Qaynarinfo Elçin Əkrəmoğlunun "Törənin izində" adlı yazısını təqdim edir.
"Törənin izində” – bu, bir zaman səyahətidir: keçmişdən günümüzə! "Türk Törəsi” zamanlar yormuş bəşəri dəyərlər sistemidir!
Axşam saatları idi. Gözüm televizorun ekranında, əlimdə pult, kanallar arasında var-gəl edirəm. Bir şey axtarıram, amma özüm də bilmirəm nə… Hər yerdə eyni mənzərə: seriallar, şoular, xəbərlər… Ruhuma toxunan, mənə nəsə öyrədən, məni valeh edən nəsə axtarıram. Sonra bir görüntü qəfil diqqətimi çəkdi. Bir otaq… Yox, bu, sadəcə, bir otaq deyildi…
Bu, qədim bir türk çadırıdır. Divarlar qədim xalçalarla bəzədilib, ortada bir süfrə. Süfrə ətrafında isə bardaş qurub oturmuş iki nəfər. O an başa düşdüm ki, bu, adi bir veriliş deyil. Əlimdəki pultu kənara qoyub ekrana kilidləndim. Ekranda "Törənin izində" yazısı peyda oldu. Və mən o an axtardığımı tapdığımı hiss etdim. Verilişə diqqətlə baxdıqca məni daha çox cəlb edən aparıcı və qonağın bardaş qurub oturmaları oldu. Ətraflarında stullar, müasir divanlar yox idi. Bir-birinin gözlərinin içinə baxıb, sözləri, düşüncələri, fikirləri paylaşırdılar. Bu an ağlıma bir fikir gəldi: bəli, həqiqətən də, bardaş quraraq danışmaq, dinləmək Türklərə xas gələnək, Türklüyün göstəricisidir!
Bu mənzərə mənə, rəhmətlik, nənəmin evini xatırlatdı. Yay tətillərində kəndə gedərdik. Nənəm gecələr bizə nağıllar danışardı. Biz də eynilə beləcə oturardıq. Dizlərimizi büküb, nənəmin danışdığı nağılları sakitcə dinləyərdik. O zaman bunun nə anlama gəldiyini bilmirdim. Amma indi başa düşürəm, anlayıram ki, bu, bir Törə idi. Yaşa dolduqca anladım: bardaş qurub oturmaq, sadəcə, rahatlanmaq deyil. Bu sanki dünyaya eyni nöqtədən baxmaqdır. Nə qədər fəlsəfi səslənsə də, bu belədir. Və belə olanda danışılan sözü-söhbəti qulaqla deyil, ruhla eşidirsən. İzlədiyim "Törənin izində" verilişin də məhz bunu edirdi: qədim bir çadırın içində unutduğumuz Törəmizi bizə yenidən yaşadırdı.
Bəs, görəsən, niyə çadır? Yaradıcı heyəti bu qədim məkana, yəni çadıra dönməyə nə vadar edib? Verilişi izlədikcə anlayırdım ki, çadır, sadəcə, bir sığınacaq yeri deyil. O həm də düşüncənin doğulduğu, qərarların qəbul edildiyi, bir millətin kimliyinin formalaşdığı yerdir. Əcdadlarımız belə çadıra "toy çadırı” da deyiblər. "Toy çadırı” bizim bu gün anladığımız "toy-düyün çadırı” deyil. O zamanların "toy çadırı” mühüm qərarların, dövlət əhəmiyyətli hökmlərin çıxarıldığı çadır idi. Elə ilk dövlətlər də çadırlarda qurulmayıbmı?! Qurulacaq dövlətin müzakirələri də elə çadırlarda aparılmayıbmı?!
Və indi bu verilişdə sanki zaman geri dönmüşdü. Bu seçimin təsadüfi olmadığı gün kimi aydın idi. Çadır, sadəcə, bir proqramın dekorasiyası olmaqla bitmir. Bu, "gəlin eyni soylu bir millətin, Ulu Türkün oğulları olaraq oturaq və ulu Bilgələrimiz kimi düşünək!" – mesajıdır.
