Sunami — okeanda zəlzələ nəticəsində yaranan nəhəng su dalğasıdır. Zəlzələnin gücündən asılı olaraq sunami dalğasının böyüklüyü artır və quruda yaşayan insanların yaşayışına təhlükə yaradır. İndoneziyada 2004-cü ildə Hind okeanında baş verən zəlzələ nəticəsində yaranan böyük sunami böyük təlafata səbəb olmuşdur.
Sunami bir dalğadan ibarət olmur, bir neçə dalğalar ardıcıllığıdır.
Böyük sunamidə bu dalğa ardıcıllığı bir saatdan çox davam edə bilər və bu dalğaların şiddəti və böyüklüyünün getdikcə azalacağına zəmanət verilmir. Sunaminin baş vermə səbəbi dənizaltında baş verən zəlzələlərdir. Sunaminin şiddəti onun nə qədər dərinlikdə baş verməsindən aslıdır.
Sunamilərin 80 %-i Sakit okeanda baş verir.
Dənizaltındakı zəlzələlərin sunamiyə gətirib çıxarmağı nəzəriyyəsi ilk dəfə yunan tarixçisi Fukidid tərəfindən irəli sürüb.
Vulkanik partlayışlar, böyük sürüşmələr, dənizaltındakı nüvə partlayışları və tropik qasırğalar da sunaminin meydana gəlməsinə səbəb ola bilər. Myanmar 2008-ci ildə baş vermiş sunami böyük dağıntılara səbəb olmuş və 200 minə yaxın insan həyatını itirmişdi.
Okeanda sunami dalğalarının yüksəkliyi bir metr qədərdir, dalğa uzunluğu, yəni iki dalğa arasındakı uzaqlıq 40 metrə qədərdir. Dalğaların sürəti isə saatda 800 kilometrdir.
Sunami okeanın dayaz bölgələrinə çatdıqca, dalğa uzunluğu daralır və yüksəkliyi artır, sürəti isə azalaraq saatda 80 kilometrə düşür.
Tədbirlər
Sunamini əvvəlcədən təxmin etmək qeyri-mümkündür. Əgər sahildəki sular birdən çəkilsə, bir neçə dəqiqə əvvəldən xəbərdarlıq etmək mümkündür.
2004-cü ildə Hind okeanında baş verən sunamidə yuxarıdakı məlumatı istifadə edən 10 yaşındakı ingilis Tilli Smit yüzə yaxın adamın həyatını xilas etmişdir. Sahil sularının geri çəkilməsinin sunami göstəricisi ola biləcəyini öyrənən Smit ailəsi və ətrafındakıların xilas olmasını təmin etmişdir. Tilli Smit daha sonra BMT-də bu mövzuyla əlaqədar çıxış etmişdir.
