyüşçülərin həyatında ciddi dəyişikliklər baş vermədi. Hazırda Ermənistanda Qarabağ veteranları 80 dollardan, 200 dollara qədər aylıq muavinətlər alırlar. Qeyd edək ki, 2013 və 2015-ci illərdə bu ölkədə muharibə əlilləri və veteranlarının kütləvi aksiyaları keçirilirdi. Bu aksiyalara səbəb isə aylıq muavinətlərin aşağı olması idi.

Bəs Azərbaycanda dövlət qazilərə hansı sosial yardımları həyata keçirir?

İlgili resim

Mövzuyla bağlı Eurasia Diary-ə Qarabağ qazisi, jurnalist Rey Kərimoğlu eksklüziv açıqlamalar verib:

“Azərbaycanda Qarabağ əlillərinə dövlət tərəfindən pulsuz mənzillər və maşınlar verilir. Təbii ki, bu mənzillər evi olmayan qazilərə, növbəli şəkildə verilir. Qarabağ əlilləri, şəhid ailələri və onlara bərabər tutulan şəxslər bundan savayı pensiyalar və prezident təqaüdləri alırlar. Qarabağ əlilləri həm pensiya, həm də prezident təqaüdü alır. Onların aldıqlar muavinət əlliliyin qrupuna  və rütbəyə görə, daşıdıqları vəzifəyə görə fərqləndirilir”- deyə qazi qeyd edib.

Qazi övladlarının təhsili

R.Kərimoğlu Qarabağ muharibəsi əlillərinin övladlarının ali təhsil xərclərinin dövlət tərəfindən ödənildiyini bildirib:

“2014-cü ilə qədər bu problem mövcud idi, lakin Qarabağ Qazilər Birliyi və Qarabağ Əlilləri Cəmiyyətinin prezidentə müraciətindən sonra Qarabağ əlilləri və şəhid ailələrinin övladlarının təhsil haqları dövlət tərəfindən ödənilməsi haqda fərman imzalandı. Artıq 5 ildir ki, Qarabağ əlillərimizin övladları dövlət hesabına təhsil alır”.

Qazilər üçün ən problemli sahə- Səhiyyə

R.Kərimoğlu qazilərin ən çox problemlə üzləşdiyi sahənin səhiyyə sektoru olduğunu vurğulayıb:

“Səhiyyə pulsuzdur” məntiqi ilə yanaşsaq hər vətəndaş kimi Qarabağ əlillərinə də tibbi xidmət pulsuzdur. Lakin qazilərimizin ən çox problemlə üzləşdiyi sahə səhiyyədir. Qazilərin mualicələri üçün lazım olan ağır əməliyyatlar böyük pullar müqabilində başa gəlir. Biz dəfələrlə təşkilat adından müraciətlər edərək yüzlərlə qazimizin əməliyyatlarını pulsuz həyata keçirməyə müəssər olmuşuq. Lakin bu heç də bütün qazilərimizin pulsuz mualicə olunduğu mənasına gəlmir.

Hazırda tibbi sığorta məsələsi də gündəmdədir. Tibbi sığorta haqqında qanunda Qarabağ əlilləri və şəhid ailələrinin tibbi sığorta haqlarının dövlət tərəfindən ödəniləcəyi qeyd edilir. Lakin tibbi sığorta haqqında qanunda qazi ailələri ilə bağlı heç bir güzəştdən bəhs edilmir. Ona görə də biz xahiş edirik ki, qazilərlə birlikdə onların ailə üzvlərinin də tibbi sığorta pulunu dövlət ödəsin. Ən azından qaziyə illərlə xidmət etmiş həyat yoldaşının pulsuz tibbi sığorta hüququ olmalıdır”.

R. Kərimoğlunun sözlərinə görə “Qazilərin nəqliyyat və kamunal güzəştləri faktiki olaraq ləğv edilib”:

“2001-ci ilə qədər bütün Qarabağ əlilləri, veteranlar, şəhid ailələri, 20 yanvar əlillərinin nəqliyyat və komunal güzəştləri var idi. Bu güzəştlər 2001-də ləğv edildi və onların yerinə kompensassiyalar verildi. Sora o kompensassiyalar muavinətə çevrildi və ən son bu muavinətlər prezident təqaüdünə çevrildi. Bu çox ciddi məsələdir. Bu təbəqənin faktiki olaraq nəqliyyat-komunal haqları ləğv edilib. Hazırda yalnız bu şəxslərə prezident təqaüdləri verilir”.

Qazilərin sosial imtiyazları ilə bağlı təkliflər

“Türkiyədə şəhid ailəsi və qazilərin ailə üzvləri məcburi dövlət qulluğuna qəbul edilir. Biz təklif edirik ki, şəhid ailəsinin üzvü dövlət qulluğuna imtahandan kənar və ya müəyyən güzəştlərlə qəbul edilsin.

