Ağ Evdəki qalmaqal dünyanı ikiyə böldü Ərdoğan faktoru yenə önə çıxır

Ekspert rəyi 11:38 03.03.2025

Ağ Evdə ABŞ Prezidenti Donald Tramp və vitse-prezident Ceyms Devid Vens ilə Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski arasında fevralın 28-də gərgin atmosferdə keçən görüş dünya gündəmindədir. Bir çox məqamlarda etika qaydalarının, diplomatik prinsiplərin kobud şəkildə pozulduğu görüşə dair fərqli fikirlər səslənir. Ukrayna prezidentinin Oval saraya sanki dava-dalaş üçün çağırıldığı, bunun fonunda Zelenskinin ritorikası da diqqətdən yayınmayıb.

Trampın və vitse-prezidentin Zelenskiyə qarşı kəskin mövqe sərgiləməsinə səbəb nə idi? Yoxsa, bu sadəcə bir ssenari idi?

“EDnews” xəbər verir ki, Milli Məclisin deputatı, ATƏT PA-nın komitə sədri Azay Quliyev  açıqlamasında bildirib ki, baş verən qalmaqal müasir dünyamızda görünməmiş hadisədir.

“Bu, indiyə kimi presedenti olmayan və rəsmi protokol qaydalarına zidd bir hadisə idi. Bunun səhnələşdirilmiş olması haqqında deyilənləri o qədər əsaslı hesab etmirəm, çünki Trampla Zelenski arasındakı münasibətlər artıq görüşə qədər xeyli gərgin idi. Trampın Zelenskini diktator adlandırması və istefa verməyə çağırmasını xatırlatmaq kifayətdir.

Əslində görüş zamanı iki tərəfin mövqe savaşının şahidi olduq. Bir tərəfdə diktə edən, istəklərini və iqtisadi maraqlarını zorla qəbul etdirmək istəyən güclü Tramp, digər tərəfdə ölkəsini qorumağa çalışan və köməyə ehtiyacı olan zəif Zelenski var idi. Lakin ABŞ Adminstrasiyası, xüsusilə Tramp bir məsələni mütləq nəzərə almalı idi ki, görüşdüyü şəxs ərazisi Rusiya tərəfindən işğala məruz qalmış ölkənin prezidentidir. Zelenskinin məsələlərə həssas, emosional, bəlkə də qeyri-diplomatik yanaşması onun məruz qaldığı təcavüz faktı ilə bağlıdır. Çünki onun ölkəsinə hücum edilib, ərazisi işğal edilib, əhalisi qırılıb. Bu fakt ABŞ prezidenti tərəfindən, yəni beynəlxalq hüququn qayğısına qalmalı olan ölkə tərəfindən qətiyyən nəzərə alınmadı. O başqa məsələ ki Tramp hazırda artıq, defakto mövcud olmayan, işləkliyini itirmiş köhnə dünya düzənini, beynəlxaq hüququn norma və qaydalarını yıxmaqla, tamamilə sıradan çıxartmaqla məşğuldur. Yenisini isə ABŞ, Çin və Rusiya ilə birlikdə dünyanı yenidən bölüşdürməklə qurmaq istəyir. Lakin buna baxmayaraq, ev sahibi kimi Amerika prezidenti öz qonağını fərqli qaydada qarşılamalı, onun etinasızlığa və aşağılanmaya məruz qalmasına yol verməməli idi”, - o qeyd edib.

 Zelenskinin Ağ Evdən nə istədiyinə gəlincə, deputat burada iki məsələnin olduğunu vurğulayıb:

“Rusiya-Ukrayna müharibəsində atəşkəsə nail olunması zamanı Ukraynanın təhlükəsizliyinə zəmanət verilməli, atəşkəsin pozulmaması üçün konkret mexanizmlər işlənib hazırlanmalıdır. Bunun müqabilində “sənin ölkən bərbad vəziyyətdədir, şərt qoymağa haqqın, imkanın yoxdur, biz olmasaq Ukrayna məhv olub gedər” kimi fikirlər Amerika adına böyük nöqsan, biabırçılıq oldu. Dediyim kimi, ABŞ özünü beynəlxalq hüququn, dünya nizamının, təhlükəsizliyin əsas qarantoru hesab edir. Bu belədirsə, ən azından işğala məruz qalmış ölkənin hüquqlarının qorunması, müdafiəsi onun qlobal borcudur. Belə iddiada, gücdə olan ölkə başqa cür hərəkət etməli deyil. “Sənin minerallarını, təbii ehtiyatlarını alım, mənimsəyim, istismar edim, bunun qarşılığında dəstək verim” yanaşması beynəlxalq təcrübədə bu qədər açıq xarakter alan misli görünməmiş bazarlıq hadisəsidir. Ancaq fikrimcə, görüşdə söhbət maddi, iqtisadi maraqlardan yox, dəyərlərdən, prinsiplərdən, beynəlxalq hüquqdan getməli idi”.

