İt və pişiklər barədə bilmədiklərimiz Təbiətə vurduqları ziyanı təsəvvür etmək çətindir

Maraqlı 17:00 31.05.2023
Sahibsiz heyvanların biomüxtəlifliyə vurduğu ziyan bir çoxumuza məlum deyil. Sahibsiz it, pişik, hətta inək, qoyun, keçilər təbiətə buraxıldıqda digər canlılara zərər verir, bəzənsə onların nəslinin tükənməsinə səbəb olur.
 
“Vəhşi heyvanlar təbiətdə müxtəlif təhlükələrlə üzləşir. Qanunsuz ovçuluq, invaziv heyvan növləri ( Azərbaycanda yenot, nutriya, yaxalıqlı tutuquşu və s.), sahibsiz heyvanlar - itlər, pişiklər bu təlükəni yaradan iki başlıca səbəbdir. Sahibsiz heyvanlar başda quşlar olmaqla, müxtəlif canlılara ziyan verirlər. Bunun qarşısını almaq üçün təklif olunan üsul onların qısırlaşdırılıb yenidən təbiətə buraxılmasıdır. Lakin bu elə də effektiv hesab olunmur. Qısırlaşdırılmış it və ya pişik yenə biomüxtəlifliyə ziyan vurmağa davam edir”.
 
Bu məqamı sahibsiz heyvanların ekologiyaya mənfi təsirləri barədə Ednews-a danışan araşdırmaçı, eko-aktivist Zülfü Fərəcli bildirib. O qeyd edib ki, çoxları bu heyvanların təbiətə aid olduğunu düşünür. Əslində isə bu canlıları insanlar uzun dövr əzrində onların əcdadları üzərində apardıqları təcrübələr nəticəsində indiki vəziyyətə gətiriblər. 
 
“İtlər və pişiklər insanların onların əcdadları üzərində uzun illər apardığı süni seçmənin məhsuludur. Eynilə digər ev heyvanları və bitkilər kimi. Biz onların xoşumuza gələn xüsusiyyətləri seçmiş, onların sayını milyardlara çatdırmışıq. Nəticədə onlar əcdadlarından fərqlənərək təmamilə başqa bir canlıya çevriliblər”. 
 
 
Z.Fərəcli qeyd edib ki, sahibsiz heyvanlar dünyada bir çox canlı növünün nəslinin kəsilməsinə səbəb olub:
 
“Sahibsiz itlər dünyada 11 növün nəslinin tükənməsinə səbəb olub, hal-hazırda da 96-sı məməli, 78-i quş, 22-si sürünən, 3-ü suda-quruda yaşayan olmaqla 188 növün nəslinin qorunmasına təhlükə yaradır. Bu növlərdən 30-nun mühafizə kateqoriyası “Kritik səviyyədə” (Critically Endangered) hesab olunur, hətta onlardan 2 növün artıq nəslinin tükəndiyi belə düşünülür. Sahibsiz itlərin vəhşi təbiətdə digər heyvanları ovlayır, bəzi hallarda xəstəlik yayır, bəzilər üçünsə yem qıtlığına səbəb olur. Sahibsiz itlər vəhşi heyvanlarla yanaşı insanlar və digər ev heyvanları üçün də təhlükə yaradır. Birbaşa hücumlar və yaydığı xəstəliklər buna misaldır”.
 
Z.Fərəcli bildirib ki, pişiklər də ətraf-mühitə ziyan vurmaqda itlərdən geri qalmır. Belə ki, sahibsiz pişiklər 33-ü quş olmaqla 63 növün nəslinin tükənməsinə səbəb olub. Sahibsiz pişiklər də itlər kimi vəhşi təbiətə ov, xəstəlik yaymaq və vəhşi növlərlə hibridlər yaratmaqla zərər verirlər. 
 
“Hətta, Avstraliya və Yeni Zelandiya kimi ölkələrdə aparılan hesablamalara görə, 2050-ci ilə qədər sahibsiz pişiklər barədə addım atılmasa, endemik yerli növlərin nəsli tükənəcək. Buna görə bu yaxınlarda Avstraliya hökuməti 2 milyon sahibsiz pişiyin məhvi ilə bağlı qərar qəbul etdi”. 
 
Z.Fərəcli əlavə edib ki, sahibsiz heyvanların vurduğu zərərin qarşısını almaq üçün təklif edilən yol onların sterilləşdirib (qısırlaşdırılıb) yenidən təbiətə buraxılmasıdır, lakin elm bu metodun effektiv olmadığını sübut edib:
 
“Ölkəmizdə də təəsüf ki, sahibsiz heyvanlarla bağlı məsələdə çıxış yolu kimi bu üsulu irəli sürürlər. Düzdür, qısırlaşdırmaq onların sayını azaltmağa kömək edir, lakin bütün heyvanları qısırlaşdırmaq mümkün olmur. Onu da xatırladım ki, sterilizasiya bu heyvanların yalnız çoxalmasının qarşını alır. Onlar yenə də ovlamağa davam edərək vəhşi təbiətə ziyan verir, xəstəlik yayır”.
 
