İllər öncə memarlıq masasında çəkilən xətlər, sonradan dünyanın dərin yaralarını işıqlandıran fotolara çevrildi. O fotolar ki, həyatların bir parçasıdır...
Söhbət Reza ləqəbi ilə tanınan Güney Azərbaycan əsilli fransalı fotoqraf-Reza Deqatidən gedir. Kamera onun üçün təkcə bir vasitə deyil – ruhunun, bəzən də ümidinin varlığıdır. O, eləcə də fotojurnalistikanın simvolik adlarındandır. Deqati, şəkillərində obyektivini qaldırarkən, susanların da yerinə danışır. Çəkdiyi hər bir foto “Bax və unutma!” çağırışıdır. Bir də bunların hər birinin əks olunduğu "İnsanlığın şahidi" adlı albom var...
Bu albom, sözün əsl mənasında hər bir xalqın tarixi yaddaş salnaməsidir. Albomun daxilindəki mövzuları da məhz bu xətt birləşdirir. İlk olaraq, sözügedən albomun üzqabığı və adı diqqət cəlb edir. Üzqabığında təsvir olunan kiçik, balaca qızcığaz və onun ürkək baxışları ilə çirkab içərisində təsvir olunan əlləri həqiqətən də "insanlığın şahidi" fikrini tamamlayır. Bu baxımdan burada yer alan şəkillər yalnız estetik deyil, geridə birləşdirdikləri dərin mənaya görə də təsirləndiricidirlər. Albomun daxilinə nəzər yetirdikdə Deqatinin eyni zamanda bir neçə kitab, sənədli filmlərin müəllifi və fərqli ölkələrdə təşkil edilən sərgilər, layihələrin əməkdaşı olduğunu görürük.
"Reza: Geri çəkiliş", "Fırtına Gözündə", "Bir Dünya, Bir Qəbilə", "Uşaqlıq Vədi" sənədli filmləri, "Sürgün xatirələr", "Kəsişən talelər", "Döyüş+Sülh" sərgiləri...
Öhdəlikləri onu bəşəriyyətin qarşıdurmalarına və fəlakətlərinə şahid olaraq yüzdən çox ölkəyə aparır. O, Kürdüstandan Əfqanıstana, Livandan Türkiyəyə, Pakistandan Çinə, Sarayevodan Qahirəyə, Ruandadan Səudiyyə Ərəbistanına,Cənubi Afrikadan Fransaya qədər harmoniyanın münaqişə ilə vəhdətini bizlərə təqdim edir. Lakin hər şeydən əvvəl mənsub olduqları dünya mədəniyyətlərini, ənənələrini çatdırmaqa çalışır.
Albomu varaqladıqca görürük ki, yaradcılığı dövründə o yalnız rəngli şəkillərdən istifadə etməmiş, həyatın ağ-qara tonlarına da toxunmağı bacarıb. Belə fotolardan biri də onun Azərbaycan tarixinin qanla yazılmış faciələrindən olan Xocalı Soyqırımından dərhal sonra çəkdiyi görüntülərdir. Fotolarla qarşı-qarşıya qaldıqda sanki bir millətin acısına çağırış var. Əslində, ağ-qara fonun özü də ağrıları, ümidləri və qanlı qarşıdurmaya qapılan mülki vətəndaşların acısını ifadə edir. Bununla yanaşı, Deqati Vətən müharibəsi, Qarabağda yenidənqurma işləri zamanı da kamerası ilə sözün əsl mənasında görünməyəni görünən etdi. Müharibənin sonrasında həyata dönən izləri, insanların dirçəlişini, müqavimətini gerçəkliyi ilə əks etdirməyi bacardı. Bunlar reallıqla, arzuların gerçəkləşməsinin vəhdətidir...
Beləcə, albomun son səhifələrini varaqlayır, hər bir səhifədə sənətkarın əməyinin, mübarizəsinin izlərini müşahidə edirik. Vərəqlər tükənsə də, əminəm ki, burada əks olunan fotolar insanlığın və tarixin yadigarı olaraq qalıb, daha neçə könüllərə toxunmağı bacaracaq.
