Rusiyasız qalan Baltikyanı dövlətlərin PEŞMANLIĞI – Havalar soyuduqca böyüyən PROBLEMLƏR

Analitika 16:00 21.11.2023

Baltikyanı dövlətlər Ukrayna müharibəsinə görə Rusiya qazından imtina edib. MDB ölkəsi olan bu dövlətlərin öz enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün çıxış yolu axtarmağı, Rusiya ilə münasibətləri stabilləşdirməkdən üstün tutdu.

Dünyanın ən böyük təbii qaz ixracatçılarından biri olan Rusiyanın Avropaya, eləcə də Baltikyanı dövlətlərə qaz ixrac etməsinin bu ölkələrin bütün sənaye sahələrində əhəmiyyətli dərəcədə rolu var. Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayandan sonra, Rusiyanın işğalçı mövqeyini qınayan Baltik dövlətləri idxal etdikləri qazdan imtina etdilər. 2022-ci il, aprelin 1-dən etibarən Rusiya qazı Latviya, Litva və Estoniyaya ixrac edilmir. Bu tarixdən etibarən Baltikyanı dövlətlər öz təbii qaz təlabatını Latviyanın rezervləri və bəzi məhdud qaynaqlarla ilə ödəyir. Bundan əlavə, Rusiya yaxın gələcəkdə həmin dövlətlərə neft və ya qaz ixrac etmək niyyətində olmadığını açıq şəkildə bildirib. Moskva rəsmiləri bu addımın Rusiyanın dünyada qaz istehsalçısı kimi statusunu qorumaq üçün atıldığını iddia ediblər. Müharibədən sonra adıçəkilən üç ölkədə böyüyən inflyasiyanın əsas mənbəyi bahalaşan energetika olub. İstehlak Qiymətlərinin Uyğunlaşdırılmış İndeksinin (HICP) illik göstəricilərinə görə, Baltikyanı dövlətlərdə enerji istehlak qiymətləri sürətlə yüksələrək iki dəfə artıb. Latviya, Litva və Estoniyanın Baltik dənizində Almaniya ilə birlikdə keçirdiyi yeni təbii qaz yataqları axtarmaq əməliyyatları hələ ki, ciddi bir nəticə verməyib. Məsələyə ümumi perspektivdən yanaşdıqda deyə bilərik ki, bütün sanksiyalara və zəif siyasi münasibətlərə rəğmən Avropa Birliyi özünün qaz təlabatının 40%-ni Rusiyadan alır. Ukraynda müharibəsindən sonra İspaniya, İtaliya və Fransa kimi ölkələr Afrika ölkələri ilə yeni ticari anlaşmalara baş vursa da, şimal dövlətləri üçün problemin həlli daha mürəkkəbdir. 

Problemin Avropadan kənarda həlli

Fransanın Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin Tədqiqat direktoru Nikolas Mazukçi, Rusiya ilə siyasi əlaqələrin pisləşməsində bumeranq təsirinin olacağını ifadə edib. Təbii qaz üçün Rusiyaya alternativ axtaran Avropa dövlətləri Əlcəzairə müraciət etsə də, ölkənin yerli hasilat sənayesi infrastrukturunun hələ ki, bu iqtisadi razılaşmaya hazır olmadığı ortaya çıxıb. Mazukçi əlavə bir çıxış yolu olaraq Azərbaycan qazının idxalı variantını irəli sürüb. Lakin, məlum olduğu kimi Azərbaycanın təbi qaz resursları Rusiyanınkı qədər zəngin deyil. Bundan başqa, Azərbaycanla Avropa arasında mövcud olan qaz ticarətinin həcmini artırmaq üçün qaz boru kəmərlərinin ekstensiv inkişafına ehtiyac var ki, bu prqramın planlaşdırıldıqdan sonra həyata keçirilməsi uzun müddət ala bilər.

Screenshot_1.png

Norveçin potensial alternativ kimi rolu

Danimarka da Baltikyanı dövlətlərin qaz axtarma proqramına daxil olmuş və Şimal Dənizində yeni əməliyyatlara start verilmişdir. Şimali Avropada məhdud sayda təbii qaz resurslarına sahib olan və Danimarkaya uzun illərdir ki qaz ixrac edən Norveç 2022-ci ilin yayından Baltikyanı dövlətlərin də qazla təmin olunması məsələsini o qdərə də isti qarşılamayıb. 2022-ci ilin sonuna qədər Polşa, Danimarka, Belçika və Balkan dövlətlərinə təbii qaz satan Norveç Baltik sualtı qaz boru kəməri ilə 45 milyon kub metr təbii qaz ixrac edib. Qeyd edək ki, bu rəqəm ümumi Norveç qaz tədarükünün 36%-ni təşkil edir. Energetika sahəsində ölkəni Yaşıl Enerji mənbələri ilə intensiv inkişafa yönləndirən Norveç rəsmiləri bu haldan heç də razı deyillər. Bu iqtisadi əməkdaşlığı uzun müddtə davam etməyəcəyini bildirən Norveç, Baltikyanı dövlətlərlə birgə yeni neft və qaz yataqlarının axtarışı üçün 18 milyon dollar vəsait ayırıb. Beləliklə, özünün təbii sərvətlərini qorumağa çalışan Norveç, dəniz qonşuları olan Baltikyanı dövlətlərə məsələ ilə bağlı sadəcə müvəqqəti olaraq güzəştə getdyini açıq şəkildə bildirib.