Son olaraq Zülfü Fərəcli vurğulayıb ki, sahibsiz it və pişiklər təbiətdən uzaqlaşdırılmalı, onlarçün sığınacaqlar yaradılmalı, həmin sığınacaqlarda qısırlaşdırma və vaksinasiya işlərindən sonra insanlar tərəfindən sahibləndirilməlidirlər:
 
“İt və pişiklər sinir sistemi yaxşı inkişaf etmiş, yəni ağrını hiss edən canlılardır. Bundan əlavə, bu canlıların müxtəlif işlərdə bizə köməyi də dəyir. Onlar da digər ev heyvanları – inək, qoyun, keçi kimi bizim yanımızda olmalıdır. Nə olur olsun, bu canlıları yenidən təbiətə buraxmaq olmaz. Ən son variant kimi isə evtanaziya kimi etik üsulla saylarını azaltmaq barədə düşünmək olar”.
 
 
Törə Zeynallı
“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

"Bakı ilə dialoqda vasitəçilərə ehtiyac yoxdur"
09:12 09.05.2025
“Sülhün kökləri” Təşkilatı “Sülh Yürüşü” təşkil edəcək
16:31 08.05.2025
ANAMA yanında İctimai Şuranın üzvləri regiona səfər ediblər
16:03 08.05.2025
"1948-ci ildən bəri Şri-Lanka rəhbərləri etnik münaqişəni “ötürmə” vasitəsinə çeviriblər"
15:21 08.05.2025
Laçında “Heydər Əliyev – Müstəqillik, Suverenlik və Şanlı Zəfər” mövzusunda konfrans keçirilib
12:52 08.05.2025
Sabah 30 dərəcə isti olacaq
12:44 08.05.2025
“Turkish Airlines” Pakistana uçuşları ləğv edib
12:41 08.05.2025
Livanda Azərbaycan Evi açılıb
12:32 08.05.2025
Əminə Ərdoğan “Beynəlxalq İslam Sənətləri” sərgisində Azərbaycan stendini ziyarət edib
12:29 08.05.2025
Ukrayna Prezidenti Anım və İkinci Dünya müharibəsində Qələbə Günü münasibətilə xalqa müraciət edib
12:15 08.05.2025
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümü Berlində qeyd edilib
12:08 08.05.2025
Qaxda silah-sursat aşkarlanıb
12:05 08.05.2025
Bu gün Avropa Liqasında finalçılar bəlli olacaq
12:02 08.05.2025
Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası "Sən elə bir zirvəsən" adlı tədbir təşkil edib
11:57 08.05.2025
Pakistanın hava limanı yaxınlığında partlayışlar baş verib
11:52 08.05.2025
"Vyetnam Azərbaycan ilə əməkdaşlığı özünün strateji-siyasi xətti hesab edir"
11:47 08.05.2025
CNN: Hindistan və Pakistan arasında son illərin ən böyük hava döyüşü baş verib
11:35 08.05.2025
Azərbaycanın və Vyetnamın dövlət başçıları mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
11:32 08.05.2025
Putinlə Szinpin arasında görüş başladı
11:28 08.05.2025
Azərbaycan və Almaniya arxeoloqları Ağalıqtəpə yaşayış yerində tədqiqat aparıblar
11:23 08.05.2025
Bakıda “Kənddən Şəhərə” həftəsonu yarmarkası təşkil olunacaq
11:20 08.05.2025
Qubada II Beynəlxalq folklor rəqs və yaradıcılıq festivalından
11:11 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam arasında Biznes Şura yaradılır
11:06 08.05.2025
Bu gün görkəmli bəstəkar Soltan Hacıbəyovun doğum günüdür
11:02 08.05.2025
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
11:00 08.05.2025
Vyetnamın KP MK-nın Baş katibinin xanımı İçərişəhərlə tanış olub
10:59 08.05.2025
Alimlər Britaniya sahillərində üzən qədim köpəkbalığı növü kəşf ediblər
10:53 08.05.2025
Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyi möhkəmlənir
10:30 08.05.2025
Azərbaycan və Vyetnam XİN başçıları strateji tərəfdaşlığın inkişaf perspektivlərini müzakirə ediblər
10:27 08.05.2025
“Aztelekom” bayrağı Heydər Əliyev zirvəsində dalğalanıb
10:22 08.05.2025
Yeni dövrün mübarək, azad Şuşa!
09:40 08.05.2025
Türk Dövlətləri Ali Məhkəmələrinin Konfransının Əsasnaməsi təsdiq edilib
09:23 08.05.2025
Alimlər Günəş sistemində doqquzuncu planetin mümkün namizədini aşkar ediblər
07:56 08.05.2025
KİV: İsrail və Türkiyə Azərbaycanın vasitəçiliyi ilə Bakıda danışıqlar keçirəcək
00:28 08.05.2025
Mayın 8-i Beynəlxalq Talassemiya Günüdür
00:00 08.05.2025
Mina sahələrində ümidlərin bərpası - Thembisa Fakude yazır...
14:31 07.05.2025
ABŞ-nin daha bir döyüş təyyarəsi Qırmızı dənizə düşüb
12:32 07.05.2025
İslamabad: Hindistan Pakistanın su ehtiyatlarını hədəf alıb
12:27 07.05.2025
Sabah Bakıda hava yağmursuz olacaq
12:20 07.05.2025
Türkiyənin aparıcı universitetlərindən birinin tələbələri dahi Nizami Gəncəvinin irsi haqqında məlumatlandırılıb
12:18 07.05.2025
Hamısı