Süni İntellektdən şüuraltıməz barədə nələri öyrənə bilərik? Tara Keni yazır...

Yazarlar 15:05 22.02.2025

Bəzi insanlar yuxular haqqında danışmağın darıxdırıcı olduğunu deyir, amma məncə, gecə gördüyümüz o dünyadan kənar mənzərələr futboldan və ya havadan daha maraqlı söhbət mövzusudur. Təəssüf ki, hamı bu fikirlə razılaşmır. Buna görə də süni intellektin yuxu yozma tətbiqi barədə eşidəndə düşündüm: bəlkə də bu intellektual köməkçi şüuraltımın ən sirli guşələrini anlamağa kömək edər.  

Süni intellekt əsaslı çat-botlar, məsələn, "ChatGPT", tez-tez həddindən artıq inamla fərziyyələr irəli sürməyə və hətta həqiqəti şişirtməyə meyilli olsalar da, onların geniş izah vermək bacarığı yuxu analizinin sərbəst və assosiativ təbiətinə uyğun gəlir. Düzdür, az tanınan bir texnologiya startapına daxili dünyamızın ən şəxsi parçalarını etibar etmək qorxulu bir elmi-fantastik film ssenarisinə bənzəyir. Amma tətbiqin şərtlərində yuxuların "təhlükəsiz və məxfi şəkildə" saxlanıldığı qeyd olunur. Şüuraltımın son sığınacağına bir maşını buraxmaqla bağlı instinktiv narahatçılığıma qalib gəlməyə nə mane ola bilər?  

Tətbiqi yükləyirəm və yaxın zamanda gördüyüm, adi görünən bir yuxunu daxil edirəm: supermarketə gedib "vaxtı keçmiş sous" haqqında şikayət edirəm, laqeyd bir kassir isə narahatlığıma əhəmiyyət vermir. Buna görə də cəsarətlə oğurlanmış fıstıq yağını çörəyin üstünə çəkirəm. Daha sonra "izah et" düyməsini sıxıram. Tətbiq, sanki uğursuz bir "Tinder" görüşündə Keruak sitat gətirən biri kimi, "yuxular bütün insanlığı birləşdirir" deyir. Ardınca isə yuxumun narazılıq və gücsüzlük hissləri ilə bağlı ola biləcəyini, eləcə də özümü təsdiqləmək istəyimi ifadə edə biləcəyini bildirir. Məntiqli, amma ruhlandırıcı deyil. Yuxumun açıq-aşkar izahı var, amma burada istədiyim sirli, qeyri-adi elementlər çatışmır.  

Daha dərin təhlil əldə etmək üçün tətbiqə daha mürəkkəb yuxularımı təqdim edirəm. Birində qatilin tutulmasına kömək edirəm, amma eyni zamanda ona flirtativ mesajlar göndərirəm və sanki hər iki tərəfi idarə edirəm. Süni intellekt bunu mənəvi dəyərlərlə təhlükəyə meyillilik arasında daxili mübarizə kimi yozur. Başqa bir yuxuda oteldə azmışam, çarəsiz halda ərimi və körpəmi axtarıram. Rəqs edən insanlarla dolu bir zalın yanından keçirəm, qəribə səslər çıxaran bir qadın görürəm və uzaqda cənnət kimi görünən bir çimərliyə doğru qaçıram – amma yaxınlaşanda bunun yalnız bir illüziya olduğunu anlayıram. Tətbiq bu təsirli görüntüləri cəmiyyətin gözləntiləri ilə şəxsi arzularım arasında mümkün bir münaqişə kimi şərh edir. Düşündürücüdür, amma heyrətləndirici deyil.  

Tərtibatçıların xeyrinə olan bir məqam odur ki, süni intellekt ifrata varmır: qəti hökmlər verməkdən çəkinir, yuxuların bir neçə fərqli mənaya malik ola biləcəyini xatırladır və əgər yuxularım həyatıma təsir etməyə başlayarsa, terapiyanı tövsiyə edir.  

Məni təəccübləndirən yeganə şey isə qəribə, süni intellekt tərəfindən yaradılmış vizuallardır. Məsələn, otel axtarışımı təsvir edərkən rəqs edən iki kartof və anlaşılmaz "PLE8T PABET" ifadəsi görünür. Bunun əksinə olaraq, eyni yuxumu real yuxu həvəskarları cəmiyyətinə danışanda, onların reaksiyaları doğrudan da maraqlı olur: mənim yuxudakı məqsədimin güclü olduğunu vurğulayırlar və oteldəki narahatlığın "The Shining" və "Lost in Translation" kimi filmləri xatırlatdığını bildirirlər.  

Bir neçə gün sonra yuxuların süni intellekt tərəfindən analiz edilməsinin insanlıq üçün nəyi itirə biləcəyi barədə düşünərkən (və bu məqaləni yazmaqla özüm haqda nə açıqladığımı təsəvvür edərkən) narahatlıq doğuran bir yuxu görürəm. Bir auditoriya qarşısında yuxular haqqında təqdimat etməyə hazırlaşıram. Birdən keçmişdən bir fiqur ortaya çıxır və mənim nəzarətsiz şəkildə oturacağa buraxdığım yuxu gündəliyindən oxuyacağını bildirir. Qəzəblə onu öz gündəliyindən oxumağa məcbur edirəm və o, bunu gülünc bir kobod səslə edir. "Məni artıq sevmirsən? Mənə bir zamanlar aşiq idin, elə deyilmi?" deyə soruşur.  

Süni intellektin verdiyi izah artıq mənə məlum olan həqiqəti təsdiqləyir: yuxularım çəkingən xarakterlidir, qapalıdır və şəxsi daxili aləmimin heç olmasa bir hissəsinin belə qalmasını tələb edir.  

