ABŞ-ın Çinə qarşı YÜRÜTDÜYÜ SİYASƏT Yaponiya, Tayvan, Cənubi Koreya

Analitika 12:30 03.03.2023
 
Hazırda hər kəsə məlumdur ki Çinin dinamik iqtisadi inkişafı Qərb dövlətləri üçün böyük təhlükədir. Əhalinin çoxluğu, ucuz işçi qüvvəsi,  Kommunist İdarə üsulu  və ən əsasıda Sosialist rejimli Hökümət olmasına baxmayaraq, açıq bazar siyasəti Çini, müasir dövrdə iqtisadi dövriyyəsinin 17,7  trilyon dollar olmaqla nəhəng dövlətə çevrilib. 
 
Başda ABŞ və Böyük Britaniya olmaqla hələ keçən əsrdən bəri Çinin birincilər sırasına yaxınlaşmasının qarşısını almağa çalışırlar. 
 
Tayvan Birləşmiş Ştatlar üçün niyə bu qədər önəmlidir?
 
ABŞ II Dünya müharibəsindən bəri  “Marşal”  planları əhatəsində Yaponiyanı Çinə qarşı "maşa" kimi istifadə edir. 
 
Çin keçən əsrin 80- ci illərindən sonra çox yüksək səviyyədə inkişaf etməyə başladı. Bunun üçün də ABŞ başda Yaponiya olmaq üzrə Cənubi Koreya və Tayvana hər cür maliyyə dəstəyi göstərməyə başlayır. Bunun sayəsində də Yaponiya və Cənubi Koreya  iqtisadiyyatı ilk onluqda qərarlaşır.  
 
Hazırda Tayvanda ABŞ və İngiltərədən gələn silah satışı maksimal həddədir. Təbii ki, bütün bunlar boşuna deyil. ABŞ - ın Qərbi Sakit okeanın da Çinə qarşı etdiyi “hasarlama” planıdır. Çinin isə hazırda Tayvanı (rəsmi adı ilə Çin Respublikası) öz ərazisi kimi tanıması çox böyük siyasi problem yaradır.  
 
Çin 1940-cı illərin Çin vətəndaş müharibəsindən bəri müstəqil Tayvanı ərazisinin bir hissəsi kimi qəbul edir, Çan Kay-şekin millətçiləri Mao Tszedonun kommunistlərinə uduzaraq,  Taypey (indiki Tayvan) adasında yenidən hökümət qurub.  Çin, lazım gələrsə, Tayvanla birləşmək üçün hərbi güc tətbiqindən heç vaxt imtina etməyəcək. 2020-ci ilin ortalarından bəri o, müntəzəm olaraq Tayvanın hava hücumundan müdafiə identifikasiya zonasına hərbi təyyarələr göndərir.
Rəsmi Vaşinqton Tayvana silah satır, Birləşmiş Ştatların “təhlükəsizliyə, yaxud sosial və ya iqtisadi vəziyyətə xələl gətirə biləcək, hər hansı gücə və ya digər təzyiq formalarına müqavimət göstərmək üçün, 1979-cu ildə  Tayvan Münasibətləri Aktı”nı  qüvvəyə mindirib. Vaşinqton Tayvanın Çinə verilməsini onun Soyuq Müharibə dövründəki Asiya Sakit Okean müttəfiqləri zəncirinin qırılması kimi qiymətləndirəcək.
 
 Hələki yaxın dönəmlərdə Böyük Britaniyanın beynəlxalq ticarət naziri Qreq Handsin Tayvanla ticarət əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün bu ölkəyə getməsi Çini qəzəbləndirib. Daha əvvəl isə ABŞ konqresinin sədri Nancy Pelosinində Tayvana rəsmi səfəri olub. ABŞ və İngiltərə açıq aydın Çinin etirazlarına baxmayaraq Tayvanı  Çinə qarşı oyuncaq etməkdən çəkinmirlər. Bir sözlə Tayvanın 2021 ci ildə eynicinslilərin evliliyini legaşladıran  ilk Asiya ölkəsi olması, İqtisadiyyatın yüksək səviyyəli inkişafı və Ordunun güclənməsi təsadüfi deyil.
 
Yaponiya, Tayvan, Cənubi Koreya
 Ümumiyyətlə, 2022-ci ilin may ayından bəri bu üç ölkə iyirmidən çox yüksək səviyyəli görüş keçirib, o cümlədən 2022-ci ilin iyununda NATO Sammiti və 2022-ci ilin noyabrında Şərqi Asiya Sammiti çərçivəsində keçirilən üçtərəfli liderlərin görüşləri olub. Hazırda ABŞ-Yaponiya-Koreya Respublikası Hind-Sakit Okean üçün Üçtərəfli Tərəfdaşlığa dair Penh Bəyanatı, Şimali Koreyanın təhdidlərindən kənarda olan məsələlərin geniş spektrini əhatə etmək üçün üçtərəfli əməkdaşlığın coğrafi miqyasını və funksiyasını genişləndirməklə mühüm yeni mərhələ təşkil edir.
 
