“Mərkəzi Asiya Sovet hökuməti dağıldıqdan bu günə qədər gərginliklə dolu bir region olub. Sovet hökuməti ərazi bölgüsünü elə qurub ki, oradakı dövlətlər anklav və eksklav ərazilər formasında formalaşdırılıb”.
Bu sözləri Ednews-a açıqlamasında Beynəlxalq Münasibətlər və Diplomatiya Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Samir Hümbətov ötən gecə Qırğısıtan və Tacikistan sərhədində baş verən münaqişədən danışarkən deyib. O, qeyd edib ki, hazırda baş verən gərginlik keçmiş ərazi bölgüsü və gündəmdə olan su probleminə etirazlarla bağlıdır.
“Lakin heç şübhəsiz ki, bu gərginlikdən faydalanmağa çalışan tərəflər də var. Xüsusilə bu ərazilərdə böyük marağı olan Rusiyanı misal çəkmək olar. Rusiya burada maraqlı dövlət kimi olsa da, bu onun hadisələrdə əlinin olması anlamına gəlmir. Əksinə bəlkə də Rusiya bunun baş verməsini heç istəmir. Çünki bunun səbəbinin bir hissəsi xüsusilə Tacikistanda hərbi bazaları olan Çinə bağlanır. Bu isə Çinin regionda hakim mövqeyə sahiblənmək istəyi anlamına gəlir. Bu səbəbdən də Rusiya gərginliyin eskalasiyasında deyil, əksinə sabitliyin hökm sürməsində maraqlı tərəfdir. Qırğızıstanda Türkiyənin də böyük nufuzu olmasını nəzərə alsaq , münaqişələrin alovlanması regionun Rusiyanın əlindən çıxmasına da gətirb çıxara bilər”.
Sonda Samir Hümbətov bildirib ki, hazırda münaqişənin həlli və regionda tam sabitliyin bərqərar olması qeyri-real görünür.
“Bunun üçün həmin dövlətlər arasında öz iradələri əsasında yenidən anklav və eksklav ərazi bölgüsü müəyyənləşdirilərək aparılmalıdır. Bundan əlavə, regionda marağı olan dövlətlərin təmiz niyyətləri olmalıdır. Bəlkə bundan sonra ən azından daxili problemlər qismən qaydasına düşə bilər”.
Xatırladaq ki, ötən gecə Qırğızıstan və Tacikistan arasında münaqişə yenidən alovlanıb. Daha sonar iki ölkə nümayəndələri arasında atəşin dayandırılması ilə bağlı danışıqlar yenə uğursuz olub. Bu barədə Qırğızıstan Milli Təhlükəsizlik üzrə Dövlət Komitəsinin (QKNB) Sərhəd Xidməti məlumat yayıb.
Məlumata deyilir ki, hazırda Koço-Boyu və Dahma bölgələrində tərəflər arasında toqquşmalar davam edir.
Qırğızıstan və Tacikistanın hərbi qulluqçuları arasında 10 dəqiqə ərzində atəş dayandırılıb. Atəşkəs dövründə Qırğızıstan Prezidentinin Batken vilayətindəki səlahiyyətli nümayəndəsi Abdikarim Alimbayevin Tacikistanın Suqd vilayətinin qubernatoru ilə görüşü olmalı idi. Lakin tacik tərəfi ikitərəfli atəşkəs razılaşmalarını yenidən pozaraq Qırğızıstan hərbçilərinin mövqelərini atəşə tutmağa davam edib.
Qeyd edək ki, Qırğızıstan və Taciklər arasında 2021-ci ilin apreldə su böhranına görə başlanan və sonradan sərhəd probleminə çevrilən silahlı çəkişmə hələ də intensiv olaraq davam edir. 40 minə yaxın dinc əhalinin zərər çəkdiyi bu münaqişədə 55 günahsız insanın ödürüldüyü deyilir.
Elnur Ənvəroğlu