Bundan sonra yuxularım tamam kəsilir. Elə bil şüuraltım etiraz edir və geri dönməkdən imtina edir, ta ki, onu süni intellektə satmayacağıma söz verənə qədər. Yuxusuz həyatın bozluğunu təsəvvür etmək çətindir, buna görə də tətbiqi silir və yuxu məlumatlarımın bütün izlərini itirirəm.

Nəticədə, yuxularımı süni intellektə təqdim edərək yeganə öyrəndiyim şey odur ki, şüuraltım texnologiyaya qarşı çıxan bir Ludçudur.  

Mənbə: The Guardian

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

“Uitkoff planı” rədd edilsə, HƏMAS tamamilə məhv ediləcək"
11:47 31.05.2025
ABŞ Ukraynanı Rusiya ilə danışıqlarda iştiraka məcbur edə bilər
11:39 31.05.2025
"Gəncənin bombalanması Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin göstərişi ilə həyata keçirilib "
10:50 31.05.2025
Senator Stiv Deyns Bakı-Yerevan sülh prosesinə ABŞ-ın dəstəyini bir daha ifadə etdi
10:21 31.05.2025
Azərbaycan və Dominikan Respublikası arasında diplomatik təhsil sahəsində əməkdaşlıq müzakirə olunub
10:17 31.05.2025
Ukrayna Türkiyədən hava hücumundan müdafiə sistemləri istədi
10:16 31.05.2025
"Qiyamət günü radiostansiyası"ndan iki sirli mesaj gəlib
10:10 31.05.2025
Can Pyero Qasperini "Roma"da
09:48 31.05.2025
"Fənərbaxça" iki ulduz futbolçu ilə yollarını ayırdı
09:11 31.05.2025
Bazarda keyfiyyətsiz günəbaxan yağları: Bu markalara diqqət edin!
09:05 31.05.2025
Türkiyə və Gürcüstandan olan din xadimlərinin Şuşaya səfəri başlayıb
09:04 31.05.2025
İranda tələbələr qazdan zəhərləndi: Universitet yataqxanasında təhlükəli hadisə
08:12 31.05.2025
Ərdoğan Zelenski ilə telefon danışığı aparıb
07:51 31.05.2025
Tramp Maskı qeyri-adi hədiyyə ilə yola saldı
07:47 31.05.2025
UEFA Çempionlar Liqasında final həyəcanı: PSJ "İnter"lə üz-üzə gəlir
07:33 31.05.2025
Alkoqol içəndə üzünüz qızarır? - Həkim təhlükə barədə xəbərdarlıq etdi
01:55 31.05.2025
Qədim mayalıların yeni sirri ortaya çıxdı
01:06 31.05.2025
Erməni Diasporunun Qaranlıq Tarixi: Yalanlar, Lobbiçilik və Azərbaycan Həqiqətləri
17:36 30.05.2025
"Qlobal Cənub QHT Platformasının yaranması fövqəladə hadisədir"
16:06 30.05.2025
Bələdiyyələrin vahid informasiya sisteminin yaradılması haqqında təklif qəbul olundu
13:42 30.05.2025
Nigeriyada 60-dan çox terrorçu zərərsizləşdirilib
13:05 30.05.2025
"Türkiyənin davamlı dəstəyinə ümid edirik"
12:57 30.05.2025
ABŞ Rusiya və Ukrayna arasında danışıqların ikinci raundunda iştirak etməyəcək
11:57 30.05.2025
"Xorvatiya ilə siyasi dialoqumuz əməkdaşlığımızı genişləndirmək üçün yaxşı zəmin yaradır"
11:21 30.05.2025
Daxildə Birlik, Xaricdə Etibar – Azərbaycanın Müstəqillik Formulu Oğuz Mirzə yazır...
11:21 30.05.2025
Azərbaycan millisi finalın bir addımlığında Dünya çempionatında həyəcanlı yarımfinal
10:52 30.05.2025
Azərbaycan və Çin arasında vizasız rejimə dair saziş təsdiqləndi
10:40 30.05.2025
HƏMAS Uitkoffun atəşkəs planını qəbul etmədi
10:31 30.05.2025
" İran və ABŞ arasında nüvə proqramı ilə bağlı fikir ayrılıqlarının həlli istiqamətində razılıq əldə olunmayıb"
10:27 30.05.2025
"Əmək bazarında fundamental dəyişikliklər baş verir"
10:08 30.05.2025
Azərbaycan və Pakistan ədliyyə sahəsində əməkdaşlığı genişləndirmək niyyətindədir
09:30 30.05.2025
Rusiya Zaporojyedə hava hücumları həyata keçirdi
09:15 30.05.2025
Pakistan-Əfqanıstan sərhədində qanlı toqquşma baş verib
08:58 30.05.2025
Azərbaycan Almaniya ilə yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlıq imkanlarını müzakirə edir
08:56 30.05.2025
HƏMAS ABŞ-ın atəşkəs planını rədd etdi: "Əsas tələblərimiz yerinə yetirilmir"
08:32 30.05.2025
Di Mariya doğma klubuna qayıtdı
08:21 30.05.2025
Baydenin əvəzinə ABŞ-ni kim idarə edib? - Hökumət araşdırma aparır
08:03 30.05.2025
Antonio Konte “Napoli” ilə yollarını davam etdirir
08:03 30.05.2025
Ceki Çana və Ralph Macchioya qara kəmər verildi
07:27 30.05.2025
Putin Kim Çenə nə vəd edib? Moskva-Pxenyan hərbi ittifaqı yeni mərhələdə
07:14 30.05.2025
Hamısı