Bildiyimiz kimi Ukraynada münaqişənin başlaması ilə Rusiya iqtisadiyyatı getdikcə Çin iqtisadiyyatından asılı vəziyyətə düşüb. Çin Rusiya ilə iqtisadi əlaqələrini qismən kəsmiş Qərb ölkələrini tədricən əvəz edir. İqtisadi ekspertlər bu il Çin və Rusiya arasında ticarət dövriyyəsi 200 milyard dollara çata biləcəyini vurğulayıblar.
Rusiya iqtisadiyyatı Çin asılılığından qurtula biləcəkmi?
Rusiyalı politoloq Vitali Arkov Ednews – a açıqlamasında bildirib ki, Rusiyanın Çindən aslılığı deyil, daha çox ABŞ – ın ondan aslılığı reallığı var.
“2022-ci ilə qədər və ondan da əvvəl - 2014-cü ilə qədər Rusiyanın Avropa ölkələri ilə geniş iqtisadi əlaqələri var idi. Onların bir çoxu müasir iqtisadi qüdrətini əsasən Rusiya ilə əməkdaşlıq sayəsində əldə edib: onların sənayesi ucuz rus karbohidrogenləri üzərində işləyir, yüksək keyfiyyətli metalları və ağaclarını emal edir, kənd təsərrüfatında dünyanın ən yaxşı rus gübrələrindən istifadə edir, eyni zamanda faktiki olaraq dibsiz gübrələrə sata bilirdi. Rusiya öz məhsullarını və texnologiyalarını bazara çıxarır. Almaniya bu işdə xüsusilə uğur qazandı, o da əslində Rusiyanın enerji resurslarının Avropada ticarətçisi idi, eləcə də böyük miqdarda rus oliqarxlarını toplayan İngiltərə, Böyük Britaniyanın iqtisadiyyatına ciddi təkan verdi. Lakin bildiyimiz kimi, sözdə, “kollektiv Qərb” üçün kifayət etmədi. Onlar SSRİ-nin dağılmasından sonra Rusiyanı 20-ci əsrin 90-cı illərindəki xaos dövrünə qaytarmaq və onu tam müstəmləkəyə çevirmək istəyirdilər. Bundan sonra baş verənlər isə hamımızın bildiyi və gördükləridir”.
Ekspert əlavə edib ki, baş verən sanksiyalar Rusiyanın Cənub və Şərq yarımkürəsi ölkələri ilə yaxınlaşmasına səbəb yaradıb. Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan, Çin və Hindistan kimi region ölkələrinin sanksiyalara qoşulmaması Rusiya tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
Arkov hesab edir ki, iki ölkə arasında münasibətlər aslılıq deyil, əməkdaşlıq kimi qələmə verilməlidir:
“Bu gün Çin, yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bir çox inkişaf etmiş ölkələr kimi Rusiyanın xarici ticarət fəaliyyətində birinci yerdədir. Lakin bu, heç də Rusiyanın Çindən asılılığı deyil, əksinə, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı inkişaf etdirməkdir. Çin nəinki Rusiya karbohidrogenlərinin idxalını artırmaqda çox maraqlıdır, həm də “Sibirin gücü-2” boru kəməri layihəsi həyata keçirilir. Bundan Uzaq Şərq nəqliyyatı və Monqolustan da faydalanacaq. Çin Rusiyanın nəzarətində olan Şimal Dəniz Marşrutunun imkanlarından istifadə edərək Avropa ölkələrinə yüklərinin irimiqyaslı tranzitinə başlamağa hazırdır. Bu marşrut tıxaclı Süveyş kanalı vasitəsilə ənənəvi marşrutdan daha sürətli, ucuz, şimal enliklərindədir və bu istiqamətdə artıq Rusiya ilə fəal işləyir”.
Pekində Avropa İttifaqının Rusiya ilə sərhədi qeyri-müəyyən müddətə bağlı saxlaya bilməyəcəyini ağıllı şəkildə əsaslandırırlar. Çünki bu, biznesləri və ictimaiyyəti artıq hakimiyyətlərindən anti-Rusiya sanksiyalarına dəstək rejimindən çıxmağı və Moskva ilə münasibətləri bərpa etməyi tələb edən Avropa ölkələrinin özlərinin iqtisadiyyatına böyük ziyan vurur. Bu baxımdan Pekin Moskva ilə əsasən Rusiya ərazisindən keçən birgə nəqliyyat və tranzit layihələri planlarından imtina etmir, eləcə də artıq başlamış multimodal beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin imkanlarından istifadə edir.
Onun işi ( MTK) “Şimal – Cənub” - irimiqyaslı trans-Avrasiya layihəsi Rusiya, Azərbaycan, Qazaxıstan, Türkmənistan, İran və Hindistan tərəfindən həyata keçirilir”, – deyə o, sonda qeyd edib.
Əkbər Novruz
