Suriyada bu ölkələrin milyardları batdı – Kondaliza Rays illər öncə nə demişdi? – Müsahibə

Müsahibələr 20:39 19.12.2024

"EDnews" politoloq Yalçın Hacızadə ilə müsahibəni təqdim edir:

– Yalçın bəy, Suriyada 53 ildən sonra Bəşər Əsəd rejiminin süqutu böyük səs-küyə səbəb oldu. Suriyada baş verənləri necə dəyərləndirirsiniz?

– Yaxın Şərqin bəzi ölkələrində 2010-cu ildən sonra işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar etirazlar başladı. İlk qiyam Tunisdə qələbə ilə nəticələndi və 1987-ci ildən hakimiyyətdə olan dövlət başçısı Zeynalabidin ben Əli ölkəni tərk etdi. Tunis inqilabının qələbəsi digər ərəb ölkələrində “Ərəb baharı” adı verilən etirazlar dalğasının başlamasına təkan verdi.

“Doktor, sıra səndə” şüarı ilə 2011-ci ilin 15 mart tarixində Suriyada ilk etirazlar başladı. 1971-ci ildə dövlət çevrilişi ilə hakimiyyətə gələn Hafis Əsədin 2000-ci ildə ölməsindən sonra prezident “seçilmiş” oğlu Bəşər Əsəd öz xalqına qarşı ağır silahlardan istifadə edərək xalq etirazlarını güc yolu ilə yatırmağa çalışdı. Daha sonra öz hakimiyyətini qorumaq üçün Bəşər Əsəd Rusiyanı və İranı öz ölkəsinə dəvət edərək kömək istədi. Xalqa qarşı bu zaman Əsəd qüvvələri ilə yanaşı Rusiya, İran və onun maliyyələşdirdiyi terror təşkilatları da müharibəyə başladı. Nəticədə yüz minlərlə suriyalı qətlə yetirildi. Xeyli sayda insan ölkədən didərgin düşdü.
2014-cü ildə “İslam xilafəti” quracağı adı ilə İraqda yaradılan İŞİD terror təşkilatı Suriyada peyda oldu. Onu zərərsizləşdirmək üçün ABŞ rəhbər olmaqla Qərb koalisiyası yaradıldı. İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün Amerika qoşunları Suriyaya yeridildi. İŞİD-in Suriya ərazisində tutduğu torpaqlar Amerikanın maliyyələşdirdiyi digər silahlı terror təşkilatı olan PKK/PYD vasitəsilə qısa müddət ərzində azad edildi. İŞİD-dən azad edilmiş torpaqları PKK/PYD terror təşkilatı öz idarəçiliyinə keçirdi. Həmin ərazilər Suriyanın 35-40 faizini təşkil edir və ölkənin əsas qaz və neft ehtiyatlarının olduğu yerlərdi.
PKK/PYD-nin özünə “dövlət” qurmaq istəməsi və ABŞ-ın bunu dəstəkləməsini Türkiyə etirazla qarşılasa da rəsmi Vaşinqton bu siyasətindən əl çəkmir.

– Bu, Yaxın Şərqin yenidən bölüşdürülməsi mənasına gəlir?

– “Ərəb baharı”nın olduğu ölkələr Aralıq Dənizi hövsəzində yerləşir və zəngin karbohidrogen ehtiyatlara malikdirlər. Həmçinin, dünya ticarəti üçün əhəmiyyətli nəqliyyat-kommunikasiya xətlərinin keçdiyi və ya keçə biləcəyi coğrafi mövqedə yerləşirlər. Həmin ölkələrdə inqilablardan sonra dövlət idarəçiliyi məhv edildi. Bir neçə yerə bölünərək beynəlxalq güclərin mübarizə ərazisinə və terror təşkilatlarının yuvalarına çevrildi. Amerika prezidenti Tramp hakimiyyətdə olduğu zaman İŞİD terror təşkilatını ABŞ-ın yaratdığını bildirdi. Ondan əvvəl dövlət katibi olmuş Kondalisa Rays Yaxın Şərq ölkələrinin parçalanacağını və əlavə olaraq bir neçə ölkənin yaradılacağını bildirmişdi. Bütün bunlar “Ərəb baharı”nın xalqların haqlı etirazları əsasında başladığını göstərsə də, əslində mahiyyətində Qərbin həmin regionu yenidən bölüşdürmək planının durduğunu göstərir.

– Bu proses niyə birdən-birə məhz bu il baş tutdu?