Deputat vitse-prezident Vensin aşağılayıcı formada Zelenskinin sözünü kəsməsi, onu nankorluqda ittiham etməsi isə Ukraynaya edilən hörmətsizliyin pik həddi olduğunu söyləyib:

“Buna baxmayaraq Zelenski prinsipial mövqeyini, xalqının, dövlətinin maraqlarını qoruya bildi. Nəyin bahasına olur-olsun atəşkəsə razı olmadığını, Ukrayna xalqının maraqları, təhlükəsizliyi naminə konkret mövqe sərgilədi. Yenə deyirəm, ola bilsin diplomatik baxımdan Zelenski təmkinlə müəyyən gedişlərə, protokol qaydalarına daha yaxşı əməl edə bilərdi. Lakin ölkəsinin düşdüyü vəziyyət, basqılar nəticəsində daha az təmkinli olmasını anlayışla qarşılamaq olar”.

Azay Quliyevə görə, istənilən halda bu, yeni bir münasibət, şərait, situasiya yaratdı: “Avropa dövlətləri birmənalı olaraq Zelenskini müdafiə etdi. Bəyan etdilər ki, sən tək deyilsən və biz sənin yanındayıq. Vurğulandı ki, təhlükəsizlik məsələləri alver, ticarət predmeti ola bilməz. Əslində bu, Avropa üçün növbəti xəbərdarlıq oldu. Avropa başa düşdü ki, təhlükəsizliyinə özü cavabdeh olmalıdır. Bu baxımdan qardaş Türkiyənin prosesdə rolu və yeri daha açıq şəkildə görünməyə başladı. Avropa İttifaqının rəhbərləri artıq məsələlərə fərqli yanaşmalıdır. Təhlükəsizliyi təmin etmək üçün Türkiyənin real gücə və imkana sahib olduğunu anlamalıdırlar. Türkiyənin Avropa İttifaqına üzvlük yolunda yaratdıqları süni əngəllər aradan qaldırılmalıdır. Çünki proses belə davam edərsə, Avropa ilə ABŞ arasındakı fikir ayrılığı ciddi xarakter alacaq. Verilən bəyanatlar göstərir ki, Avropa öz başına çarə qılmaldır”.

 Onun fikrincə, Ağ Evdə olanlar həm də dünyanın yenidən bölüşdürülməsi prosesində Avropanın kənarda saxlanılmasının yan təsirlərindən biri kimi də qəbul edilməlidir:

“Bu, əslində böyük geosiyasi proseslərin, dünyanın yenidən bölüşdürülməsi və yeni qlobal düzənin yaradılması, bu prosesdə Avropanın aktivliyinin artırılması mərhələsini tətiklədi. Martın 2-də Londonda Böyük Britaniyanın Baş naziri Kir Starmerin təşəbbüsü ilə Avropanın aparıcı dövlətlərinin sammittində təhlükəsizlik və Ukraynaya dəstək məsələləri müzakirə edildi. Martın 6-da Avropa İttifaqının fövqəladə sammittində də eyni məsələlər müzakirə olunacaq. Bu görüşlərdən çıxan nəticə önəmlidir. Əgər bu görüşlərdən sonra Avropa sözdə yox, real əməldə Ukraynaya dəstək və təhlükəsizlik mexanizmi təqdim edə bilsə, o zaman, vəziyyət dəyişə, Ukrayna həm ABŞ ilə danışıqlarda, həm də gələcəkdə gözlənilən Rusiya ilə danışıqlarda daha prinsipial mövqedən çıxış edə bilər. Avropadan çıxan qərar həm də ABŞ Adminstrasiyasının tonuna, xüsusilə Zelenskinin hörmətsizlik etdiyinə görə Amerika xalqından və prezidentindən üzr istəməlidir tələbinə də təsir edə bilər. İstənilən halda düşünürəm ki, Ukrayna prezidentinin açıq şəkildə üzr istəməsi inandırıcı deyil. Bu, həm də bir ölkənin, xalqın qürur məsələsidir. Bu mənada onun Trampdan üzr istəyib hansısa mənada səhv etdiyini etiraf etməsi gözlənilmir. Bu da Tramp üçün yeni çağırışlar deməkdir”.