Verilişin qonaqları da təsadüfi adamlar deyildi. Hər biri öz sahəsində tanınan alimlər, tarixçilər, professorlar, sənətçilər… Hər biri də Ulu Türk dünyasının keçmişindən, bu günündən və gələcəyindən danışır. Hər biri də yeni bilgilər ötürməklə bərabər eyni zamanda illərlə unutdurulmağa çalışılan ortaq dəyərlərimizdən danışıb, onu bizə xatırladır. O dəyərlər ki, bizi bir ağacın qolları kimi bir tutub, bir edib, güc verib. Onları dinlədikcə insanın içində sevinc qarışıq bir qürur doğur. Bu an o duyğuları yaşayırdım. Sevinc dolu duyğulu anlar! Köksümdəki Türk kimliyim bozqırlarda şahə qalxan atlar kimi cuşa gəlmişdi. Onu cuşa gətirən isə "Törənin izində" verilişi idi. Qədim bir türk çadırının içində söhbətə dalmaq…
Aparıcının verdiyi sualları və qonaqların verdikləri cavabları dinlədikcə anlıyırsan ki, "Törənin izində", sadəcə, bir veriliş deyil, Bu Sənsən, bir az da dərin düşünəndə duyursan ki, bu Bizik! Burada səni özünə çəkən, özünə bağlayan bir tel var. Bu, sənin adət-ənənən, Törən, düşüncən, yaşam biçimin, kökündür. Və başa düşürsən ki, "o uzun, incə yolun” yolçuluğu artıq başlayıb. Sən də, sadəcə, izləyici deyilsən– bu yolun bir yolçusu, bir nəfərisən! Ancaq bir sual məni çox düşündürür: görəsən sən, mən, biz bu yolun harasındayıq?
Veriliş bitdi və özümə bir stəkan çay süzüb otağıma çəkildim. Veriliş məni o qədər təsirləndirmişdi ki, onun təəssüratından çıxa bilmirdim. Gözümə yuxu getmirdi. Öz-özümə qərar verdim ki, necə olur-olsun, "Törənin izində” komandasını axtarıb tapacağam. Veriliş haqda daha ətraflı bilgilər əldə edəcəyəm… Bunun üçün də bilgisayarın arxasına keçdim. Youtube kanalına daxil olub "ARB” kanalının səhifəsini tapdım. Verilişin adını yazıb axtarış düyməsini basdım. Sən demə Türk dünyasının ortaq dəyərləri və tarixi mirası ilə dolu olan bu veriliş bu günədək Azərbaycan, Türkiyə, Özbəkistan və Qırğızıstanda çəkilib. Yaxın zamanda isə Qazaxıstan və Macarıstanda da çəkilişləri planlaşdırılır. Verilişin qonaqlarını gördükcə "Törənin izində” məni niyə bu qədər cəlb etdiyini daha gözəl anladım.
Verilişin müxtəlif bölümlərində kimlər yox idi. Yeditepe Universitetinin Tarix fakultəsinin rəhbəri, Türk Tarix Qurumu Elmi Şurasının üzvü, Professor Ahmet Taşağıl, "Doğada tək başına Dağ evi”, "Doğada cocukla”, "Doğadakı insan” televiziya verilişlərinin müəllif və aparıcısı, habelə "Sarıqamış hərəkatı” sənədli filminin müəllifi Serdar Kılıç, Diplomat, Türkiyənin Sloveniya və Hindistandakı keçmiş səfəri, Türk Dövlətlər Birliyinin ilk baş katibi olmuş Halil Akıncı, Fəlsəfə Elmləri Doktoru, Professor Yaşar Çoruhlu, Türkiyənin tanınmış sənət adamı, Xan Sənət şirkətinin rəhbəri Orhan Kocaoğlu, Juranilst, Televiziyaçı, Türk tarixi haqqında onlarla sənədli filmlərin müəllifi Ahmet Yeşiltepe, Siyasi Elmlər Doktoru, Milli Məclisin Deputatı Hikmət Babaoğlu, Azərbaycanın tanınmış hərbi diktoru, vətənpərvərlik mahnılarının təkrarsız ifaçısı Şəmistan Əlizamanlı, Türk Dünyası Uluslararası Araşdırmalar Akademiyasının fəxri professoru,Türk dünyasının tanınan şairi Rüstəm Behrudi, Filologiya elmləri doktoru,professor Füzuli Bayat, 10-larla elmi kitabların müəllifi, jurnalist Araz Qurbanov və başqaları. Anladım ki, bu verilişin məqsədi mədəniyyət, elm, tarix və iqtisadiyyat kimi sahələrdə mövcud olan fərqli baxışları bir araya gətirməkdir. Yaradıcı birliyin çalışdığı türk birliyinin, Turanın önəmini vurğulayaraq, həm cismani, həm də duyğusal zənginlikləri təqdim etməkdir. Məncə uşaqlarını türk ruhu ilə böyütmək istəyən valideynlər üçün bu veriliş çox gərəklidir.
