1980-ci illərdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Kosmos Müqaviləsindəki bir boşluğu fərq etdiyini iddia edən Dennis Houp, Ayın və Günəş sistemindəki digər planetlərin mülkiyyətinin ona məxsus olduğunu irəli sürür. Bu iddiasını müxtəlif sənədlərlə əsaslandırsa da, rəsmi hüquqi etibarlılığı yoxdur.
“EDnews” xəbər verir ki, "Ay kimindir?" sualına əksəriyyət "heç kimindir" cavabını versə də, Dennis Houp üçün cavab daha iddialıdır: "Mənim və məndən Ay satın alanların...". Onun iddiasına görə bu qrupa bir sıra keçmiş ABŞ prezidentləri də daxildir.
Kosmosda ilk "torpaq sahibi"nin yaranışı
Hər şey 1980-ci illərdə başlayıb. Təxminən bir il işsiz qalan Houp, 1967-ci ildə imzalanmış Kosmos Müqaviləsini diqqətlə araşdırıb. Müqavilədə dövlətlərin Ay və digər göy cisimləri üzərində mülkiyyət iddiası irəli sürə bilməyəcəyi açıq şəkildə qeyd olunur, lakin fərdi şəxslər haqqında heç nə deyilmir. Houp da bu hüquqi boşluqdan istifadə edə biləcəyini düşünərək hərəkətə keçib.
San-Fransiskodakı bir hökumət ofisinə gedərək Ayın bütövlükdə özünə məxsus olduğunu və eyni zamanda Günəş sistemindəki digər planet və peyklərin səthində də hüquq iddia etdiyini bildirib. Daha sonra bu iddiasını rəsmi şəkildə BMT-yə və keçmiş SSRİ-yə məktubla çatdırıb. Cavab almadığı üçün bunu "susqun razılıq” kimi dəyərləndirib.
"Lunar Embassy" ilə satışa çıxarılan planetlər
Dennis Houp sonradan "Lunar Embassy" adlı internet saytı vasitəsilə Ay və digər göy cisimlərində "torpaq satışı”na başlayıb. 2019-cu ilə qədər bu təşəbbüsdən azı 12 milyon dollar gəlir əldə etdiyi təxmin edilir. Satışa çıxarılan ərazilər arasında Venera, Merkuri və hətta Pluton da yer alır. Qiymətlər 34.99 dollardan başlayır, Plutondakı xüsusi sahələr isə mədənçilik hüquqları ilə birlikdə 250 min dollara qədər yüksəlir.
Lakin bu satışlarla bağlı kiçik bir qeydə də yer verilir: əgər həmin ərazilərdən mədənçilik yolu ilə gəlir əldə edilərsə, gəlirin 10 faizi Yer üzündəki "Qalaktik hökumət"in humanitar layihələrinə bağışlanmalıdır. Təbii ki, bu "Qalaktik hökumət" Houpun özünün yaratdığı, "konstitusiyası, konqresi və pul vahidi olan demokratik bir respublika” kimi təqdim etdiyi bir qurumdur.
Hüquqi baxımdan keçərsiz iddialar
Houp müştəriləri arasında Cimmi Karter, Ronald Reyqan və Corc Buş kimi şəxslərin də olduğunu irəli sürsə də, bütün Günəş sisteminə sahib olduğunu söylədiyi nəzərə alınarsa, bu iddialara ehtiyatla yanaşmaq məsləhətdir. Bu "əmlak alqı-satqıları” hüquqi cəhətdən keçərli sayılmır; alıcılar əslində simvolik bir sertifikat əldə edirlər.
Bununla belə, Houpun hekayəsi gələcəkdə üzləşə biləcəyimiz daha ciddi sualları gündəmə gətirir. Kosmos texnologiyalarının inkişafı ilə göy cisimlərində mülkiyyət məsələsi sırf spekulyativ mövzu olmaqdan çıxaraq real hüquqi və siyasi mübahisələrin predmetinə çevrilə bilər. Hazırda heç bir dövlət və ya beynəlxalq təşkilat Houpun iddialarını tanımır. Amma gələcəkdə Ayda otellər inşa edildikdə və ya Marsda yaşayış məntəqələri qurulduqda, bu cür mülkiyyət məsələləri yenidən müzakirəyə açılacaq.
Hələlik bu suallara dəqiq cavab verilməsə də, bir şey aydındır: kosmosdakı torpaq üstündə mübarizə gerçək mənada başladıqda, cavablar çox daha mürəkkəb və uzunmüddətli danışıqlarla formalaşacaq.
