Krediti alan vəfat edəndə, borcunu kim ödəməlidir?

İqtisadiyyat 14:15 17.02.2025

Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi vahid məhkəmə təcrübəsini müəyyən edən daha bir qərar qəbul edib. 

İşin hallarına görə, iddiaçı ilə cavabdeh arasında bağlanmış kredit müqaviləsinə əsasən iddiaçı borcalana 45 ay müddətinə illik 25% dərəcəsi ilə 12.000 manat məbləğində kredit verməyi, borcalan isə həmin krediti müəyyən olunmuş müddətdə faizi ilə birlikdə borc verənə qaytarmağı öhdələrinə götürüblər. Həmçimin iki şəxs borcalan tərəfindən müqavilə öhdəlikləri yerinə yetirilmədiyi təqdirdə kredit müqaviləsindən irəli gələn öhdəliyin tam həcmdə icrası üçün zamin durub. Lakin cavabdeh 1 il sonra vəfat edib. 30 iyul 2022-ci il tarixli maliyyə arayışına görə müqavilə üzrə cəmi 7.887 manat borc yaranıb. 

Sonra iddiaçı cavabdehlərə qarşı iddia ərizəsi ilə məhkəməyə müraciət edərək,
cavabdehlərdən 7 min 887 manat borcun tutularaq iddiaçıya ödənilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş edib. 

İddianın əsaslarına görə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 28 fevral 2019-cu il tarixli Fərmanının icrası ilə bağlı iddiaçı tərəfindən varis və zaminlərə kredit müqaviləsi üzrə yaranmış borcun restrukturizasiya olunması və bununla bağlı banka müraciət edilməsi təklif edilib. Buna baxmayaraq, borclu varis və zaminlər təklifi qəbul etməyib və fərmandan irəli gələn güzəştlərdən istifadə etməyiblər. 

Birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsi ilə iddia rədd edilib. Məhkəmə araşdırması zamanı müəyyən edilib ki, ididaçı bank əsas borclunun vərəsəsi qismində olan cavabdehə qarşı borcun ödənilməsi tələbini irəli sürsə də, varisin əsas borclunun vərəsəsi qismində onun miras əmlakını qəbul etməsi halına dair heç bir sübutu məhkəməyə təqdim edə bilməyib. Buna görə də şəxsin vərəsə kimi hər hansı miras əmlakı qəbul etməsi halı sübut edilmədiyindən, onun vərəsə qismində miras əmlakı həddində borcun ödənilməsi öhdəliyi yaranmadığından, iddia tələbi qeyd edilən cavabdehə aid olan hissədə əsassız olamaqla, təmin edilməməlidir. 

Həmçinin məhkəmə iddia tələbinin zamin qismində çıxış edən cavabdehlər aid olan hissəsi ilə bağlı hesab edib ki, iddia tələbi bu hissədə də əsassız olmaqla, təmin edilməməlidir. Belə ki, iş materiallarından görünür ki, 15 aprel 2015-ci il tarixli kredit müqaviləsinin təminatı qismində bağlanılmış zaminlik müqavilələrində onun qüvvədə olma müddəti qeyd edilməyib. Həmin müqavilənin təmin etdiyi öhdəliklərin icrası vaxtının başa çatmasından 1 ildən çox müddət keçib. Bu səbəbdən cavabdehlərin zaminliyinə xitam verilməlidir.

Həmçinin məhkəmə onu da qeyd etməyi zəruri hesab edib ki, hazırkı mülki iş üzrə 1 illik müddət 2020-ci ilin yanvar ayının 15-də bitdiyi halda (həmin tarixdə isə müvafiq Fərmanın tətbiqi ilə bağlı tədbirlər artıq həyata keçirilib), iddiaçı tərəfindən zaminlərə qarşı iki ilə yaxın müddət ötürülərək məhkəməyə müraciət edilib. 

İddiaçının apellyasiya şikayəti də təmin edilməyib, birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsi dəyişdirilmədən saxlanılıb. 

Bundan sonra iddiaçı kassasiya şikayəti ilə Ali Məhkəməyə müraciət edib. 

Ali Məhkəmənin mövqeyinə görə, apellyasiya instansiyası məhkəməsinin əsas borclunun vəfatından sonra onun vərəsəlik qaydasında keçə biləcək miras əmlakının olması, həmin əmlakın vərəsələri tərəfindən qanunla müəyyən olunmuş müddətdə qəbul edilməsi, vərəsəlik işinin açılması və sair kimi halların mövcudluğu vərəsələr tərəfindən deyil, vəfat etmiş əsas borclunun kreditoru tərəfindən sübuta yetirilməsi barədə qərarı doğru deyil. Apellyasiya instansiyası məhkəməsi iş üzrə sübutetmə yükünü tərəflər arasında düzgün bölüşdürməyərək həm prosessual hüquq normalarını, həm də konkret vəziyyətdə sübutetmə yükünün kimə aid olmasını tənzimləyən maddi hüquq normasını pozub. Belə ki, Mülki Məcəllənin “Vərəsələr tərəfindən kreditorların təmin edilməsi zamanı sübutetmə yükü” adlanan 1307-ci maddəsində təsbit edilmişdir ki, mirasın notarius tərəfindən siyahıya alındığı haldan başqa, vərəsə miras qoyanın borclarının mirasdan çox olduğunu sübut etməlidir.

Apellyasiya instansiyası məhkəməsi sözügedən mövqeyi ilə Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 14 oktyabr 2022-ci il tarixli Qərarı ilə verilən şərhi də nəzərə almayıb. 

Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun daha sonra 26 dekabr 2023-cü il tarixdə qəbul etdiyi Qərarda isə məsələyə dair birmənalı hüquqi qiymət verilərək, göstərilmişdir ki, qanunla müəyyən edilmiş müddət ərzində mirasdan imtina etməyən vərəsə mirası qəbul etmiş sayılır.

Beləliklə, Ali Məhkəmə işi vərəsəyə münasibətdə ləğv edərək, yenidən baxılması üçün apellyasiya instansiya məhkəməsinə göndərib.

Rusiyada pələng deputatı parçaladı

Xəbər xətti

Floridada bir qadın və üç uşaq güllələndi
14:11 27.03.2025
Ukrayna və Rusiya arasında ilkin razılaşma: Atəşkəs, yoxsa imitasiya?!
14:01 27.03.2025
Naxçıvanda həyat yoldaşını qətlə yetirməkdə şübhəli bilinən şəxs həbs edilib
13:57 27.03.2025
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Ağdamın Sarıcalı kəndinin birinci mərhələsinin açılışında iştirak edib
13:55 27.03.2025
Gürcüstan prezidenti İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərdi
13:49 27.03.2025
Gümrüdə "Ana Ermənistan" fraksiyasının qərargahında axtarışlar aparılır
13:46 27.03.2025
"Nyu-York və Vaşinqton məhkəmələrində korrupsiya və radikallıqda birinci yeri tutur"
13:37 27.03.2025
"İrəvan Bakı ilə sülh sazişinin imzalanma yerini prinsipial hesab etmir"
13:32 27.03.2025
Trampın ABŞ-nin avtomobil idxalına tarif tətbiqi qlobal ticarətə necə təsir edir?
10:23 27.03.2025
Türkiyənin daha bir hotelində dəhşətli yanğın baş verib
09:45 27.03.2025
Ukrayna Fransadan aldığı “Mirage” qırıcılarının sayını artıracaq
09:39 27.03.2025
Rəcəb Tayyib Ərdoğan: Türkiyə Avropa, Asiya və Yaxın Şərq arasında ticarət dəhlizlərinin inkişafına səy göstərir
09:25 27.03.2025
Cənubi Sudanda vitse-prezidentin həbsinə order verilib
09:22 27.03.2025
Çin avtomobil istehsalçısı Türkiyədə zavod tikəcək
09:09 27.03.2025
BMT Rusiya-Ukrayna məsələsi ilə bağlı son diplomatik danışıqları alqışlayır
08:19 27.03.2025
Litva-Belarus sərhədi yaxınlığında dörd ABŞ hərbçisi ölü tapıldı
08:14 27.03.2025
Braziliyanın keçmiş prezidentinə qarşı cinayət işi açılacaq
08:09 27.03.2025
Gürcüstanda azərbaycanlı tələbələrə dəstək məqsədilə “Qlobal Təhsil Assosiasiyası” fəaliyyətə başlayıb
08:05 27.03.2025
Türkmənistanın Prezidenti Ramazan bayramı münasibəti ilə Prezident İlham Əliyevi təbrik edib
08:02 27.03.2025
İranın yol və şəhərsalma naziri Azərbaycana səfər edəcək
07:54 27.03.2025
Azərbaycanın daimi nümayəndəsinin BMT baş katibinə məktubu qurumun sənədi kimi yayımlanıb
07:51 27.03.2025
"Ermənistan və Azərbaycan sülh sazişi imzalayana qədər müharibə təhlükəsi qalacaq"
07:39 27.03.2025
Paşinyan Ermənistanın baş naziri olmaqdan imtina etməsinin şərtini açıqlayıb
07:34 27.03.2025
"Sərhəddə atışma məsələsi diplomatik yolla həll edilməlidir"
07:29 27.03.2025
Qəzza bölgəsində uşaqların yaşadığı fəlakət: minlərlə uşaq İsrail tərəfindən öldürülüb
07:24 27.03.2025
NATO-nun Baş katibi Litvada itkin düşən amerikalı hərbçilərin taleyindən danışıb
06:15 27.03.2025
Mixael Şumaxerin səhhəti ilə bağlı yeni detallar ortaya çıxıb: Ünsiyyət qura bilmir
06:08 27.03.2025
" Qrenlandiya əhalisini ABŞ vətəndaşı olmağa inandırmalıyıq"
05:58 27.03.2025
“Mintz Group”un Beş Çin Vətəndaşı Azad Olundu: Şirkətin Çin Bazarı ilə Bağlantıları Gərginləşir
18:54 26.03.2025
İnsan Beyninin Təqlidi: Süni İntellektin İnkişafı və Cəmiyyətə Təsiri
14:24 26.03.2025
Tramp və Yeni Dünya Nizamı: Avropanın Təhlükəsizliyi və Gələcək Perspektivlər.
14:13 26.03.2025
Avropaya qarşı nifrət AI-ni dəhşətə gətirir - Tramp administrasiyasının müttəfiqləri ilə münasibətləri gərginləşir
14:09 26.03.2025
Sabah Azərbaycanda havanın temperaturu 20 dərəcəyədək artacaq
13:09 26.03.2025
Rusiyada iri şirkətlərə xaker hücumu baş verib
13:03 26.03.2025
"Tesla"ya hücumların arxasında Soros var?
13:03 26.03.2025
Gürcüstanın Bakıdakı səfiri geri çağırılır
13:01 26.03.2025
Çanaqqalada 41 nəfər qanunsuz miqrant saxlanılıb
12:59 26.03.2025
Cənubi Koreyada nə baş verir?
12:54 26.03.2025
Çox yatmağın ciddi fəsadları ola bilər
12:46 26.03.2025
"Azərbaycana investisiyalar biznes icması üçün böyük faydalar vəd edir"
12:42 26.03.2025
Hamısı