Azərbaycanda təxminən 60 min muharibə veteranı var, 14 min nəfər isə Qarabağ əlili var. 14 min Qarabağ əlinin təxminən yarısı dövlət tərəfindən maşınlarla təmin edilib. Bir qisminə evlər də verilib. Lakin burada ciddi problem var. Sözügedən maşınlar hərəkət məhdudiyyəti olan şəxslərə verilmir. Gözü, qolu olmayan, başından travması olan qazilərə dövlət maşın vermir. Biz isə təklif edirik ki, bu maşınlar bütün əlillərə verilsin. Ola bilər ki, onlar özləri bu maşınlardan istifadə edə bilməsinlər, lakin ailə üzvləri bu maşınlar vasitəsilə onları ən azından xəstəxənaya apara bilər.

Ən ciddi məsələ isə müharibə veteranlarına ilə bağlıdır. Bu şəxslərə ayda 80 manat məbləğində prezident təqaüdündən və gəliri 500 manatdan aşağı veteranlardan ədv vergisinin tutulmamasından savayı heç bir sosial haqq, güzəşt verilmir.

Qazilərin və şəhid ailələrinin ən çox narazı qaldıqları məsələlərdən biri də notarius və digər sosial xidmət qurumlarında sənəd və digər xidmətlərin pullu olmasıdır. Nə üçün şəhid ailəsi və ya Qarabağ əlili notariusda bir sənədi təsdiqlətmək üçün rüsum ödəməlidir?!”- deyə R. Kərimoğlu əlavə edib.

Nicat İSMAYILOV

Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir

Xəbər xətti

Dünyanın sürəti artır
00:32 07.07.2025
Ermənistan Ukraynaya cavab verdi
23:59 06.07.2025
İsrail prezidenti girovların azad edilməsi üçün çətin qərarların qəbul edilməsini istisna etmir
23:26 06.07.2025
Şir zooparkdan qaçdı
22:58 06.07.2025
"Formula 1": Lando Norris Böyük Britaniya Qran-prisini qazandı
22:30 06.07.2025
Zelenski Rusiya və Ukrayna arasındakı əsir mübadiləsindən danışıb
22:00 06.07.2025
Tesla robot istehsalını sonlandırmağa qərar verdi
21:30 06.07.2025
Mask “Amerika” partiyasının qeydiyyatı üçün müraciət edib
21:00 06.07.2025
XİN Xankəndi Kommunikesi barədə məlumat yayıb
20:42 06.07.2025
Paşinyan "Hraparak"ı məhkəməyə şikayət edib
20:30 06.07.2025
Zakir Həsənov türkiyəli həmkarına başsağlığı verib
20:20 06.07.2025
Zelenski Rusiyaya qarşı yeni iqtisadi sanksiyalar açıqladı
20:00 06.07.2025
Türkiyə Ordusunda faciə: 19 əsgər zəhərləndi, 5-i şəhid oldu
19:53 06.07.2025
Türkiyə ordusunun 5 hərbçisi şəhidlik zirvəsinə yüksəlib
19:30 06.07.2025
Pakistan Milli Assambleyasının sədri Azərbaycanda rəsmi səfərdədir
19:00 06.07.2025
Qaçış üzrə yeni rekord qırıldı
18:30 06.07.2025
İki şəhər arasında hava əlaqəsi pozuldu
18:00 06.07.2025
Qırğızıstan rusiyalılara pasport verilməsini dayandırdı
17:30 06.07.2025
Kamaləddin Qafarov: İƏT-in inkişafında Azərbaycanın rolu artmaqdadır
17:00 06.07.2025
Bu pasportların dəyişdirilməsi Rusiya vətəndaşları üçün zəruridir
16:30 06.07.2025
XİN ABŞ-yə başsağlığı verdi
16:00 06.07.2025
ABŞ-də seldə ölənlərin sayı artdı
15:30 06.07.2025
DİM təhsil haqqında dəyişiklik edib
15:00 06.07.2025
Təl-Əvivdə hava limanına hücum olub
14:30 06.07.2025
Yaponiyada zəlzələ baş verib
14:00 06.07.2025
Azərbaycanlı güləşçi qızıl medal qazandı
13:30 06.07.2025
İlon Mask yeni siyasi partiyasını elan etdi
13:00 06.07.2025
"İƏT üzvü olan ölkələrlə əməkdaşlığımız sistemli şəkildə dərinləşdirir"
12:26 06.07.2025
Günəşdə Rekord Aktivlik: Bir Həftədə Altıncı dəfə...
12:00 06.07.2025
Əsvanda Ptolemey dövrünə aid qəbirlər aşkarlanıb
11:29 06.07.2025
Rusiya Xarkova PUA hücumu həyata keçirib
11:11 06.07.2025
"Almaniya müdafiə olunmalıdır”
10:51 06.07.2025
Almaniya Ukraynaya Patriot sistemi almaq istəyir
10:16 06.07.2025
İsrailin Qəzzaya endirdiyi son hava hücumlarında 78 nəfər ölüb
09:52 06.07.2025
Xamenei ortaya çıxdı
09:29 06.07.2025
Böyük Britaniyada COVID-19-un yeni ştamı yayılır
08:52 06.07.2025
Şirkət maşını dərəyə aşıb
08:19 06.07.2025
Aşura günü 2 mindən çox şəxs qan verib
07:47 06.07.2025
Vəkillər Kollegiyasına üzv olmaq istəyənlər üçün imtahan keçiriləcək
07:13 06.07.2025
Mark Zukerberq Ağ Evdən qovulub
06:38 06.07.2025
Hamısı