c7018e5d-norway-energy-1024x683.jpg

Rusiyanın məsələdə mövqeyi

Baltikyanı dövlətlərin enerji tədarükündə əsas rol oynayan və Baltik dənizinin altında yerləşən sualtı qaz boru kəmərlərinin zədələnməsi bu ölkələr üçün böyük təhlükə yaratdı. Qeyd etmək lazımdır ki, İsveçin cənub sahilində yerləşən sualtı boru kəməri, ölkənin NATO-ya qoşulma prosesini başladıqdan sonra partladı. Qərb ölkələri bunu Rusiyanın təxribatı kimi qiymətləndirsə də, bu barədə heç bir sübut tapılmadı. Baltik dövlətlərinin Rusiya qazından üz döndərməsi və yaxın bir vaxt kəsiyində onları məhdud sayda qazla təmin edən kəmərlərin zədələnməsi onların növbəti qışa nə dərəcədə hazır olduğunu da şübhə altına aldı. Bu baxımdan, Baltikyanı dövlətlərin yaxın gələcəkdə Rusiya ilə ticari münasibətləri birbaşa kəsməkdən daha münasib variantla çıxış edə bilər. Məsələyə Rusiya tərəfdən baxdıqda isə, aydın olur ki, bu vəziyyət əvvəla rus qazını dəyərləndirir və onun Şərqi Avropadakı iqtisadi ağalığını möhkəmləndirir.

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

“Sülhün kökləri” Təşkilatı “Sülh Yürüşü” təşkil edəcək
16:31 08.05.2025
ANAMA yanında İctimai Şuranın üzvləri regiona səfər ediblər
16:03 08.05.2025
"1948-ci ildən bəri Şri-Lanka rəhbərləri etnik münaqişəni “ötürmə” vasitəsinə çeviriblər"
15:21 08.05.2025
Laçında “Heydər Əliyev – Müstəqillik, Suverenlik və Şanlı Zəfər” mövzusunda konfrans keçirilib
12:52 08.05.2025
Sabah 30 dərəcə isti olacaq
12:44 08.05.2025
“Turkish Airlines” Pakistana uçuşları ləğv edib
12:41 08.05.2025
Livanda Azərbaycan Evi açılıb
12:32 08.05.2025
Əminə Ərdoğan “Beynəlxalq İslam Sənətləri” sərgisində Azərbaycan stendini ziyarət edib
12:29 08.05.2025
Ukrayna Prezidenti Anım və İkinci Dünya müharibəsində Qələbə Günü münasibətilə xalqa müraciət edib
12:15 08.05.2025
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümü Berlində qeyd edilib
12:08 08.05.2025
Qaxda silah-sursat aşkarlanıb
12:05 08.05.2025
Bu gün Avropa Liqasında finalçılar bəlli olacaq
12:02 08.05.2025
Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası "Sən elə bir zirvəsən" adlı tədbir təşkil edib
11:57 08.05.2025
Pakistanın hava limanı yaxınlığında partlayışlar baş verib
11:52 08.05.2025
"Vyetnam Azərbaycan ilə əməkdaşlığı özünün strateji-siyasi xətti hesab edir"
11:47 08.05.2025
CNN: Hindistan və Pakistan arasında son illərin ən böyük hava döyüşü baş verib
11:35 08.05.2025
Azərbaycanın və Vyetnamın dövlət başçıları mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
11:32 08.05.2025
Putinlə Szinpin arasında görüş başladı
11:28 08.05.2025
Azərbaycan və Almaniya arxeoloqları Ağalıqtəpə yaşayış yerində tədqiqat aparıblar
11:23 08.05.2025
Bakıda “Kənddən Şəhərə” həftəsonu yarmarkası təşkil olunacaq
11:20 08.05.2025
Qubada II Beynəlxalq folklor rəqs və yaradıcılıq festivalından
11:11 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam arasında Biznes Şura yaradılır
11:06 08.05.2025
Bu gün görkəmli bəstəkar Soltan Hacıbəyovun doğum günüdür
11:02 08.05.2025
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
11:00 08.05.2025
Vyetnamın KP MK-nın Baş katibinin xanımı İçərişəhərlə tanış olub
10:59 08.05.2025
Alimlər Britaniya sahillərində üzən qədim köpəkbalığı növü kəşf ediblər
10:53 08.05.2025
Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyi möhkəmlənir
10:30 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam XİN başçıları strateji tərəfdaşlığın inkişaf perspektivlərini müzakirə ediblər
10:27 08.05.2025
“Aztelekom” bayrağı Heydər Əliyev zirvəsində dalğalanıb
10:22 08.05.2025
Yeni dövrün mübarək, azad Şuşa!
09:40 08.05.2025
Türk Dövlətləri Ali Məhkəmələrinin Konfransının Əsasnaməsi təsdiq edilib
09:23 08.05.2025
Alimlər Günəş sistemində doqquzuncu planetin mümkün namizədini aşkar ediblər
07:56 08.05.2025
KİV: İsrail və Türkiyə Azərbaycanın vasitəçiliyi ilə Bakıda danışıqlar keçirəcək
00:28 08.05.2025
Mayın 8-i Beynəlxalq Talassemiya Günüdür
00:00 08.05.2025
Mina sahələrində ümidlərin bərpası - Thembisa Fakude yazır...
14:31 07.05.2025
ABŞ-nin daha bir döyüş təyyarəsi Qırmızı dənizə düşüb
12:32 07.05.2025
İslamabad: Hindistan Pakistanın su ehtiyatlarını hədəf alıb
12:27 07.05.2025
Sabah Bakıda hava yağmursuz olacaq
12:20 07.05.2025
Türkiyənin aparıcı universitetlərindən birinin tələbələri dahi Nizami Gəncəvinin irsi haqqında məlumatlandırılıb
12:18 07.05.2025
“Qoruqlar və muzeylər– keçmişdən gələcəyə körpü” mövzusunda III Quba Simpoziumu keçiriləcək
12:15 07.05.2025
Hamısı