– 2022-ci ildə Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində ağır sanksiyalara məruz qalan və Qərb ölkələrinə qarşı savaşan Rusiya dünyanın başqa yerlərində olan maraqlarını müdafiə etmək imkanlarını itirir. Eyni zamanda 7 oktyabr 2023-cü ildə HƏMAS təşkilatının İsrailə hücumu ilə başlayan müharibə nəticəsində İran və maliyyələşdirdiyi terror təşkilatları ağır zərbələr aldı. Rusiya Ukrayna müharibəsinə görə Suriyada olan qüvvələrini çıxartmışdı. İsraillə müharibə nəticəsində İranın da Suriya ərazisində olan qüvvələri və “Hizbullah” təşkilatı məhv edilmişdi. Nəticədə Bəşər Əsəd müdafiəsiz vəziyyətə düşdü. Bundan istifadə edən Türkiyənin dəstəklədiyi müxalif qüvvələr Bəşər Əsəd hakimiyyətini devirə bildi. Siyasətdə boşluq olmur, dərhal doldurulur deyə bir deyim var. 13 il ərzində olmayanın bir neçə gündə olmasının da səbəbi o idi ki, Rusiyanın, İranın və onun dəstəklədiyi terror təşkilatlarının çıxması ilə yaranan boşluğu Suriya müxalif gücləri doldurdu.
Türkiyənin dəstəklədiyi xalqın, müxalif qüvvələrin qatil Əsəd üzərində qələbəsi əslində Suriya daxil, Yaxın Şərqin fiziki baxımdan bölünməsi planını alt-üst etdi. Amma siyasi baxımdan sərhədləri yenidən müəyyən etdi. Türkiyə bütün beynəlxalq güclərin oyun qurduğu yerdə, özünün və Suriyanın maraqlarına uyğun siyasət qurmağı bacardı.

– İranın prosesdə rolunu necə dəyərləndirirsiniz?

– Suriyanın bölünməsinə və xalqına zülm edən Əsəd rejiminin hakimiyyətdə qalmasına milyardlarla dollar vəsait xərcləyən ölkələr məğlub vəziyyətə düşdü. Əsasən xarici siyasəti separatizm və terroru dəstəkləmək olan, ölkələrin dövlət idarəçiliyini məhv etməklə “Şiə hilalı” qurmaq istəyən İranın siyasəti və planı fiaskoya uğradı.

– Bəs, Türkiyə? Onunla bağlı suriyalıların yanaşması necədir?

– Suriya müxaliflərinin lideri Əhməd əş-Şəraa (Colani) Türkiyənin Suriya xalqına dəstək verdiyini və müxaliflərin qələbə qazanması üçün kömək etdiyini bildirib. Buna görə də Türkiyə ilə yaxın münasibətlərdə olacaqlarını deyib.

– Türkiyənin burada maraqları hansı istiqamətdədir?

– Türkiyənin Suriya üçün əsas planlarından biri həyata keçdi. Digər məqsədləri isə PKK/PYD terror təşkilatının məhv etməklə Suriyanın bölünməsinin qarşısını almaq və Türkiyə ərazisində olan suriyalı qaçqınların öz vətənlərinə dönməsini təmin etməkdir. Buna görə də Türkiyə Suriyanın gələcək həyatında aktiv iştirak etməlidir.

– Rəsmi Ankaranın səylərini, bundan sonrakı addımını necə dəyərləndirirsiniz?

– Türkiyənin son bir neçə ildir münaqişələrin həllində ədalətli rolu, sülh yaratma prosesində mühüm fəaliyyəti onun beynəlxalq imicini yüksəldir və ədalətsizliklə üzləşən xalqların, dövlətlərin ona yaxınlaşmasına yol açır. Hesab edirəm ki, Yaxın Şərqdə sülhün bərqərar olması üçün Türkiyə həmin coğrafiyada daha da aktiv siyasət aparmalı, o bölgənin dövlətləri də sülhə çatmaq üçün Türkiyə ilə əməkdaşlıqlarını inkişaf etdirməlidirlər.

