Son günlər Azərbaycanda əhali və sahibkarlar arasında alternativ enerji vasitələrinə maraq və tələbatın artması ilə əlaqədar ölkəyə günəş paneli qurğuları gətirilməyə başlanıb. Sözü gedən qurğu əslində daimi enerji istehsal etməklə yanaşı enerji istehlakçılarını əlavə ödənişdən xilas etmək məqsədi güdür. Lakin bu dəfə ölkəmizdə bunu arzu edənlərin xəyalları deyəsən suya düşəcək, yəni el dilində desək – gözünüz sayağacda olsun.
Əslində inkişaf etmiş ölkələrə nəzər salsaq görə bilərik ki, orada günəş panellərindən istifadəyə görə istər fiziki, istərsə də hüquqi şəxslərdən vergi tutulur. Yəni əgər bir Hollandiya və ya İspaniya vətəndaşı, istər fiziki şəxs kimi evinin çardağında panel qurğusu quraşdırsın, istərsə də hüquqi şəxs olaraq zavod və ya fabrikin işıqlandırılması məqsdilə bu qurğudan istifadə etsin, yenə vergi ödəməli olacaq. Bəs görəsən istisnalar varmı? Əlbəttə, vergilər enerjinin hansı mənbədən istifadə olunmasına görə tətbiq olunur. Məsələn, İspaniyada hökumətinin yeni qərarından sonra fiziki və ya hüquqi şəxslər günəş panelləri ilə bərabər dövlətin elektrik xəttindən də paralel şəkildə enerji mənbəsi kimi istifadə edərsə, əlavə 7% dövlətə vergi ödəməli olur.
Azərbaycanda da vergi adı ilə bu tipli qazanc mənbələrindən istifadə olunma abi havası yaranmaqdadır. Necə deyərlər, alterntiv enerjinin alternativ gəlir yolları düşünülməkdədir və deyəsən artıq düşünülüb də...
Son günlər yerli mətbuatda gedən məlumatlar alternativ enerjinin səmərəsindən çox, gəlirindən söz açmağa başlayıb. Gəlir dedim yadıma uşaqlığım düşdü. O zamanlar qonşumuzda alverçi balası moşennik İbiş kliçkalı biri var idi. Həmişə yaşda özündən kiçik olanların yanına gələr, əlindəki qəpikləri onlara göstərib: “Baxın nə çox pulum var?” - deyib əlindəki beş altı qəpiyi onlara verib, əvəzində 1 rubl əsginazlarını onlardan çırpışdırardı. Nə isə... onun axırı yaxşı qurtarmadı...
Keçək əsas məsələyə. O məsələ ki, ona Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Alternativ və Bərpa olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyi, qısaca desək ABEMDA aydınlıq gətirib. Sözü gedən qurumun sədri Cəmil Məlikovdur. Və o, yerli mətbuata açıqlamasında bildirib ki, sayğac istifadəçi tərəfindən istehsal edilən, onun ümumi enerji şəbəkəsinə verdiyi və geri aldığı elektrik enerjisi üzrə göstəriciləri rəsmi şəkildə qeydə alacaq. Bir az sadə vətəndaşın anlaması üçün mücərrəd səslənsə də, bunun izahını belə vermək olar. Yəni Allahın bəxş etdiyi təbii enerjidən vətəndaşın nə qədər istifadə edəcəyinə nəzarət mexanizmi yaratmaq üçün, həmin sayğac qurğunu onun qapısına qoyacaqlar. Çox təssüf! Bizim indiyə qədər ağlımıza gəlməyən alternativ bir üsulla...
Belə ki, müəyyən bir hesabat dövründə, yəni istər ay, istərsə də rüb ərzində istifadəçi şəbəkəyə istehlak etdiyindən çox elektrik enerjisi göndərdiyi halda, sayğac tərəfindən qeydiyyata alınan enerji sərfiyyatı üzrə fərqin müqabilində gəlir əldə edəcək. Amma çox sevinməyə dəyməz, bunun əksi də var.
Demək eyni üsulla, istifadəçinin istehsal etdiyindən çox elektrik enerjisi istifadə edəcəyi halda ölkədə müəyyən edilmiş tarif üzrə yaranmış fərqi ödəyəcək və həmin bu fərqi qapınıza yenidən quraşdırılmalı olacaq o sayğac qeydə alacaq.
Əslində bu çətin bir iş deyil. Arzu etdiyiniz bu cür elektrik şəbəkə qurğusunu quraşdırmaq üçün istər fiziki, istərsə də hüquqi şəxs olmanızdan asılı olmayaraq sadəcə müqaviləni yeniləmək və yeni sayğac almaq üçün "Azərişıq" ASC-ə a müraciət etməli olacaqsınız. Çətini başlayana qədərdir, necə deyərlər, qəpiklər gəlir, manatınızı hazırlayın...
Elnur Ənvəroğlu