“Euronews” telekanalı Azərbaycandakı mina problemindən danışdı

Xəbər xətti

Qlobal Cənub QHT Platformasına rəhbərlik Azərbaycana verilib
16:52 28.04.2025
İran Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub
12:46 28.04.2025
İran Prezidenti Məsud Pezeşkian Azərbaycana rəsmi səfərə gəlib
12:19 28.04.2025
Türkiyə Pakistana 6 təyyarə silah göndərdi
11:58 28.04.2025
"Süni intellekt və rəqəmsallaşma əməyin təhlükəsizliyi üçün geniş imkanlar yaradır"
11:47 28.04.2025
"Azərbaycandakı forum vətəndaş cəmiyyətinin səsinin eşidilməsinə kömək edəcək"
11:43 28.04.2025
Daşkənd Dövlət Aqrar Universitetinin nümayəndə heyəti ADAU-da səfərdə olub
11:40 28.04.2025
Hərbi vəzifəlilərlə çöl şəraitində praktiki məşğələlər keçirilib
11:33 28.04.2025
Azərbaycanda “Baku Flames Beynəlxalq Yaradıcılıq və Effektivlik Festivalı” keçiriləcək
11:28 28.04.2025
Ötən həftə 1925,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib
11:25 28.04.2025
"Azərbaycan ilə əməkdaşlıq üçün yaxşı imkanlar mövcuddur"
11:21 28.04.2025
"Qlobal Cənub təşəbbüsü, sadəcə, nəzəri ideya olmaqla kifayətlənməməlidir"
11:13 28.04.2025
Azərbaycan Ordusunun mövqeləri Çəmbərək istiqamətindən atəşə tutulub
11:10 28.04.2025
Bakı Ali Neft Məktəbində “Açıq qapı” günü olacaq
11:07 28.04.2025
Azərbaycan incəsənət ustaları III Fuceyra Beynəlxalq Ud Forumunda iştirak edəcəklər
11:00 28.04.2025
FIDE prezidenti Bakıya gəlib
10:56 28.04.2025
Keniya liderinin qızı Qlobal Cənubu dəstəklədiyinə görə Azərbaycana təşəkkür edib
10:43 28.04.2025
ABŞ-də qeyri-adi "Ford Mustang 2016" hərracda satılıb
10:35 28.04.2025
Makronun mühafizə rəisi “qırmızı bülleten”lə axtarışa verildi
10:29 28.04.2025
" Azərbaycan müstəmləkəçiliyin bütün formalarını və təzahürlərini qətiyyətlə rədd edir"
10:19 28.04.2025
Gündə 50 dəqiqə yeriyin
10:14 28.04.2025
Danimarka İxrac və İnvestisiya Fondu ilə Azərbaycan arasında aqrar sahədə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunub
10:10 28.04.2025
Qəzzada ölən jurnalistlərin sayı artdı
10:08 28.04.2025
İlham Əliyev Qlobal Cənub QHT Platformasının təsis konfransının iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb
10:05 28.04.2025
Çin 2035-ci ilədək avtomobil satışlarında elektromobillərin üstünlük təşkil etməsini hədəfləyir
10:02 28.04.2025
Türk Dünyası Bələdiyyələr Birliyinin yeddinci qurultayı keçirilib
09:59 28.04.2025
Xocalı şəhərinə daha 33 ailə köçürülüb
06:44 28.04.2025
Bu gün Zərifə Əliyevanın doğum günüdür
00:00 28.04.2025
100 gün : Amerikalıların əksəriyyəti Trampı dəstəkləyir
08:47 27.04.2025
Rabat Amerikan Məktəbində Mədəniyyət Günü: Azərbaycan zəngin irsi ilə fərqlənib
08:44 27.04.2025
Pakistanın müdafiə naziri Hindistana xəbərdarlıq edib
08:39 27.04.2025
ABŞ-də tək mühərrikli təyyarənin qəzaya uğraması nəticəsində 3 nəfər ölüb
08:36 27.04.2025
Bu gün ümumi orta təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanı keçiriləcək
08:32 27.04.2025
Çexiyada qızıl xəzinəsi tapılıb
21:25 26.04.2025
Misli Premyer Liqası: “Zirə” Tovuzda “Kəpəz”i məğlub edib
21:15 26.04.2025
İran XİN rəhbəri ABŞ ilə nüvə sazişi üzrə danışıqlardan məmnun olduğunu bildirib
21:07 26.04.2025
Zaqataladan axan çaylarda sululuq artıb, selə qarşı tədbirlərə başlanılıb
20:02 26.04.2025
"İran Prezidentinin Azərbaycana səfəri iki ölkə arasında münasibətləri gücləndirəcək"
17:37 26.04.2025
"Azərbaycan Ukraynaya enerji böhranı zamanı çox dəstək göstərdi"
17:33 26.04.2025
Rusiya KXDR hərbçilərinin Kursk vilayətinin azad olunmasında iştirakını etiraf etdi
17:29 26.04.2025
Hamısı