Müsahibəni hazırlayan: Safura Bənnayeva

Mənbə: Globalinfo.az

“Euronews” telekanalı Azərbaycandakı mina problemindən danışdı

Xəbər xətti

"Süni intellekt və rəqəmsallaşma əməyin təhlükəsizliyi üçün geniş imkanlar yaradır"
11:47 28.04.2025
"Azərbaycandakı forum vətəndaş cəmiyyətinin səsinin eşidilməsinə kömək edəcək"
11:43 28.04.2025
Daşkənd Dövlət Aqrar Universitetinin nümayəndə heyəti ADAU-da səfərdə olub
11:40 28.04.2025
Hərbi vəzifəlilərlə çöl şəraitində praktiki məşğələlər keçirilib
11:33 28.04.2025
Azərbaycanda “Baku Flames Beynəlxalq Yaradıcılıq və Effektivlik Festivalı” keçiriləcək
11:28 28.04.2025
Ötən həftə 1925,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib
11:25 28.04.2025
"Azərbaycan ilə əməkdaşlıq üçün yaxşı imkanlar mövcuddur"
11:21 28.04.2025
"Qlobal Cənub təşəbbüsü, sadəcə, nəzəri ideya olmaqla kifayətlənməməlidir"
11:13 28.04.2025
Azərbaycan Ordusunun mövqeləri Çəmbərək istiqamətindən atəşə tutulub
11:10 28.04.2025
Bakı Ali Neft Məktəbində “Açıq qapı” günü olacaq
11:07 28.04.2025
ABŞ-də qeyri-adi "Ford Mustang 2016" hərracda satılıb
10:35 28.04.2025
Makronun mühafizə rəisi “qırmızı bülleten”lə axtarışa verildi
10:29 28.04.2025
" Azərbaycan müstəmləkəçiliyin bütün formalarını və təzahürlərini qətiyyətlə rədd edir"
10:19 28.04.2025
Gündə 50 dəqiqə yeriyin
10:14 28.04.2025
Danimarka İxrac və İnvestisiya Fondu ilə Azərbaycan arasında aqrar sahədə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunub
10:10 28.04.2025
Qəzzada ölən jurnalistlərin sayı artdı
10:08 28.04.2025
İlham Əliyev Qlobal Cənub QHT Platformasının təsis konfransının iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb
10:05 28.04.2025
Çin 2035-ci ilədək avtomobil satışlarında elektromobillərin üstünlük təşkil etməsini hədəfləyir
10:02 28.04.2025
Türk Dünyası Bələdiyyələr Birliyinin yeddinci qurultayı keçirilib
09:59 28.04.2025
Xocalı şəhərinə daha 33 ailə köçürülüb
06:44 28.04.2025
Bu gün Zərifə Əliyevanın doğum günüdür
00:00 28.04.2025
100 gün : Amerikalıların əksəriyyəti Trampı dəstəkləyir
08:47 27.04.2025
Azərbaycan Mətbuatının 150 İllik Zəfər Marşı
15:26 26.04.2025
ABŞ və İranın dolayı danışıqlarının üçüncü raundu başlayır
12:58 26.04.2025
"Ermənistan sərhədçilərinin mövcudluğu artırılacaq"
12:51 26.04.2025
Hindistan Pakistanla sərhəddə atışma barədə açıqlama verib
12:43 26.04.2025
Zelenski Tramp ilə görüşdü
12:38 26.04.2025
Kəşmirdəki terror aktından sonra Pakistana qarşı “intiqam əməliyyatı” proqnozlaşdırılır
12:32 26.04.2025
“Ciddi təkliflər irəli sürürük”
12:24 26.04.2025
"ABŞ-ın Yəmənə endirdiyi hücumlar nəticəsində bir nəfər həyatını itirib"
12:16 26.04.2025
Amerikalı jurnalist Kiyev rejiminin DNR və LNR-də törətdiyi cinayətlər barədə danışıb
12:12 26.04.2025
Kreml ABŞ-la birbaşa aviaəlaqələrin bərpası məsələsinin müzakirə olunmadığını bildirib
12:04 26.04.2025
Çernobıl AES-də baş verən qəzadan 39 il ötür
11:53 26.04.2025
Azərbaycan-Aİ münasibətlərində yeni səhifə açılır
10:53 26.04.2025
BAMF Kanadanın Baş nazirinin qərəzli fikirləri ilə bağlı bəyanat yaydı
18:05 25.04.2025
İran İslam İnqilabı Yaxın Şərqi necə dəyişdi ? II Hissə: Şiəlik və Sünnilik Arasındakı Fərqlər və Tarixi Kontekst
13:22 25.04.2025
Şagirdlərə fövqəladə hallarda düzgün davranış qaydaları öyrədilir
13:06 25.04.2025
Yeni Zelandiyanın Oklend şəhərində güclü yanğın baş verib
13:04 25.04.2025
Qəbələdə “Peşə təhsilinin şəhid məzunları” kitabının təqdimatı olub
12:57 25.04.2025
Ceyhun Bayramov Kaya Kallası qarşılayıb, ikitərəfli görüş başlayıb
12:54 25.04.2025
Hamısı