Ta qədim zamanlardan zaman-zaman dünyada yaranan viruslar minlərlə hətta milyonlarla insanın həyatına son qoyub.
2019-cu ilin sonundan bütün dünyanı cənginə alan COVİD – 19 da ən təhlükəli viruslar sırasında yer alır.
Koronovirusdan əvvəl baş verən epidemiyalara qısa nəzər salanda ortaya dəhşətli statistika çıxır.
Bəs, indiyə qədər dünyada hansı ölümcül epidemiyalar tüğyan edib?
1.Antoninus epidemiyası - Eramızın 165-180-ci ilində rast gəlinib. Roma İmperiyasında yaşayan Şərq ekspedisiyalarından qayıdan əsgərlərin yaratdığı bir epidemiya gündə 2 min insanın ölümünə səbəb olub. Tədqiqatçılar xəstəliyin çiçək və ya qızılca olduğundan şübhələnsələr də, əsl səbəbi qeyri-müəyyən olaraq qalıb. Epidemiyadan Roma imperiyası əhalisinin 30 faizini itirib.
2.Yustinian vəbası - İmperator Justinian 541-ci ildə Konstantinopolda taxtda oturarkən, Avropada başlayan bir epidemiya əvvəlcə Misirə, sonra Fələstinə, Suriyaya və Anadoluya çatır. Vəba siçanlar vasitəsilə insanların arasına nüfuz edir. Xəstəlik zaman keçdikcə öz-özünə yox olur, ancaq dövrün ən sıx yaşadığı şəhərlərdən biri olan Konstantinopol əhalisinin 40 faizini itirir. Epidemiya işçi qüvvəsi və əsgər sayının azalmasına səbəb olur ki, bu da Bizansın zəifləməsi ilə nəticələnir.
3.Qara vəba :1346-1353-cü illərdə yayılan Qara vəba epidemiyasının 7 il yarım ərzində 200 milyona yaxın insanın ölümünə səbəb olub. Bu illərdə xəstəlik üzündən Avropa əhalisinin 30 ilə 60 faiz azaldığı qeyd olunur.
4.Amerikada hindular arasında yayılan suçiçəyi - XV əsrdə Amerika qitəsindəki yerli insanlarla əlaqəyə girən kəşfiyyatçılar burada yaşayan insanlara özləri ilə birlikdə gətirdikləri virusa yoluxurlar. “Chickenpox” adlanan virus Avropalı əhalinin üçdə birini öldürüb.
5. Yatalaq xəstəliyi -1914-1918-ci illər arasında “Typhus” bakteriyasını daşıyan bitlərin yaratdığı epidemiya Birinci Dünya Müharibəsinin yaratdığı daha bir dəhşət idi. Avropa və Asiyada bu virus səbəbindən 25 milyon insan xəstələndi və xüsusilə Sovet İttifaqı ölkələrində təxminən 3 milyon insan həyatını itirib.
6.Donuz qripi, quş qripi - Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, virusların səbəb olduğu xəstəliklərin bir çoxunun özünəməxsus müalicəsi və ya peyvəndi olmadığını nəzərə alsaq, ən çox ölüm faktı "donuz qripi" və Ebola virusundan baş verib. Bu günə qədər 28 638 insanda Ebola virusu aşkar edilib ki, onlardan 11 mini ölüb. Daha bir epidemiya isə xalq arasında "quş qripi" kimi tanınan A qrupuna aid virusdur. "Quş qripi"nə yoluxan 245 insan həyatını itirib.
7.Korona virus - Çinin Uhan şəhərindən başlayan virusa artıq 690,595,086 nəfər yoluxub. Bu günə qədər ölənlərin sayı isə 6,892,661 nəfərdir. Bu virusdan 663,052,141 nəfər sağalıb.
Qeyd edək ki, Xəzəryani, Azərbaycan və Qafqazın əsas hissəsində tarixən yaşayan insanların adət-ənənəsi, yaşam tərzi, inancları və təbii ekoloji mühit baxımından epidemiyalar üçün çox da əlverişli olmayıb.
Kazımlı Rübabə
