Moldova təxminən 3,5 milyon əhalisi olan Avropanın ən kiçik ölkələrindən biridir. Tarix boyu bir çox işğallara məruz qalmış, 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyini əldə etmişdir. Onun bir çox struktur, iqtisadi və siyasi problemləri var. Bu gün Kontinental Avropanın ən kasıb ölkəsi olduğunu söyləyə bilərik. Amma son zamanlar dünyanın, xüsusən də Avropanın gözü Moldovadadır... Bəs, kiçik və aşağı gəlirli qrupda olan Moldovanı dünyanın gündəminə gətirən nədir?
Mövzu ilə bağlı ingilis politoloq Breandan Reyza Ednews-a açıqlaması zamanı qeyd edib ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi regional müharibə kimi görünsə də, bir aspektdən bütün dünyaya təsir edən müharibədir:
“Bu müharibənin Kontinental Avropada təzahürü fərqli olsa da, Kanadadan Şimali Koreyaya, Almaniyadan Nigerə kimi bütün dünyada öz təsirini göstərir. Moldova üç milyonluq kiçik ölkə olsa da, birtərəfli müstəqilliyini elan edərək faktiki respublikaya çevrilmiş Dnestryanı bölgə və Moldovaya da aid olan Qaqauziya Muxtar Vilayəti də daxildir. Başqa sözlə, Moldova dərin siyasi xətləri olan bir ölkədir. Son həftələrdə bu iki regionun liderləri sözün əsl mənasında Rusiyadan onları Moldovaya qarşı müdafiə etməyi xahiş ediblər. Moldovanın Rusiya əvəzinə Avropa Birliyinə yaxınlaşdığını, Moldovanın onlara təzyiqləri artırdığını, bu vəziyyətin həm özləri, həm də Rusiya üçün təhlükə olduğunu bəyan ediblər. Hazır ki, Moldova Hökuməti avropapərəstdir və onlar Aİ-yə daxil olmaq prosesindədirlər. Moldova bu təhlükəni gördüyü üçün Avropa, xüsusilə də Fransa ilə həm siyasi, həm də hərbi əlaqələri inkişaf etdirməyə çalışır. Bu səbəbdən Fransa ilə hərbi və iqtisadi müqavilələr imzaladı. Bütün bu prosesləri daha yaxşı başa düşmək üçün bu tənliyi görməliyik”.Bəziləri Fransa prezidenti Emenuel Makronun son çıxışlarını Aİ daxilində liderlik yarışı kimi görsə də, digərləri Makronun məqsədinin adını Fransa tarixinə yazmaq olduğunu düşünür. Axı Fransa son ritorikası ilə belə demək mümkünsə, Rusiyaya meydan oxuyur”.
Politoloq vurğulayıb ki, Moldovanın Aİ-yə yaxınlaşması və Rusiya-Ukrayna müharibəsində Ukraynanı dəstəkləməsi Kişinyov-Moskva münasibətləri pisləşib:
“Moldova Avropaya yaxınlaşarkən Moldova daxilində iki qrup bu prosesə qarşı çıxır. Digər tərəfdən, Dnestryanıdakı partlayış və açıq şəkildə Rusiyadan dəstək istəyən iki qrup mümkün müharibənin treyleri kimidir. Qarşıdakı dövrün nə gətirəcəyini bu gün görmək çətindir. Son həftələrdə Moldova daxilində muxtar strukturların yaranmasının arxasında böyük mübarizə silsiləsi dayanır. Yaxın gələcəkdə adlarını daha çox eşitəcəyimiz Dnestryanı və Qaqauziya Muxtar Vilayətinə qısaca nəzər salaq. Dnestryanı adı rumın dilindən tərcümədə "Dnestr çayının kənarında" deməkdir. BMT üzvü olan heç bir dövlət öz parlamenti, ordusu və polisi olan Dnestryanı tanımır. Moldova bu bölgəyə öz ərazisi kimi baxsa da, Rusiyanın nəzarətində olan bir bölgə desək, yanılmarıq. Bu bölgədə hələ də təxminən 1500 Rusiya hərbi qüvvəsinin olduğu təxmin edilir. Rusiya ilə quru sərhədi olmasa da, bölgədə yaşayanların əksəriyyətinin Rusiyaya bağlanmaq istədiyi bildirilir. Bölgədəki insanların əksəriyyətinin Rusiya pasportu var idi. Ötən ay Parlament Şurasının Dnestryanıda iclası keçirilib və iclasın yekunu olaraq, onlar Moldovanın onlara qarşı təzyiqləri artırdığını deyərək Rusiyadan müdafiə istəyiblər. Qərb ictimai rəyi belə bir fikirdədir ki, Rusiya bu təşəbbüsü planlaşdırıb. Qərbin qorxusu müharibənin Ukraynadan sonra Moldovaya sıçrayacağıdır”.
Xəyal Ramiz
