İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı Nürnberq məhkəmələrindən sağ qalan sonuncu prokuror Ben Ferencz 103 yaşında dünyasını dəyişib.
Ednews xəbər verir ki, Ferencz Florida ştatının Boynton Beach şəhərindəki malikanəsində ölü tapılıb. Onun yuxuda vəfat etdiyi bildirilir.
Prokurorun ölümünü təsdiqləyən ABŞ Holokost Muzeyi “Dünyanın soyqırım qurbanları üçün ədalət axtarışında olan liderini itirdik” deyə qeyd olunub.
Qeyd edək ki, B.Ferencz nasist zabitlərini müharibə və insanlığa qarşı cinayətlər törətməkdə ittiham edəndə cəmi 27 yaşında idi. Daha sonra o, hərbi cinayətləri təqib etmək üçün beynəlxalq məhkəmənin yaradılmasını müdafiə etdi və bu məqsəd 2002-ci ildə reallaşdı.
Oğlu Donald Ferencz, atasını həyatını "hüququn aliliyi altında daha humanist bir dünya etməyə çalışan" biri kimi xatırlayacağını söyləyib.
Xatırladaq ki, Ferencz 1920-ci ildə Transilvaniyada anadan olub, lakin ailəsi gənc ikən antisemitizmdən qaçmaq üçün ABŞ-a mühacirət edib, sonra Nyu-Yorkda məskunlaşıb.
1943-cü ildə Harvard Hüquq Məktəbini bitirdikdən sonra o, ABŞ ordusuna yazılır və Müttəfiqlərin Normandiyaya enişlərində və Bulge döyüşündə iştirak edir. O, çavuş rütbəsinə qədər yüksəlib və nəticədə nasistlərin müharibə cinayətlərinin araşdırılması və sübutlarının toplanması ilə məşğul olan bir komandaya qoşulub.
Müharibədən sonra Ferencz vəkillik etmək üçün Nyu Yorka qayıtdı, lakin qısa müddət sonra əvvəllər məhkəmə təcrübəsi olmamasına baxmayaraq, Nürnberq məhkəmələrində nasistləri mühakimə etmək üçün işə götürülür.
Nasistlər tərəfindən işğal edilən Şərqi Avropada fəaliyyət göstərən və bir milyondan çox insanı qətlə yetirdiyi təxmin edilən Einsatzgruppen mobil SS ölüm qrupları üzvlərinin məhkəməsində baş prokuror təyin edilir.
Mühakimə olunan 22 kişidən hamısı ən azı bir ittiham üzrə təqsirli bilinib, 14-ü ölüm cəzasına məhkum edilib, dördü isə edam edilib.
Sınaqlar başa çatdıqdan sonra altı dildə, o cümlədən alman dilini mükəmməl bilən Ferencz Qərbi Almaniyada qalır və yəhudi qruplarına yeni hökumətdən təzminatların ödənilməsinə kömək edir.
Sonrakı illərdə o, beynəlxalq hüquq professoru oldu və müharibə cinayətləri törətmiş hökumət rəhbərlərini mühakimə edə biləcək beynəlxalq məhkəmə üçün kampaniya aparır. O, bu mövzuda bir neçə kitab yazıb.
Sevinc Kamalova
