Eurasia Diary Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Azərbaycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri həkim Handə Harmancı ilə eksklüziv müsaibəni təqdim edir.
- Son məlumatlara görə, vəziyyət hər gün kəskin şəkildə dəyişir, yoluxan və ölənlərin sayı getdikcə artır.
Sizcə vəziyyəti nəzarətə götürmək üçün nə etmək lazımdır?
Həkim Handə Harmancı: Hər şey bir il əvvəl başladı və biz dəfələrlə yoluxan insanların faizinin artacağını söylədik. Bir nəfər başqasını yoluxdurur və bu həndəsi silsilə ilə davam edir, nəticədə vəziyyət ağırlaşır.
Bu virus qrip adlanan virus xəstəliyinə çox oxşayır. Həm də mövsümi xarakter daşıyır. Yaz aylarında daha az yoluxmanın olduğunu gördük, ancaq təkcə bir qış ayında yoluxanların sayı kəskin şəkildə artdı. Azərbaycanda bu cür artım qeydə alındı. Qeyd etmək lazımdır ki, bir çox ölkələrdə koronavirusun ikinci dalğası birincisindən daha güclü idi.
Əlbəttə ki, hamımız yeni infeksiyaların qarşısını almaq üçün bütün səylərimizi göstərməyə çalışırıq və bununla da yoluxmanın sayını azaltdıq. İndiki anda yoluxanların artmasını dərhal dayandırmaq və bu virusa tam qalib gəlmək mümkün deyil. Ancaq ümumi səylər və məcburi qaydalara riayət etməklə bu mümkündür. Üstəlik, bu yaxınlarda peyvənd təqdim ediləcək.
- Bu gün infeksiya nə qədər tez yayılır?
Həkim Handə Harmancı: Əslində düşündüyünüzdən daha sürətli. Rəqəmlər hər gün artır. Diqqətdə saxladığımız müəyyən statistika var.
Hər bir ölkənin hansı tədbirlərin görülməsi ilə bağlı öz epidemiologiyası var.
Azərbaycan ciddi tədbirlər görməyə qərar verdi və biz bunun nəticəsini həqiqətən görürük - yoluxmuş insanların sayı azalıb.
- Koronavirus içməli su və qida ilə ötürülə bilərmi?
Həkim Handə Harmancı: Yaxşı sualdır. Pandemiyanın başlanğıcında bu barədə daha çox sual və narahatlıq var idi. Bu yaxınlarda Çin, Almaniya, Hollandiya, Yeni Zelandiyadan dondurulmuş qidaların qutusunda canlı koronavirus olduğu barədə gözlənilməz məlumatlar gəldi. Laboratoriya xaricində COVID-19-un xüsusi şərtlər altında qablaşdırmada uzun müddət qala biləcəyi ilk dəfə təsdiqləndi.
Biz hələ ki, bunun virusun ötürülməsinə təsir edib etmədiyini öyrənmək üçün mütəxəssislərlə işləyirik. Bildiyimiz budur ki, Covid-19 müxtəlif vaxtlarda səthlərdə yaşaya bilər və istilik və rütubətdən asılıdır, həm də virusun yayılmasına mane olmayan soyuq saxlamadan asılıdır. Vacib olan da odur ki, qida sahəsində işləyən insanlar həmişə qida təhlükəsizliyi qaydalarına riayət etməlidirlər.
İndiyə qədər insanların yemək istehlakı yoluyla Covid-19-a yoluxduğuna dair heç bir dəlil yoxdur, bu səbəbdən Covid-19 qidadan qaynaqlanan bir xəstəlik deyil.
Covid qida və ya içməli su ilə yayılmır.
- Başqa ölkələrin təcrübəsini nəzərə alaraq, pandemiyanın bundan sonra necə inkişaf edəcəyini proqnozlaşdırmaq mümkündürmü?
Həkim Handə Harmancı: Həqiqətən, proqnoz vermək çətindir. Ancaq xoşbəxtlikdən artıq peyvənd var. Ancaq bunun fərqli yaş qrupları, həssas qruplar üçün nə qədər təsirli olacağını bilmirik.
Bəzi ölkələr artıq vaksinasiyaya başlamışlar, əslində pandemiyaya qarşı qlobal miqyasda mübarizənin effektli olacağına ümid edirik, ancaq nəticə verməsi üçün bir az gözləməli olacağıq.
- Dünyada həqiqi korona virusu peyvəndi varmı?
Həkim Handə Harmancı: BƏLİ! Ancaq bilirik ki, hazırda işlənib hazırlanma mərhələlərində olan bir neçə peyvənd var.
Yeni texnologiyaların Covid-19 xəstəliyində faydalı olacağı aydındır, ancaq ümid edirik ki, bu texnologiyalar digər ciddi xəstəliklərin də qarşısını ala bilər və bununla da dünyada milyonlarla insanın həyatını xilas edə bilər.
Ancaq dörd qaydaya riayət etməli olduğumuzu bilməliyik, bunun sayəsində yoluxma sayının artımını azaltmaqla yanaşı koronavirusu da məğlub edə bilərik:
- maska taxmaq
- əlləri yumaq, dezinfeksiya etmək üçün spirt və ya antiseptik istifadə etmək
- məsafə saxlamaq (ən azı iki metr)
- otağı yaxşı havalandırmaq
Abunəçimizdən biri çox maraqlı sual verib: alkoqol və tütünün koronavirusdan effektiv şəkildə qoruduğu doğrudurmu?
Həkim Handə Harmancı: Hər şey alkoqolu necə istifadə etməyinizdən asılıdır, əgər əllərinizdəki virusu məhv etmək üçün alkoqoldan istifadədən danışırıqsa və mayenin tərkibində ən az 60% spirt varsa, o zaman dezinfeksiyaedici rol oynayır.
Tütünə gəldikdə isə, bilirik ki, siqaret çəkənlər siqaret çəkərkən barmaqlarını istifadə etdikləri üçün daha həssas ola bilir: siz səthə toxunursunuz, onu ağzınıza gətirirsiniz, əlləriniz dodaqlarınıza toxunur və s. Beləliklə, siqaret çəkmək ümumiyyətlə zərərlidir. O, xərçəngə səbəb olur, bundan əlavə, Covid-dən qorumur və ÜST olaraq sağlamlığınızı qorumaq üçün bütün tütün məhsullarından istifadə etməməyi tövsiyə edirik.
Daha ətraflı videoda:
Müsahibəni aldı: Cəmilə Çebotareva
Tərcümə: Gülnar Səlimova
