Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Astanada keçirilən Zirvə toplantısı çərçivəsində “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamə” qəbul olunub. Bəyannamədə yer alan mühüm müddəalardan biri Çin tərəfinin Azərbaycanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) çərçivəsində əməkdaşlığı gücləndirmək səylərini alqışlaması, ŞƏT-də Azərbaycanın hüquqi statusunun yüksəldilməsini dəstəkləməsi və BRICS əməkdaşlığında Azərbaycanın iştirakını alqışlamasıdır.
Bütün bunlar Azərbaycan üçün nə nəticə verəcək?
“Maraqlıdır ki, Azərbaycanın və BRİKS-in çoxsaylı uyğunluqları var və unikal oxşarlıqları var. Çünki hər ikisi Azərbaycanın xarici siyasətinin prinsipləri ilə üst-üstə düşən çoxtərəfliliyi və inklüzivliyi təşviq edir.”
Bu fikirləri Ednews-a açıqlamasında bildirən siyasi-iqtisadi ekspert Dr. Mehmud Ul Hasan Xan BRİKS-in dünyada sahib olduğu siyasi-iqtisadi potensialdan bəhs edib və bildirib ki, Azərbaycan bu təşkilata qoşulmaq üçün müvafiq işlər görməlidir:
“Dünyada böyük sosial-iqtisadi, geosiyasi və geostrateji əhəmiyyətə malik olan BRİKS-ə Azərbaycanın da gələcəkdə qoşulacağı proqnozlaşdırılır. Artan strateji əhəmiyyətinə, məhsuldarlığa, əhatə dairəsinə, dünya ÜDM-ə verdiyi töhfəyə, sənayeləşməyə, iqtisadi inteqrasiyaya və hər şeydən əvvəl çoxqütblü dünyanın formalaşmasına görə Azərbaycanın siyasətçiləri bu fürsəti araşdırmalıdırlar. Azərbaycan bu barədə bütün mümkün hüquqi, inzibati və struktur siyasətini həyata keçirtməlidir ki, BRIKS-ə qoşulsun.
Beynəxalq Valyuta Fondunun 2024-cü ildə dərc olunmuş hesabatları göstərir ki, dünya əhalisinin təxminən 45 faizi BRİKS üzvü olan ölkələrdə cəmləşib. Bu, qlobal ÜDM-in 28,7%-ni və beynəlxalq ticarətin təxminən 20%-ni təşkil edir. Həmçinin, BRİKS ölkələrinin maliyyə resursları 25 trilyondan artıqdır ki, bu da qlobal maliyyə inteqrasiyası üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Ekspert bildirib ki, Azərbaycan multikultural, sülhpərvər xüsusiyyətlərinə və təbii-coğrafi şəraitinə görə BRİKS-ə uyğun bir ölkədir:
“Azərbaycan milli tarixinin, iqtisadi yüksəlişinin və siyasi rolunun tənqidi təhlili göstərir ki, o, 2012-2013-cü illərdə ölkə BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzvlüyü və Qoşulmama Hərəkatına sədrliyi dövründə qlobal sülh və təhlükəsizliyə mühüm töhfələr verib. 2019-2023-cü illərdə isə Azərbaycan regional sülhə, sabitliyə, harmoniyaya, iqtisadi qloballaşmaya, enerji təhlükəsizliyinə və hər şeydən əvvəl multikulturalizmə verdiyi dəyərli töhfələri parlaq şəkildə əks etdirib.
Bundan əlavə, o, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri kimi kommunikasiya layihələrinin həyata keçirilməsinə, o cümlədən enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə, mədəniyyətlərarası dialoqa, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə mühüm töhfələr verib. Sadəcə olaraq, Azərbaycanın regional liderlik rolu və Qərblə əlaqələrini bərabərhüquqlu inkişaf etdirməsi BRİKS üçün uyğun parametrlərdir.”
BRİKS təşkilatının hər hansı hərbi və ya siyasi yönümü olmadığı üçün Azərbaycanın da bu təşkilatda rolu regional və dünyəvi sülh elementlərinə təkan vermiş olacaq.
“BRİKS mövcud birqütblü dünya sisteminə qarşı formalaşıb: təşkilat deyil və heç bir siyasi və ya hərbi komponenti ehtiva etmir. Deməli, Azərbaycanın BRİKS ilə intensiv əməkdaşlığı regionda heç bir təhlükə və ya regional rəqabəti nəzərdə tutmur. Əksinə, o, regional rolunu, əlaqəni, iqtisadi əlaqələri, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini, ümumi təhlükəsizliyi və terrorizmə və qeyri-dövlət təhdidlərinə qarşı birgə mübarizəni gələcək günlərdə daha da artıracaq.
Hindistan, İran və Rusiya kimi BRİKS ölkələrini birləşdirən Şimal-Cənub dəhlizinin qərb marşrutu Azərbaycandan keçir ki, bu da yaradıla biləcək mümkün strateji layihələrini dəstəkləyir.
Ümid edirik ki, BRİKS-in genişləndirilməsi qrup ölkələri arasında Cənubi Qafqaz, o cümlədən Azərbaycan vasitəsilə qarşılıqlı ticarətin artımını qaçılmaz edir ki, bu da onun gələcək günlərdə iqtisadi, ticarət, əlaqə, investisiya və yaşıl transformasiya potensialını daha da gücləndirəcək.”
“Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın yaradılması haqqında” birgə bəyannamə qəbul edilməsi də Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə iqtisadi gücünü artıracaq:
“Sənədə əsasən, Pekin Azərbaycanın ŞƏT-də əməkdaşlığı gücləndirmək ambisiyasını alqışlayır və Azərbaycanın ŞƏT-də hüquqi statusunu dəstəkləyir. Bəyannamədə deyilir: “Azərbaycan BRİKS-ə qoşulmaq arzusunu ifadə edir və Çin Azərbaycanın BRİKS əməkdaşlığında iştirakını alqışlayır.
Nəhayət, Çin Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin (Orta Dəhliz) tikintisi və istifadəsində fəal iştirak etməyə, fasiləsiz istismara birgə şərait yaratmaq və marşrut boyu Azərbaycan və digər ölkələrlə daha sıx işləməyə hazır olduğunu bildirir.”
Fərid
