Artıq bir neçə müddətdir ki, Avropanın Fransa, İsveç, Almaniya, Belçika və hətta İsveçrə kimi ölkələrində qanunun aliliyinə üsyançı qruplaşmalar tərəfindən meydan oxunur. Bir çoxları vəziyyətin yaranmasını immiqrasiya ilə əlaqələndirirlər. Göründüyü avropalı siyasətçilər sosial layihələrə milyardlarla vəsait xərcləmələrinə baxmayaraq, immiqrasiyanın yaratdığı problemlərin öhdəsindən gələ bilmirlər. 

Keçən həftə Brüsseldə keçirilən immiqrasiya ilə bağlı Avropa sammiti hətta birgə bəyannamə olmadan başa çatıb. Fransa prezidenti Emmanuel Makron isə ölkədə qeyri-sabit vəziyyətə görə ümumiyyətlə sammitdə iştirak edə bilməyib. O, Paris ətrafı ərazidə 17 yaşlı gənc Nahel Merzukun polis tərəfindən güllələnməsindən sonra Fransada iğtişaşlarla məşğul idi. Belə bir vəziyyətdə ortaya sual çıxır ki, baş verən bu iğtişaşlar Avropa İttifaqının yeni bir siyasətə keçməsinə şərait yaradacaqmı?

Məsələ ilə bağlı jurnalist və politoloq Neil Vatson öz fikirlərini bizimlə bölüşüb...

“Fikrimcə Fransada iğtişaşları təhrik edən faciəvi hadisə artıq necə deyərlər, stəkanı daşıran son damla oldu. Düşünürəm ki, qitənin müsəlman əhalisi onlara qarşı göstərilən “ikinci dərəcəli” vətəndaş rəftarına artıq pozitiv baxmırlar, xüsusilə də Fransada vəziyyət belədir. Harada ki, islamafob və ksenofob düşüncə tərzi hakimdir, orada belə vəziyyət hakimdir. Fransa ümumiyyətlə Avropa ölkələri arasında ən az inteqrasiya olmağı bacaran bir yerdir. Nümunə olaraq deyə bilərəm ki, adicə ölkədə hicab qadağan olunub. Məhz bu tip şeylər iğtişaşları daha da cilovlandırır və zənnimcə artıq Avropa İttifaqı (Aİ) parlamentində yeni - əsasən də müsəlmanlara daha tolerant yanaşan siyasətçilər ehtiyac duyula bilər. Bununla birlikdə müsəlman əhaliyə hakim xristian təbəqə ilə müəyyən sahələrdə bərəbərhüquqlu səlahiyyətlərin verilməsi, islama dövlət səviyyəsində hörmətlə yanaşılan din kimi tanınması iğtişaşların səngiməsinə də şərait yaradacaqdır”.

Bəs, yürüdülən bu təhlükəli siyasət Avropa ölkələrində hakim partiyaların dəyişməsinə şərait yarada bilərmi?

Məsələ ilə bağlı bağlı ABŞ – ın Azərbaycandakı keçmiş səfiri və politoloq Metyu Brayza qeyd edib ki, İsveç və Fransanın hər ikisi narazı müsəlman gənclərin bəzən ciddi etirazları ilə üzləşirlər. 

“Fransanın etirazlarının çoxu Makronun 2017-ci ildə enerji vergisi tətbiq etməsi və ya bu ilin əvvəlində pensiya yaşının artırılması kimi daha geniş iqtisadi və sosial siyasətləri ilə bağlıdır. Qitə daxilindəki ölkələrin daxili siyasətləri isə bir-biriləri ilə yaxından əlaqəsi yoxdur. Sözsüz iğtişaşların baş verdiyi ölkələrdə siyasi partiyaların dəyişməsini güman edə bilərik. Bunlar demokratik ölkələr üçün normal proseslərdir. İtaliya və Almaniyada olduğu kimi digər aparıcı Avropa ölkələrində də sol partiyaların hakimiyyətə çıxmasını görə bilərik”.

Əkbər Şəbəndəyev