Alman astrobioloqlar yadplanetli mikroorqanizmləri üzə çıxara biləcək yeni bir test cihazı hazırlayır. Maraqlısı odur ki, bu cihazın əsas komponentlərindən biri insan qanında bol miqdarda olan və yer üzündə geniş yayılmış L-serin adlı amin turşusudur.
"EDnyus" xəbər verir ki, layihənin rəhbərlərindən Maks Riekeles, bu cihazın necə işlədiyini belə izah edir:
"L-serin - istifadə etdiyimiz xüsusi amin turşusu - bədənimizdə təbii olaraq mövcuddur"
Bu amin turşusu yalnız insan orqanizmində deyil, həm də yeraltı okeanlarda, hətta günəş işığının çatmadığı hidrotermal bacalar ətrafında da geniş yayılıb. NASA alimləri L-serin və digər "proteinojenik" amin turşularını meteoritlərdə də aşkarlayıblar. Bu cür kəşflər, elm adamlarını düşündürən əsas suallardan birini ortaya çıxarır:
"Yer kürəsindən kənarda amin turşuları mövcuddursa, bu, başqa bir yerdə həyatın yaranmasına səbəb olmuş ola bilərmi?"
Mikrobları cəlb edərək ortaya çıxaran üsul
Tədqiqatçılar "kemotaksiya" adlanan bioloji prosesdən istifadə edirlər. Bu mexanizm bakteriya və arxelərin ətraf mühitdəki kimyəvi maddələrə reaksiya verərək müəyyən istiqamətə hərəkət etməsinə səbəb olur. Uzun illər aparılan araşdırmalar bir çox mikroorqanizmin yüksək L-serin konsentrasiyasının olduğu istiqamətə doğru hərəkət etdiyini göstərib.
Bu məlumat əsasında hazırlanan test cihazı iki bölmədən ibarət bir sistemə malikdir:
* Birinci bölmə – yadplanetdən gətirilmiş nümunələri saxlayacaq
* İkinci bölmə – müəyyən miqdarda L-serin həlli olan su ehtiva edəcək və içəridə nələrin baş verdiyini izləmək üçün kamera ilə təchiz olunacaq
Elm adamları cihazın Mars səthində və digər planetlərdə potensial mikroorqanizmləri aşkar etmək üçün istifadə edilə biləcəyini düşünür. Lakin Riekeles bildirir:
"Əsas sual hələ də qalır - orada nə vaxtsa həyat olubmu?"
Mars mikroblarına bənzər bakteriyalar sınaqdan keçirilib
Tədqiqatçılar dünya üzərində ekstremal şəraitdə yaşayan və yadplanetli orqanizmlərlə müqayisə edilə biləcək üç mikroorqanizmanı sınaqdan keçiriblər:
1. Pseudoalteromonas haloplanktis (P. halo) - Hədsiz soyuğa dözümlü, duzlu mühitlərdə sağ qala bilən bakteriya.
2. Bacillus subtilis (B. subtilis) – 100°C-yə qədər yüksək temperaturda yaşayan və qoruyucu örtük yarada bilən bakteriya.
3. Haloferax volcanii (H. volcanii) – Ölü dəniz kimi duzlu mühitlərdə yaşayan arxe. Duzsuz mühitdə yaşaya bilmir.
Mars səthində bol miqdarda duz olduğu məlum olduğuna görə, bu mikroorqanizmlərin Mars mikrobları ilə oxşarlıqları xüsusi maraq doğurur.
Sınaqlar zamanı bütün bu mikroorqanizmlərin L-serinə doğru hərəkət etdiyi aşkar edilib. Məsələn:
* B. subtilis bakteriyası, L-serin konsentrasiyasının iki dəfə artırıldığı testlərdə hüceyrə sıxlığını 400% artırıb.
* Bütün mikroorqanizmlar bir saat ərzində L-serin olan bölmədə 200% daha çox toplanıb.
Riekeles qeyd edir ki, qlükoza və riboza kimi digər maddələr də sınaqdan keçirilib, lakin ən effektiv cəlbedici maddə açıq şəkildə L-serin olub.
Marsda həyata dair ümidlər və çətinliklər
Layihədə iştirak edən Berlin Texniki Universitetinin professoru Dirk Şulze-Makux cihazın Marsda istifadə edilə bilməsi üçün bəzi mühüm çətinliklərin həll edilməli olduğunu vurğulayıb:
* Əsas problem: Cihazı quraşdırmaq üçün sıvı suyun ola biləcəyi bir yer tapmaq.
* Mars-da Güney Yaylaları və ya Valles Marineris kanyonunun dibi bu cür yerlərdən biri ola bilər.
* Mars atmosferinin bəzi bölgələrində sıvı duzlu suyun olması ehtimal edilir.
Şulze-Makux bildirir ki, Marsdakı atmosfer təzyiqi bəzən sıvı duzlu suyun qalmasına imkan verə bilər.
Alimlərin hazırladığı bu yeni test cihazı, yadplanetli həyat axtarışında sadə, lakin effektiv bir üsul ola bilər. Bu texnologiya Mars, Aropa və Qanymede kimi potensial yaşana bilən mühitlərdə istifadə edilə bilər.
Əgər cihaz Mars səthində işləsə və hərəkət edən mikroorqanizmləri aşkar etsə, bu, Yerdən kənar həyatın mövcudluğuna dair mühüm bir sübut ola bilər.
Gələcək Mars missiyalarında bu cihazın necə tətbiq olunacağını izləmək maraqlı olacaq!