Səhərin nə vaxt açıldığını hiss etmədim. Saat artıq 8-ə qalırdı. Veriliş haqqda məqalə yazmaq üçün səbirsizlənirdim. Odur ki, tez-tələsik çantamı da götürüb bir baş işə yollandım. Yol boyu məni ancaq bir fikir düşündürürdü. "Törənin izində" ilə bu dəyərli yolçuluğa qoşulmaq və türk dünyasının ənginliklərini kəşf etmək. Möhtəşəm!
Əziz oxucum! "Törənin izində", teleməkanımızda yayımlanan bir çox verilişlərdən fərqli olaraq, ailəvi izləyə biləcəyiniz dəyərli bir verilişdir. Onlar bunu bacarıb, Azərbaycan teleməkanında bir devrim edə biliblər. Biz izləyicilərə qalan isə, insanları üz-üzə qoyan, dedi-qodu dolu, kimlərisə təhqir edib alçaldan, şou proqramları bəyənib, onlara reytinq qazandırmaq yerinə, bu cür vətənpərvərlik ruhunu yüksəldən, tariximizi, kimliyimizi araşdıran verilişləri bəyənmək, izləmə və öz fikir və rəylərimizi bildirməkdir. Gəlin belə verilişləri dostlarımızla, yaxınlarımızla paylaşaq! Paylaşaq ki, bizim də "Törənin izində", komandasına bir azərbaycanlı, bir Türk olaraq az da olsa faydamız toxunsun. Axı bu gün ağrılı da olsa deməliyik ki, verilişlərin tanınması Youtube adlanan internet platformasından və digər sosial şəbəkələrdən asılıdır. Əgər bir verilişin baxış sayı azdırsa, ona nə baxan olur, nə də verilişin daha uzunömürlü olması üçün maddi dayaq duracaq sponsor. Odur ki, sizdən bir azərbaycanlı oğlu olaraq bu ricanı etməyi özümə borc bildim. Hamımız özümüzün və övladlarımızın gələcəyi üçün, qurulacaq Turan Birliyi uğrunda çalışan bu komandanın yanında olaq. Necə deyərlər, əlimizi onlarla eyni daşın altına qoymaqdan çəkinməyək.
Hər kəsə dönə-dönə tövsiyyə edirəm ki, "Törənin izində" ilə keçmişdən gələcəyə uzanan bu yolçuluğa qoşulsun və Türk ulusunun möhtəşəmliyini duysun! Əmin olun, duyduqca, dərk etdikcə, insan təsəvvüründə zəngin bir ənginlik formalaşır. Və bu ənginlik insanda xüsusi bir onur, zövqlə duya biləcəyi bir hürriyyət hissi yaradır! Onda bir daha əmin olursan ki, bəli, Türk yurdsuz, dövlətsiz yaşaya bilməz. Uzun bir tarixi yol keçmiş qədim Türk dövlətçilik gələnəkləri də Türk çadırları ilə zəngindir!
Günümüzdə bu nidanı çox eşidirik, çox oxuyuruq: "Tanrı Türkə yar olsun!” "Törənin izində”ni izlədikcə duyacağın həmin hürriyyət səni əmin edir ki, Tanrı hər zaman Türkə yardır! Alaş!
"Alaş” sözünü də ilk dəfə "Törənin izində” verilişində eşitdim və elə bu verilişdən də öyrəndim ki, "Alaş” əski türkcədə "amin” demək imiş!
Əsən qalın, dəyərli OXUCULAR!
