Ölkələrin əksəriyyətində 18 yaş qanuni nikah yaşıdır. Bununla birlikdə, bu ölkələrin əksəriyyəti, bu yaşdan kiçik olanların, ümumiyyətlə, valideyn razılığı və ya məhkəmə qərarı ilə evlənməsinə icazə verir.
Cəmiyyət normaları evlilik yaşına necə təsir edir və insanlar bu normalara ne qədər uyğun hərəkət edir? Təhsil səviyyəsi ilə evlilik yaşının arasındakı əlaqə nədir və kariyera evlilik qərarını necə təsir edir? İqtisadi vəziyyət, evlilik yaşını necə təsir edir?
Evlilik yaşını sadəcə şəxsi bir seçim olaraq deyil, eyni zamanda cəmiyyət, mədəniyyət və iqtisadi faktorlarla birlikdə nəzərə alınmalıdırmı? Həmçinin boşanma statistikasınıda nəzərə alsaq bunların əsas səbəbləri nələrdir?
Məsələ ilə bağlı sosioloq Aynur Hacıyeva Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycan mentaliteti normalar gənclərə evliliyi məcburiyyət kimi təqdim edir:
“Azərbaycanda evlilik yaşı 18, müəyyən hallarda güzəştli yaş həddi 17 yaş nəzərdə tutulur. Lakin biz ideal evlilik yaşını qanunla ölçə bilmərik. Çünki hər kəsin fərdi həyat şərtləri, evliliyə şəxsi yanaşması var.
Təhsil səviyyəsi ilə, evlilik yaşı arasında sıx əlaqə var. Təhsil səviyyəsi yüksəldikcə evlilik yaşı bir cox hallarda yüksəlir. İnsanlar təhsilini davam etdirmək, kariyeralarında zirvələrə yüksəlməyi hədəf seçirlər. Və bu əsnada evliliyi daha sonrakı yaşlara planlayırlar.
Eyni zamanda iqtisadi vəziyyətin də evlilik yaşına böyük təsiri var. Bir sözlə desək evliliyin həyatımızda böyük rolu olduğu kimi bir cox faktorların evliliyə böyük təsiri var. Bu faktorlara iqtisadi, sosial, psixoloji və.s faktorları göstərmək olar”.
Sosioloq vurğuladı ki, Azərbaycanda statistik nəticələrə görə boşanmaların sayı həddindən artıq çoxdur:
“Qeydiyyat şöbələri tərəfindən 15065 nikah və 6920 boşanma halları qeydə alınıb və 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı azalaraq 5,6-dan 4,5-ə düşüb, boşanmaların sayı isə 1,5-dən 2,1-ə qədər artıb. Statistik məlumatlara əsasən deyə bilərik ki, hazırda hər iki evliliklər 1 və ya 5 evliliklən 2-i boşanma ilə nəticələnir. Bu göstərici ciddi məsələdir və ailələrdə problemlərin davamlı olaraq artmasını göstərir.
Boşanmaların sayının artmasına bir neçə faktor təsir göstərə bilər. Boşanma səbəbləri arasında birinci yerdə məişət zəminində zorakılıq faktı gəlir. İkinci yerdə qərarlaşan səbəb sonsuzluqdur və son illərdə aktual problemlərdən birinə çevrilib. Üçüncü səbəb alkoqol və narkotik asılılığıdır. Dördüncü səbəb xəyanət, qısqanclıqdır.
Ümumi səbəblərə baxdığımızda isə görürük ki, boşanmaların səbəbi patriarxal stereotiplərdir ki, bunlar məişət zəminində zorakılıq kimi problemlərə səbəb olur.
Bura daxildir zəif İqtisadi durum, məişət zorakılığı, ailələrə kənar müdaxilələrin təsiri və s.
İqtisadi durumun aşağı olması təbii ki, ailələrin həyat fəaliyyətinə mənfi təsir göstərir və ailələrdə gərginliklərin, münaqişələrin artmasına və nəticədə boşanmalara səbəb olur. Eyni zamanda kənar müdaxilələrdə ailələrin boşanmasına gətirib çıxarır”.
Xəyal Ramiz
