Rusiya Federasiyasının Prezidenti Trampın komandası tərəfindən Səudiyyə Ərəbistanında ukraynalılarla razılaşdırılmış tam aylıq atəşkəsə qoşulmaqdan imtina edib. O, genişmiqyaslı atəşkəsin yalnız xarici hərbi yardım və Ukraynaya kəşfiyyat paylaşımının dayandırılması şərti ilə işləyə biləcəyini bildirib. Ukraynanın Avropa müttəfiqləri isə bu şərtləri əvvəllər rədd ediblər.
ABŞ-ın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkofun sözlərinə görə, ABŞ-ın Ukrayna ilə danışıqları bazar ertəsi Səudiyyə Ərəbistanında davam edəcək.
Üç ili keçən bu müharibədə, Rusiya son vaxtlar altı ay əvvəl Ukraynanın işğal etdiyi Kursk bölgəsində əraziləri geri qaytarır.
Tramp və Putin arasında baş tutan bu telefon danışığının nəticələri, ABŞ-ın əvvəlki mövqeyindən geri çəkilməsi kimi qiymətləndirilə bilər. Lakin iki lider müzakirələrin dərhal Yaxın Şərqdə davam etməsi barədə razılığa gəliblər.
Ötən cümə günü ABŞ nümayəndə heyəti Səudiyyə Ərəbistanında ukraynalı həmkarları ilə görüşərək, Kiyevi 30 günlük atəşkəsə razı salmışdılar. Prezident Volodimir Zelenski isə bu həftə Helsinkiyə rəsmi səfəri zamanı Tramp və Putin arasındakı telefon danışığından sonra deyib ki, Ukrayna enerji infrastrukturuna dair atəşkəsə açıqdır, amma daha ətraflı məlumat istəyir.
O, daha sonra Putini tam atəşkəs təklifini rədd etməkdə ittiham edib. Ukrayna lideri, Rusiyanın Sumi şəhərindəki bir xəstəxanaya və Slovyansk şəhərindəki enerji təchizatı obyektlərinə qarşı dron hücumları təşkil etdiyini bildirib.
Tramp sosial mediada, Putinlə etdiyi telefon danışığını “çox yaxşı''” adlandırıb və “sülh müqaviləsini müzakirə etdiklərini” qeyd edib.. O, həmçinin “bütün enerji və infrastruktur üzərində atəşkəsə razı olduqlarını və bunun ardınca tam atəşkəsin və nəhayət bu çox qorxunc müharibənin sona çatması üzərində tez işləyəcəklərini” deyib.
Zelenski keçən sentyabrda Rusiyanın bombaları ilə Ukraynanın enerji infrastrukturunun təxminən 80%-in məhv edildiyini bildirmişdi. Kiyev isə cavab olaraq Rusiyanın neft və qaz obyektlərinə dron və raket hücumları həyata keçirib.
Putin enerji infrastrukturuna hücumları dayandırmağa razı oldusa da, bəzi saatlar sonra həm Rusiya, həm də Ukrayna bir-birini hava hücumlarında ittiham edib. Zelenski, Putin və Trump arasında telefon danışığından sonra Rusiyanın Ukraynaya qarşı 40-dan çox dron hücumu həyata keçirdiyini bildirib.
Bu günlərdə Ceddahda keçirilən danışıqlardan sonra ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubio, “topun Rusiyanın meydanında olduğunu” deyib. Lakin Ağ Ev, Tramp-Putin telefon danışığından sonra verdiyi bəyanatda Kiyevlə razılaşdırılmış bu atəşkəs barədə heç bir məlumat verməyib. Əvəzində, iki lider “sülh prosesinin enerji və infrastruktur atəşkəsi ilə başlayacağını, sonra isə Qara Dənizdə dəniz atəşkəsi, tam atəşkəs və daimi sülhə dair danışıqların aparılacağını” bəyan edib.
Kremlin bəyanatında isə Kiyevlə hər hansı razılaşmanın həyata keçirilməsində “bir sıra mühüm məsələlərin” olduğunu qeyd edib və Ukraynaya xarici dəstəyin və kəşfiyyatın sonlandırılmasının Rusya üçün “vacib şərt” olduğunu bildirib.
Tramp və Putin həmçinin uzunmüddətli həllin əldə edilməsi üçün dərhal texniki səviyyədə danışıqlara başlamağa razılaşıblar. Lakin bu, ABŞ və Rusiya arasında daha çox danışıqlar, yoxsa Rusiya ilə Ukrayna arasında birbaşa müzakirələr olacağı sual altındadır.
Kremlin bəyanatında həmçinin Trampın, Putinin peşəkar ABŞ və Rusiya xokkeyçiləri arasında xokkey oyunları təşkil etməyi təklifini dəstəklədiyi bildirilir. Rusiya, 2022-ci ildə Ukraynaya hücum etdikdən sonra beynəlxalq xokkey tədbirlərindən kənarlaşdırılıb.
Ukraynalılar, Putinin vaxt qazanmaq üçün hərəkət etdiyini və hər hansı bir həlli daha çətin etmək üçün sərt şərtlər irəli sürdüyünü düşünəcəklər. Putin əvvəllər Rusiyanın işğal etdiyi Ukrayna ərazilərini saxlamalı olduğunu və hər hansı sülh razılaşması üçün Qərb sanksiyalarının yüngülləşdirilməsini tələb edib.
Rusiya lideri artıq Trampın Ukraynaya dəstəyi kəsməyə hazır olduğunu hiss edib və onu təkrar etməyə çalışır, eyni zamanda topu Kiyevin tərəfinə atır.
Bu ayın əvvəlində, Tramp və Zelenski arasında Oval Ofisdə yaşanan mübahisə sonrası ABŞ, Ukraynaya hərbi və kəşfiyyat yardımlarını müvəqqəti olaraq dayandırmışdı. Tramp və vitse-prezident JD Vans, Zelenskinin qarşısında mətbuat konfransında onu ABŞ-ın dəstəyini yetərincə qiymətləndirməməkdə ittiham etmişdilər.
Almaniya kansleri Olaf Şolts isə Berlin şəhərində Fransız prezidenti Emmanuel Makronla keçirdiyi mətbuat konfransında, məhdud atəşkəs planının vacib bir ilk addım olduğunu, lakin tam atəşkəsin lazım olduğunu bir daha vurğulayıb.
Eyni zamanda, Britaniya Baş naziri Sir Keir Starmer, Tramp-Putin telefon danışığından sonra Zelenski ilə danışıb və “Birləşmiş Krallığın dəyişməz dəstəyini” təkrar bildirib- deyə baş nazirin mətbuat katibi bildirib.
Mədinə Məmmədova\\EDnews
