Almaniyanın uzaqlaşmaqda olan kansleri Angela Merkel İsrailə etdiyi vida səfəri zamanı İranın nüvə proqramı ilə bağlı danışıqların həlledici mərhələdə olduğunu bildirib. O, 2015-ci ildə əldə edilmiş razılaşmanın faydalı olduğunu qeyd etdi, lakin sonra ABŞ-ın yeni Prezidenti bunu şübhə altında qoydu. Merkel bu işdə İsrail hökumətinin də rolunun olduğunu qeyd edib. O vaxt hökumətə Netanyahu başçılıq edirdi. Məlum olduğu kimi, Netanyahu artıq Baş nazir deyil, yeni koalisiya hökumətinə güzəştə gedib.

Merkel bildirib ki, Avropa İttifaqı, eləcə də ABŞ, Rusiya və Çin nüvə zənginləşdirilməsi prosesində İranın nüvə silahı əldə etməsinə icazə verməməlidir. Merkelin İsraildəki açıqlamaları İran ətrafındakı hazırkı gərginliyin əsasında və ya oxunda nəyin olduğunu bird aha sübut edir. Bu gərginlik Azərbaycan-İran gərginliyi formasında təzahür olunur, Ermənistanda isə İranın “Zəngəzur dəhlizi”nə qarşı üsyanı kimi qəbul edilir.

Bu “dəhliz” gündəminin İranın mənfəət və marağından irəli gəlmədiyi şübhəsizdir. Lakin burada bir sual və zərurət var ki, bu “gündəm”lə bağlı nə gözlənilirdi ki, İrandan bu cür hərbi təlimlər və gərginlik yaradılması tələb olundu?

Erməni təxribatlarından sonra hələlik “dəhliz” məsələsində hər hansı bir yeni inkişafın gözlənildiyini düşünmək və ya nəticə çıxarmaq üçün heç bir şey yoxdur. Əlbəttə, hər hansı bir Ermənistan təcavüzünü nəzərdən keçirmək həmişə mümkündür, lakin bu da nəzəri müşahidə sırasındadır, bu anda belə bir yaxınlıqda olan inkişafı mümkün hesab etməyə imkan verəcək hər hansı real ilkin şərt yoxdur.

Buna görə də “dəhliz”in Tehran üçün fürsət olduğuna dair əlamətlər odluqca açıqdır, əsas səbəblər isə odluqca dərin idi və Tehran bəlkə də nüvə məsələsində beynəlxalq təzyiqə regional səviyyədə müəyyən “bənd” formalaşdırmaqla müqavimət göstərməyə çalışır, bu, “3+3” formatı ola bilər. Diqqətəlayiqdir ki, əslində aylar ərzində səssizliyə məhkum edilmiş formatla bağlı danışıq yalnız İranın fəaliyyətləri, belə desək, İran-Azərbaycan gərginliyi nəticəsində yaranmış yeni atmosferdə aktivləşdi.

Əsas problemin nüvə məsələsində qətiyyətli dövrlə bağlı olduğunu hələ günlər əvvəl ABŞ dövlət katibi Blinkenin Moskvaya zəngi sübut etdi. Bu zəng İran xarici işləri naziri ilə Rusiya xarici işlər naziri Lavrovun görüşündən bir neçə saat öncə oldu.

Bu zəng zamanı Blinken nüvə proqramı haqqında danışmışdı, ertəsi gün isə artıq ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibi bildirmişdi ki, İran danışığa qayıtmalıdır və hazırkı vəziyyət sonsuzadək uzana bilməz. Burada diqqətəlayiqdir ki, İrəvan faktiki olaraq vəziyyətin gərginləşməsini yaratmaq məntiqi ilə “oynadı”, yəni faktiki olaraq bu işdə Tehranın “oyun yoldaşı”na çevrildi.

Bu fonda İranın xarici işlər naziri bildirib ki, Bakı və İrəvan onlar üçün vacib tərəfdaşdır və Tehran biri ilə digərinə qarşı fəaliyyət göstərməyəcək. O qeyd edib ki, yaxın gələcəkdə İrəvana və Bakıya səfər edəcək.