“Xocalıdan qayıtdıqdan sonra içkiyə başladım” İngilis jurnalist: “Ermənilərə rəğbət bəsləyirdik”

Müsahibələr 18:07 19.02.2020

 “Öləndə hamımızın qırılmış, əzilmiş “kukla”lara bənzədiyimizi görmək məni şok etdi”

“Həmin an bütün bədənimin keyidini hiss etdim”

“O, mənə təzyiq göstərmədi, situasiyanı başa düşməyimə kömək etdi”

Helen Vomak: “Britaniyalıyam. 1985-ci ildən 2015-ci ilə qədər 30 il Moskvada işlədim. “Reuters”, “İndependent”, “The Times” (London) və Avstraliyanın “Fairfax” (The Sydney Morning Herald and The Age of Melbourne) qəzetlərində  çalışdım. Mən “The Ice Walk – Surviving the Soviet Break-up and the New Russia” (Melrose Books, 2013) adlı kitabın  müəllifiyəm. Budapeştdə yaşayıram. Hazırda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığında (UNHCR) Əfqanıstandan, Yaxın Şərq və Afrikadan olan qaçqınların Avropadakı yeni həyatlarına necə uyğunlaşdıqlarını öyrənən bir elmi məqalə yazaram”.

Helen Vomak 1992-ci il fevralın 26-da baş vermiş Xocalı soyqırımının canlı şahidlərindəndir. Həmin vaxt İngiltərənin məşhur  “İndependent” qəzetinin əməkdaşı olan Helen Vomak Xocalı soyqrımı ilə bağlı Azərbaycana səfər edib, ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi vəhşilikləri öz gözləri ilə görüb və bununla bağlı mətbuatda məqalələrlə çıxış edib.

Eurasia Diary-nin məlumatına görə bu barədə Helen Vomak, HafizTimes.com-un suallarını cavablandırarkən söyləyib:

- Xocalını necə xatırlayırsınız?

- Həqiqətin tədricən üzə çıxdığı çox ağrılı bir təcrübə idi.

“Bütün müharibələr dəhşətlidir və hər iki tərəfdə də daima nöqsanlar olur”.

- Ancaq Moskvadan müharibə bölgəsinə getmək heç də asan olmadı. Ermənilər, onların xarici ölkələrdəki diasporaları media ilə əlaqələrini daha yüksək səviyyədə təşkil etmişdilər. Beləliklə, görünürdü ki, biz – jurnalistlər Ermənistana daha çox rəğbət bəsləmişik.

Xocalıda qorxunc bir hadisənin baş verdiyini eşitdik. Mənim işim hərbi itkilər və mülki əhalini qırğına məruz qoyan bir döyüşün olub-olmadığını müəyyən etmək idi.

Nəhayət biz gecenin bir vaxtında ora gedib çatdıq. Azərbaycanlı müşayətçi bizi əvvəlcə bir otelə dincəlməyə aparmaq əvəzinə, birbaşa olaraq Ağdamdakı məscidə apardı. Orada dəhşətli formada olan dörd meyit vardı.

Azərbaycanlıların bu hərəkəti peşəkar PR baxımından çox da ağıllı, məntiqli deyildi”

- Həmin vaxt biz çox yorğun idik və narahat olduq. Digər tərəfdən isə həmin dörd cəsəd həqiqətən də qırğın zamanı öldürülənə bənzəmirdi.

“Amma PR-ın bu qədər primitiv olması məni azərbaycanlıların həqiqəti söylədiyi barədə düşündürdü”.

- Ertəsi gün məscidin qarşısına toplaşan insanlar öz qohumlarını axtarmağa başladılar. Onların çoxu dağlarda itkin düşmüşdülər. Qəbristanlığa getdik. Gördüm ki, qadınlar ən azı 75 təzə qəbirin üzərində fəryad edirlər. Bəzi qəbirlərin üzərini “kukla”larla bəzəmişdilər. Orada uşaqların, gənclərin dəfn edildiyini öyrəndik. Dəmiryol stansiyasındakı qatar vaqonlarını təcili yardım xəstəxanasına çevirmişdilər. Oradakı həkimlərdən, yaralılardan müsahibə götürdüm.

Və mənə aydın  oldu ki, həqiqətən də Xocalıda mülki əhaliyə qarşı qətliam törədilib. Əvvəllər mən, məsələn 1988-ci ildə baş verən zəlzələ zamanı ermənilərə qarşı rəğbət hissi ilə yazmışdım.

“Lakin bu dəfə Xocalı qurbanlarının azərbaycanlı olduqları barədə məlumat yaymaq mənim borcum idim”.

“Mən gördüklərim barədə məlumat verdim. Həmin qeydlərimə də əsaslanıram. Ancaq ümumilikdə mən Dağlıq Qarabağ məsələsində neytral və balanslıyam. Hazırkı situasiya ilə bağlı heç bir fikrim yoxdur. Çünki son vaxtlar bu münaqişəni izləmirəm”.

