“Televiziyalarda işarət dili əlilliyi olan insanların cəmiyyətə adaptasiyasına təkan olacaq”

Yazarlar 16:15 31.03.2025

“Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında” qanuna edilən dəyişikliklər bu kateqoriyadan olan şəxslərin məlumat əldə etmək imkanlarını genişləndirəcək və bunun yüksək sosial effekti olacaq. Bu, işarət dilinin statusunun yüksəldilməsini, eşitmə məhdudiyyəti olan şəxslərin informasiya və kommunikasiyaya tam çıxış hüquqlarının həyata keçirilməsini təmin edəcək. Belə ki, dövlət büdcəsindən maliyyələşən, habelə ictimai yayımçı statusuna malik olan ümumölkə yerüstü televiziya yayımçıları praym-taym zamanı yayımladıqları informasiya xarakterli proqramlarının Azərbaycan işarət dilinin tərcüməsi ilə müşayiət olunmasını təmin edəcəklər. Hesab edirəm ki, televiziya proqramlarında işarət dili vasitələrinin olması eşitmə məhdudiyyəti olan şəxslər arasında məlumat əldə etmək hüququndakı boşluqları aradan qaldıracaq. Bu isə əlilliyi olan insanların cəmiyyətə adaptasiyası, eləcə də məlumat əldə etmələrinə təkan olacaq.

Dövlət əlilliyi olan şəxslərin məlumat əldə etmək hüququna təminat verir. Məlum olduğu kimi, dövlət dilinin şifahi formada istifadəsi zamanı eşitmə qabiliyyəti tam məhdud olan şəxslər üçün Azərbaycan işarət dili ünsiyyət dili kimi rəsmi tanınır. İşarət dili vizual dildir. Danışıq dilindən fərqli olaraq, səslər və ya sözlərlə deyil, jestlərlə, yəni əl işarələri, üz ifadələri və ağız hərəkətləri ilə ünsiyyət qurur. Eşitmə məhdudiyyəti olan şəxslərin əqli inkişafı və sosiallaşması, onların reabilitasiyası üçün ən yaxşı vasitədir.

BMT-nin “Əlillərin hüquqları haqqında” Konvensiyasında da dövlətlər danışıq dillərindən strukturca fərqlənə bilən, lakin heç bir halda onlardan aşağı olmayan və tam hüquqlu təbii dillər olan işarət dillərini tanımağa, qəbul etməyə və istifadəni təşviq etməyə çağırılır.
Ümumiyyətlə, əqli və fiziki imkanlarından asılı olmayaraq, bütün insanlar məlumat və əyləncəyə bərabər çıxış əldə etməlidirlər. Bu, həyatın bütün sahələrinə, o cümlədən televiziyaya aiddir. Eşitmə qabiliyyətini itirmiş insanların televiziya yayımı vasitəsilə sosial və siyasi əhəmiyyətli məlumatlardan uzaqlaşmaması üçün işarət dili xidmətləri göstərilir. Buna görə də dünyada bir çox televiziya kanalları, axın provayderləri əlçatanlığı təbliğ edirlər. Əlçatan televiziya müxtəlif texnologiyaların, o cümlədən subtitrlər, sadə dil parametrləri və işarət dili tərcümələrinin köməyi ilə həyata keçirilir. Burada həm də qəbul edilən informasiyanın dəqiqliyi və etibarlılığı ön plana çıxır. Belə ki, internet resurslarında rast gəlinən bütün məlumat mənbələrini etibarlı saymaq olmaz. Bu xidmətin televiziya vasitəsilə təqdim olunması əlçatanlıqla yanaşı, məlumatın etibarlı mənbədən alınmasını da təmin edəcək.

İşarət dilinin tərcüməsini müvafiq təhsilə və ixtisasa malik olan şəxslər həyata keçirirlər. Yeri gəlmişkən, burada ən vacib məsələlərdən biri - surdo-tərcüməçilərin kadr ölçüsü də normal olmalı, aydın görünən ölçüdə təqdim edilməlidir, çünki onların üz ifadələrinin görünməsi vacibdir.

Hesab edirəm ki, işarət dilinə olan tələbat surdo-tərcüməçilərin peşə hazırlığının təkmilləşdirilməsini də aktuallaşdıracaq, bu peşənin cəlbediciliyini daha da artıracaq. Bu da nəticə etibarı ilə daha keyfiyyətli işarət dili xidmətlərinin təmin edilməsinə şərait yaradacaq.

