İki amerikalı astronavt Sunita Uilyams və Barri Uilmor “Boeing” şirkətinin “Starliner” kosmik gəmisindəki texniki problemlərə görə orbitdə doqquz ay qalmağa məcbur olublar. Əvvəlcə cəmi səkkiz gün davam etməli olan onların missiyası uzandı, lakin nəhayət, çərşənbə axşamı axşam onlar Yerə qayıtmalıdırlar.
“EDnews” xəbər verir ki , kosmosda uzun müddət qalmaq insana əhəmiyyətli təsir göstərir. Karolina İnstitutunun qravitasiya fiziologiyası professoru Hans Berg bədəndə baş verən dəyişiklikləri izah edib.
“İlk növbədə, bədən maye itirir, çünki çəkisizlik şəraitində ona ehtiyac azalır. Bu, Yerə qayıdarkən, xüsusilə stresli vəziyyətlərdə, məsələn, eniş zamanı nəsə düz getməzsə, huşunun itirilməsinə səbəb ola bilər. Bunun qarşısını almaq üçün astronavtlar Yerə enməzdən əvvəl çoxlu su içirlər”, - deyə o bildirir.
Bir neçə həftədən sonra əzələ kütləsi azalmağa başlayır. İlk həftələrdə itkilər həftədə təxminən 3 faiz təşkil edir, sonra bu proses yavaşlayır. Bununla belə, əzələ gücü daha da sürətlə - həftədə 5 faizə qədər azalır. Fiziki formanı qorumaq üçün Beynəlxalq Kosmik Stansiyada trenajorlar quraşdırılıb, lakin effekt yenə də Yerdəki kimi deyil. Əzələlərin zəifləməsi, həmçinin sümük toxuması sıxlığının azalmasına gətirib çıxarır. Aşağı cazibə şəraitində sümüklər daha kövrək olur və professorun fikrincə, bu, Yerə qayıtdıqdan illər sonra, məsələn, erkən omba sınığı riskinə səbəb ola bilər.
Daha bir problem kosmosda səviyyəsi Yerdəkindən əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olan radiasiyadır. Atmosferin qoruyucu qatının olmaması səbəbindən radiasiya ürək-damar sisteminə və sinir hüceyrələrinə mənfi təsir göstərə və nəzəri olaraq xərçəng xəstəliklərinin inkişaf riskini artıra bilər. H.Berqin sözlərinə görə, hazırda bu problemin effektiv həlli yoxdur.
Uzun müddət qapalı məkanda qalmaq həm də psixoloji sınağa çevrilir. Sentyabr ayında S.Uilyams ailəsi, dostları və ev heyvanları üçün darıxdığını etiraf etdi, B.Uilmor isə ekipajın uzadılmış missiyaya uyğunlaşmağa çalışdığını söyləyib. Uçuşlara hazırlıq çərçivəsində kosmik agentliklər psixoloji yükü azaltmaq üçün diqqətlə uyğun ekipajlar seçirlər, lakin bu halda kimi qəfil cədvəl dəyişiklikləri böyük problemə çevrilə bilər.
Fatimə Mərdanlı//EDnews