- Siz Xocalıda daha nələr gördünüz?

- Məsciddəki meyitxanada dörd cəsəd gördüm; qohumlarını axtaran izdiham, Ağdam qəbristanlığında ən az 75 yeni qazılmış qəbir üzərində ağlayan qadınları və qatar vaqonlarındakı yaralılar…

- Xocalıda sizə ən çox nə təsir etdi?

- Avtobusda azərbaycanlı bir jurnalist həmkarımla uzun söhbət etdik. Təəssüf ki, adını xatırlamıram. Amma onun zəkasını, mərhəmətini və qətiyyətini xatırlayıram. Bununla da dünya həqiqəti öyrənərdi. O, mənə təzyiq göstərmədi, situasiyanı başa düşməyimə kömək etdi…

- Ermənilər tərəfindən xüsusi amasızlıqla qətlə yetirilən insanların, uşaqların meyidlərini görən zaman hansı hissləri keçirdiniz?

 - Dəhşətli bir formada olan meyidləri görən zaman çox təsirləndim. Həmin vaxt 36 yaşım vardı. O vaxta qədər yaxından gördüyüm tək meyid tabutunda rahat yuxuda olan nənəm  idi. Öləndə hamımızın qırılmış, əzilmiş “kukla”lara bənzədiyimizi görmək məni şok etdi…

Qəbristanlıqda dəfn olunanların içərisində uşaqların olduğunu da öyrəndim. Qəbirlərin üzərində fəryad edən qadınların səsini eşitmək çox kədərli idi… Yaxınları, doğmaları dağlarda itkin düşmüş, xəsarət alanların hekayələrini dinləmək məni çox incitdi. Həmin an bütün bədənimin keyidini hiss etdim. Mən işimi görürdüm. Özümü birtəhər saxladım. Ancaq evə qayıdanda yerə yıxıldım… 

- Xocalıda öz gözlərinizlə gördüyünüz dəhşətli hadisə sizin şəxsi həyatınıza necə təsir etdi?

- Moskvaya qayıdanda dərhal sətəlcəm xəstəliyinə tutuldum. Bundan sonra psixoloji problem yaşamağa başladım. Müharibə müxbirlərinin bu barədə danışması düzgün deyil. Amma travma bizə də təsir edir.

- Ölümün bu qədər yaxın olduğunu görmək məni öz ölümüm barədə düşünməyə vadar etdi. Əvvəlcə uçmaqdan qorxdum. Sonra metroya minməkdən qorxdum. Təyyarələrdə özümü rahat hiss etmək üçün içməyə başladım. Amma başa düşdüm ki, bu uzun müddət həll olmayacaq. Çünki qısa bir uçuş zamanı üç saat qorxa bilsəniz, amma uzun bir uçuşda isə qorxu ilə 18 saat mübarizə apara bilməzsiniz. Sonda isə bədən sadəcə olaraq təslim olur və keyiyir.

- Ağdamda sizi müşayət edən azərbaycanlı bir əsgər sizə demişdi: “Siz bura gəlirsiniz, simpatiya göstərirsiniz. Amma bilirik ki, gedib fərqli şeylər yazacaqsınız”. Həmin əsgər həqiqəti söyləmişdi? İllər sonra ona nə demək istərsiniz?

- Mən onu başa düşürəm. Duyğularını dürüstcə ifadə etdi. Ümid edirəm ki, onu incitmədim…

- Azərbaycana yenidən səfər etmək istərsinizmi?

O vaxt Bakıdan keçməklə yalnız Ağdama getmişəm. Amma Bakının gözəl bir şəhər olduğunu bilirəm. Fürsət yaranarsa və şərait uyğun olsa Azərbaycana getmək istəyərəm.

Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO

Xəbər xətti

Cənubi Koreyada Netflix-lə bağlı istintaq başladılıb
Cənubi Koreyada Netflix-lə bağlı istintaq başladılıb
15:00 19.03.2024
Umud Mirzəyev: "Avropa strukturları 30 ildə qaçqınlarımıza bir dəfə də olsun bu diqqəti göstərmədilər"
14:50 19.03.2024
Bayram günlərində hava NECƏ OLACAQ?
Bayram günlərində hava NECƏ OLACAQ?
14:48 19.03.2024
Sumqayıtda 7 yaşlı uşağı öldürən məşqçiyə 19 il həbs cəzası verildi
Sumqayıtda 7 yaşlı uşağı öldürən məşqçiyə 19 il həbs cəzası verildi
14:43 19.03.2024
Molddovada vəziyyət qarışır: Prezident ittiham olundu
14:41 19.03.2024
Milli Məclisin növbəti iclasının gündəliyi AÇIQLANDI
14:38 19.03.2024
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Çinlə əlaqələrin inkişafına böyük önəm verir"
14:36 19.03.2024
"İranın buradakı məqsədi Azərbaycana qarşı bir cəbhə açmaqdır" - Güneyli EKSPERT
14:30 19.03.2024
Almaniya və Fransanın Kiyev rəqabəti
Almaniya və Fransanın Kiyev rəqabəti
13:45 19.03.2024
Bakının mərkəzində məşhur kafenin fəaliyyəti dayandırıldı
13:39 19.03.2024
AYNA taksi sürücülərinə xəbərdarlıq edib
13:32 19.03.2024
Allahşükür Paşazadədən  Novruz bayramı münasibətilə TƏBRİK
Allahşükür Paşazadədən Novruz bayramı münasibətilə TƏBRİK
13:20 19.03.2024
Bu ölkələrdən Azərbaycana gələn turistlərin sayı artıb
13:18 19.03.2024
Yazın ilk gününün hava proqnozu açıqlanıb
Yazın ilk gününün hava proqnozu açıqlanıb
13:08 19.03.2024
Aİ Rusiya taxılına qadağa qoyacaq
Aİ Rusiya taxılına qadağa qoyacaq
13:00 19.03.2024
Ölkə əhalisinin 10 faizdən çoxu pensiyaçıdır
Ölkə əhalisinin 10 faizdən çoxu pensiyaçıdır
12:55 19.03.2024
Bankda sistem uğursuzluğu baş verdi: Milyonlarla dollar çıxarıldı
Bankda sistem uğursuzluğu baş verdi: Milyonlarla dollar çıxarıldı
12:45 19.03.2024
"Cənub Şərqi Avropa ölkələrinin Azərbaycanın qazına ehtiyacı var" – Natiq Cəfərli
12:30 19.03.2024
BDYPİ bayram günlərində səfərə hazırlaşan sürücülərə müraciət edib
12:26 19.03.2024
Qaradağda 10 min manatlıq oğurluq olub
12:20 19.03.2024
Yeni Zelandiyada maraqlı kəşf
Yeni Zelandiyada maraqlı kəşf
12:15 19.03.2024
FHN bayram günlərində gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq
12:05 19.03.2024
Böyük Britaniyada etnik müxtəliflik nə qədər artıb?
Böyük Britaniyada etnik müxtəliflik nə qədər artıb?
12:00 19.03.2024
Mingəçevir sakini sahibkarlara qarşı 200 min manatlıq dələduzluğa görə tutulub
11:55 19.03.2024
Aİ COP29-un uğurlu olması üçün Azərbaycanla əməkdaşlığa ümid edir
11:50 19.03.2024
İngiltərədə bir ilk: Uçan taksilər fəaliyyətə başlayır
İngiltərədə bir ilk: Uçan taksilər fəaliyyətə başlayır
11:45 19.03.2024
Zaxarovadan Paşinyana cavab: “Müharibə açıqlaması Qərblə danışıqların nəticəsidir”
Zaxarovadan Paşinyana cavab: “Müharibə açıqlaması Qərblə danışıqların nəticəsidir”
11:39 19.03.2024
“Yeni dünya nizamında ölkələr öz yerini müəyyən etməli olacaqlar” – Gürcü Politoloq Gia Xuxaşvili - ÖZƏL
“Yeni dünya nizamında ölkələr öz yerini müəyyən etməli olacaqlar” – Gürcü Politoloq Gia Xuxaşvili - ÖZƏL
11:30 19.03.2024
Azərbaycanda partiyanın məsul şəxsi saxlanılıb
11:25 19.03.2024
Fevralda 3,8 mindən çox şəxsə pensiya təyinatı aparılıb
11:15 19.03.2024
Türkiyənin nüfuzlu klubu Super Liqadan ÇIXMAQ İSTƏYİR
Türkiyənin nüfuzlu klubu Super Liqadan ÇIXMAQ İSTƏYİR
11:10 19.03.2024
Nazirlik internet xidmət provayderlərinə təlimat göndərib
11:05 19.03.2024
MAQATE dəstək verəcək: İraqda nüvə proqramı üçün yol xəritəsi formalaşıb
MAQATE dəstək verəcək: İraqda nüvə proqramı üçün yol xəritəsi formalaşıb
11:00 19.03.2024
Mikayıl Cabbarovdan İlaxır çərşənbə ilə bağlı maraqlı paylaşım
10:58 19.03.2024
Bakıda yağışlı hava qəzaya səbəb oldu - VİDEO
10:50 19.03.2024
İsrail və Həmasdan gözlənilməz atəşkəs addımı!
İsrail və Həmasdan gözlənilməz atəşkəs addımı!
10:45 19.03.2024
Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO
Köln şəhərindən qürurverici görüntülər: Azərbaycan və Türkiyə bayraqları.... - VİDEO
10:38 19.03.2024
Xankəndidə xeyli silah-sursat tapılıb
10:35 19.03.2024
Rusiyada ən yüksək maaş harada və hansı sektordadır?
Rusiyada ən yüksək maaş harada və hansı sektordadır?
10:30 19.03.2024
FHN əhaliyə müraciət edib
10:22 19.03.2024
Hamısı