Böyük Britaniya Parlamentinin Kəşfiyyat və Təhlükəsizlik Komitəsinin son bəyanatı Qərb dünyasında İranın yaratdığı təhlükə profilinə yeni ton verdi. Rəsmi bəyanatda açıq şəkildə bildirilib: İran Böyük Britaniya üçün böyük və ciddi təhdiddir – lakin bu təhlükə Rusiya və Çinlə eyni kateqoriyada deyil. Bu ayırd etmə, geopolitik baxımdan həm mesaj, həm də strategiya xarakteri daşıyır.

EDnews xəbər verir ki, sənəd təkcə İranın nüvə ambisiyalarına deyil, həm də onun diversifikasiya olunmuş hibrid təhdidlərinə diqqət çəkir.

Təhdidin kodları: Fiziki hücumdan kiber müharibəyə qədər

Komitənin hesabatında İranın təhdid spektri geniş şəkildə təsvir olunur:

Sui-qəsd təşəbbüsləri və fiziki təhdidlər – xüsusilə Britaniyada mühacirətdə olan dissidentlərə qarşı;
Casusluq fəaliyyəti – diplomatik örtük altında kəşfiyyat şəbəkələrinin yaradılması;
Kiberhücumlar – dövlət qurumları, universitetlər, maliyyə strukturları və media üzərində təzyiq vasitəsi kimi;
Nüvə silahı əldə etmə istəyi – təkcə İsrail və Körfəz ölkələri üçün deyil, Qərb dövlətləri üçün də strateji təhlükə.

Parlament Komitəsi bu təhdidlər kontekstində Britaniya hökumətinin reaksiyasının qismən selektiv və yetərsiz olduğunu vurğulayaraq qeyd edir:

“Londonda hökumət yalnız İranın nüvə proqramına fokuslanır, lakin İranın kiber, casusluq və fiziki təhlükə strategiyaları da nəzərdən qaçırılır. Bu isə bizi ciddi şəkildə narahat edir.”

Hibrid müharibə doktrinası və İranın “gizli ordusu”

İran son illərdə Qərbdə “klasik” təhlükə mənbəyi olmaqdan çıxaraq asimmetrik və hibrid müharibə strategiyasına keçib. Qərbdə bu, "grey zone conflict" – yəni açıq müharibə ilə tam sülh arasında olan qeyri-müəyyən döyüş səviyyəsi kimi qiymətləndirilir.

Tehranın həm diplomatik strukturlar vasitəsilə casusluq şəbəkələri qurması, həm də kiber-reaktivlik sahəsində aktiv fəaliyyət göstərməsi, Qərb hökumətlərini “müasir hibrid təhdidlərə” qarşı daha çevik və koordinasiyalı reaksiya göstərməyə məcbur edir.

İranın Rusiya və Çinlə fərqi nədir?

Parlament hesabatında İranın Rusiya və Çinlə eyni təhlükə sinfində yer almaması xüsusi qeyd olunur. Bu fərqləndirmə təhdidin miqyasına görə yox, qlobal təsir bacarığına görə müəyyən olunur:

Rusiya: Ukrayna müharibəsi və NATO sərhədlərində aktiv hərbi təhdid;

Çin: Qlobal texnoloji və iqtisadi təsir imkanları, struktur casusluq və normativ güc;

İran: Regional ambisiyalarla məhdudlaşsa da, qeyri-konvensional (asimmetrik) metodlarla Qərbin daxilinə sızma bacarığı.

Tehran cavab vermir

İranın Londondakı səfirliyi hələlik məsələ ilə bağlı rəsmi mövqe bildirməyib. Bu, İrandan gələn təhlükələrə dair Qərbin artan narahatlığı fonunda rəsmi Tehranın artıq diplomatik izolyasiya və informasiya susqunluğu ilə cavab vermə taktikası kimi də yozula bilər.