Nigar Məmmədova

Milli Məclisin Deputatı

“Euronews” telekanalı Azərbaycandakı mina problemindən danışdı

Xəbər xətti

General Akif Pirverdiyev 4-cü Ordu birliyinin komandiri TƏYİN OLUNDU
07:39 19.04.2025
Moskva "Taliban"ı tanıdı - Rusiya Əfqanıstana qayıdır
07:34 19.04.2025
ABŞ Ukrayna danışıqlarından çıxa bilər - Şərt irəli sürüldü
07:28 19.04.2025
"Moskva Ankara ilə İrəvan arasında yaxınlaşma səylərini dəstəkləyir"
07:23 19.04.2025
Mirzoyanla Bayramovun diplomatiya dueli: Nəticə nə oldu?
07:15 19.04.2025
Azərbaycan - Gürcüstan münasibətləri yeni mərhələyə qədəm qoyur
18:49 18.04.2025
Dünya Nizamı Necə Dəyişir? IV Hissə: Geosiyasi Dəyişikliklər və Yeni Əlaqələr
17:51 18.04.2025
Azərbaycanda sadələşdirilmiş gömrük bəyannaməsi ilə bağlı mobil tətbiqin dizaynı dəyişdirilir
12:12 18.04.2025
Qırğızıstanın və Azərbaycanın Ədəbiyyat institutları ortaq layihənin icrasına başlayıblar
12:07 18.04.2025
Milli Observatoriya beynəlxalq mükafata layiq görülüb
11:59 18.04.2025
OpenAI şirkətinin yeni sosial media platforması X-ə rəqib olacaq
11:54 18.04.2025
Sabah Yer Günü ilə bağlı festival keçiriləcək
11:40 18.04.2025
Polşa nüvə silahına sahib olmaq istəyir
11:32 18.04.2025
Azərbaycanda Milli Etalon Vaxtı yaradılır
11:24 18.04.2025
Cənubi Koreya KXDR-lə sərhəd yaxınlığında gecə təlimləri keçirib
11:20 18.04.2025
Yağıntıların vurduğu zərərin məbləği açıqlandı
11:17 18.04.2025
İRS jurnalının ərəb dilində yeni nömrəsi işıq üzü görüb
11:13 18.04.2025
Minskdə azərbaycanlı qəhrəmanlara həsr olunmuş anım tədbiri keçirilib
11:10 18.04.2025
Alimlər Kvant maqnitizminin nadir tipini kəşf ediblər
11:05 18.04.2025
Kolumbiyada neft kəməri partladılıb
11:02 18.04.2025
Qazaxıstan Əfqanıstana humanitar yardım göndərib
10:58 18.04.2025
Dünyanın ən dözümlü mühərrikli maşınları açıqlandı - Hyundai, Kia siyahıda yoxdur
10:55 18.04.2025
Bakının üç rayonunda qaz olmayacaq
10:50 18.04.2025
Bakıda bədii gimnastika üzrə Dünya Kubokuna start verilib
10:43 18.04.2025
Pandemiyalar haqqında tarixi saziş imzalanıb
10:38 18.04.2025
Parisdə Azərbaycanın ilk süni intellekti “Şuşa” kompozisiyası nümayiş olunub
10:35 18.04.2025
Azərbaycanda akkreditə olunmuş diplomatik korpusun nümayəndələrinin Xankəndi və Şuşa şəhərlərinə səfəri başlayıb
10:32 18.04.2025
"Azərbaycan Cənubi Qafqaz regionunda yeni status-kvo yaradıb"
10:27 18.04.2025
1300 il əvvələ aid xəzinə tapıldı
10:25 18.04.2025
İspaniya ÇL-də 5 klubla təmsil olunacaq
10:22 18.04.2025
Rusiya Xarkova ballistik raketlə zərbə endirib
10:17 18.04.2025
Bu gün Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günüdür
10:12 18.04.2025
ABŞ vətəndaşı Belizdə təyyarəni ələ keçirməyə cəhd edib
10:08 18.04.2025
İranda hərbi parad keçirilib
09:58 18.04.2025
Kolumbiyada üsyançılar terror aktları törədib
09:52 18.04.2025
Ərdoğan Türkiyə - Azərbaycan təbii qaz sahəsi üzrə əməkdaşlıq sazişini təsdiqləyib
06:46 18.04.2025
Başlıbel qətliamından 32 il ötür
00:01 18.04.2025
Dünya Nizamı Necə Dəyişir? III Hissə: Texnoloji İnqilablar və Yeni Dövrün Mühitləri
17:38 17.04.2025
Azərbaycanın Geosiyasi Imperativləri: Regiondakı Strateji Gücün Yeni Tərifi II Hissə: Azərbaycanın Strateji İnteqrasiyası və Qlobal Təsiri
14:03 17.04.2025
Meksika ABŞ-a diplomatik nota göndərib
12:29 17.04.2025
Hamısı