Bildiyimiz kimi İsrail və fələstinlilər arasında münaqişələr artdıqca, sosial mediada bir çox insan antisemitizm və anti-sionizm arasındakı fərqi anlamaqda çətinlik çəkir. İndi isə bu anlayışların nə anlama gəldiklərinə baxaq.
Antisemitizm:
Yəhudilər əsrlər boyu qərəz, düşmənçilik və təqib aktlarına məruz qalıblar.
Anlayışın hansı tarixdə çıxması ilə bağlı anlayış yoxdur. Lakin terminin ilk istifadəsi XV-XVI əsrdə alman islahatçı Martin Lüter tərəfindən edildiyi müəyyən tarixi mənbələrdə qeyd olunur. Daha sonralar yəhudilər müəyyən tarixlərdə Rusiya, Polşa-Litva krallıqları tərəfindən dəfələrlə antisemitist təqiblərə məruz qalıblar.
İkinci Dünya Müharibəsində altı milyon yəhudi nasistlər və ya onların işbirlikçiləri tərəfindən “Holokost” kimi tanınan soyqırımda öldürüldü.
Bu gün antisemitizm müxtəlif formalarda görünə bilər. Bunlara yəhudilərin qlobal maliyyə sisteminə və mediaya nəzarət etdiyinə dair sui-qəsd nəzəriyyələri, sinaqoqlara hücumlar, şifahi təhqirlər, nifrət nitqi və sosial mediada təhqiramiz yazılar daxildir.
Antisionizm:
Sionizm anlayışı 19-cu əsrin sonlarında Avropada siyasi hərəkat başladı və onlar Fələstin torpaqlarında (yəhudilərin qədim İsrail torpağı kimi təyin etdikləri) bir yəhudi xalqı yaratmaq istədilər.
BMT Fələstinin yəhudi və ərəb dövlətlərinə bölünməsinə qərar verdi və 1948-ci ildə İsrail dövləti yaradıldı.
Bununla birlikdə Fələstində və ətraf bölgələrdə yaşayan bir çox ərəb İsrailə qarşı çıxmağa başladı və bunu ərəblərin hüquqlarının pozulması kimi qiymətləndirdi.
Anti-sionizm anlayışı da belə formalaşdı. İsrail dövlətinin varlığına qarşı çıxmaq kimi müəyyən edilə bilər. İsrail hökumətinin siyasətini tənqid edən sionistlər də var.
Bunlara İordan çayının qərb sahilinin işğalı, sərhəd divarının marşrutu (İsrail İordan çayının qərb sahilində divar tikir və bunun Fələstin təcavüzkarlarına qarşı təhlükəsizlik tədbiri olduğunu iddia edir, fələstinlilərin tərəfdarları isə bunun torpaq ilhaqı üçün bir vasitə olduğunu deyir) və yəhudi məskənlərinin tikintisi.
Bəzi hallarda insanlar İsraili belə sərt tənqid etdikdə, tənqidin antisemitizmdən qaynaqlandığını bilmək çətinləşir.
Bu, anti-sionizmin, yəni yəhudi dövlətinin rədd edilməsinin müasir antisemitizmin bir forması olduğuna dair ittihamlara səbəb oldu.
Əkbər Novruz