Rəsmi Vaşinqtonun Çini Qərbi Sakit Okeanda məhdudlaşdırmaq üçün üçtərəfli əlaqələrdən dərin istifadə etmək niyyəti var,  həmçinin də  Çinin Şimali Koreyanın nüvə silahının inkişafının qarşısını almaq üçün heç bir addım atmaması Seul və Tokionu Vaşinqtona yaxınlaşdırıb. Tayvan, Yaponiya və Cənubi Koreya üçün ABŞ Çini əsas ticarət tərəfdaşı kimi sıxışdırıb. 
 
Yaxın dönəmlərdə ABŞ , Avstraliya, Yeni Zelandiya birgə Hərtərəfli Tərəfdaşlıq Paktı , Filippin də yeni ABŞ hərbi bazasının açılması görünür. Çinə qarşı daha geniş Asiya Sakit okean ittifaqını yaranmasına zəmin açır. Fərqli sferalardan çıxış edən Asiyadakı qərb koalisiyalarına Çin tab gətirə biləcəkmi? Bunu zaman və gedən proseslər göstərəcək.
 
 
Gülməmmədov Xəyal
Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir

Xəbər xətti

İpoteka kreditlərinin maksimal məbləği artırılmayacaq
12:41 09.07.2025
Hindistanda körpünün çöküb
12:26 09.07.2025
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış edib
12:11 09.07.2025
Qan analizi xərçəngi 3 il əvvəldən aşkar edə biləcək
11:56 09.07.2025
Ankarada TDT Mədəniyyət və turizm nazirlərinin 10-cu toplantısı keçirilir
11:50 09.07.2025
Azərbaycan nefti bahalaşdı
11:41 09.07.2025
Silinmiş "ChatGPT" söhbətləri bərpa olundu
11:26 09.07.2025
Husilər Qırmızı dənizdə gəmiyə hücumun görüntülərini yaydılar
11:11 09.07.2025
Ağdam-Füzuli yolundakı qəzada xəsarət alanların son durumu açıqlanıb -Yenilənib
10:57 09.07.2025
NASA əməkdaşı unikal görüntü çəkdi
10:56 09.07.2025
Hindistan sahillərində qədim sualtı şəhər aşkarlanıb
10:42 09.07.2025
Tramp rüsumları təxirə saldı
10:27 09.07.2025
" İsrail və HƏMAS Qəzzada atəşkəsə yaxındır"
10:12 09.07.2025
İsrail HƏMAS-ın komandirlərindən birini öldürdü
09:48 09.07.2025
Klublararası dünya çempionatı: "Çelsi" finala yüksəldi
09:15 09.07.2025
Çin hərbçiləri Almaniya təyyarəsinə lazer tuşladılar
08:43 09.07.2025
"Ukraynada kimyəvi silahdan istifadə edildiyinə dair sübutumuz var"
08:10 09.07.2025
Britaniya Sarayında ixtisarlar başlayıb
07:38 09.07.2025
İnsanlar bədən üzvlərini bərpa edə biləcək?
07:05 09.07.2025
İsrail Tripoliyə hava zərbəsi endirib
06:33 09.07.2025
Rotterdam limanı NATO-nun "hərbi qalası" olacaq
06:08 09.07.2025
Arı sürüsü təyyarəni havaya qalxmağa qoymadı
05:34 09.07.2025
Türkiyədə prokurorluq "Grok"la bağlı araşdırma başlayıb
05:08 09.07.2025
Fransanın cənubunda meşə yanğınları meşə yanğınları başlayıb
04:38 09.07.2025
Kondisionerdən istifadənin sağlamlığa hansı təsirləri var?
04:05 09.07.2025
"ABŞ Ukraynaya dəstəyini davam etdirəcək"
03:32 09.07.2025
SEPAH İranda hərbi çevriliş edə bilər?
03:09 09.07.2025
Nyu-Meksiko ştatında daşqınlarla bağlı fövqəladə vəziyyət elan edilib
02:36 09.07.2025
Texasda daşqın nəticəsində ölənlərin sayı 109-a çatıb
02:04 09.07.2025
MKİ və FTB-nin keçmiş rəhbərlərinə qarşı cinayət işi açılıb
01:36 09.07.2025
Qvatemalada güclü zəlzələ baş verib
01:04 09.07.2025
Aİ Ukrayna üçün 100 milyard avro büdcə ayırıb
00:32 09.07.2025
Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
00:01 09.07.2025
"ABŞ nüvə sazişi üzrə danışıqlarda maraqlı olduğunu göstərməlidir"
22:47 08.07.2025
Tramp Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları nəzərdən keçirir
22:14 08.07.2025
"Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh sazişini gözləyirik"
21:42 08.07.2025
Türkiyədə saxlanılan bələdiyyə sədri həbs olundu
21:10 08.07.2025
"ABŞ Qəzzada atəşkəs barədə razılığa gəlməyə ümid edir"
20:37 08.07.2025
ABŞ idxal rüsumlarından 300 milyard dollardan çox gəlir əldə edəcək
20:05 08.07.2025
Netanyahu və Tramp axşam ikinci dəfə görüşəcək
19:38 08.07.2025
Hamısı