Azərbaycanlı diplomat, professor Arif Quliyev Rusiya-Ukrayna müharibəsindən DANIŞDI “Müdrik o adamdır ki, düşməni ilə dil tapıb danışa bilir” – MÜSAHİBƏ

Müsahibələr 14:00 18.06.2022
Hazırda dünyanın gözü Ukrayna ətrafında cərəyan edən hadisələrdədir. Fevral ayında başlayan və qarşıdurmanın qısa müddətli olduğunu proqnozlaşdıran siyasi şərhçilərin dediklərinin əksinə isə müharibə hələ də davam edir. 
 

"Odessa hüquq  Akademiyası" Milli Universitetinin Kiyev Əqli mülkiyyət və Hüquq institutu Konstitusiya, Beynəlxalq hüquq və ictimai Hüquq fənləri kafedrasının professoru, azərbaycanlı diplomat, Ukraynanın Əməkdar təhsil işçisi  Arif Quliyevin fikrincə, Ukrayna-Rusiya münaqişəsi sanki bir evdə yaşayan ailə üzvlərinin müharibəsidir. O, bu barədə Ednews-a müsahibəsi zamanı deyib. Söhbət zamanı azərbaycanlı diplomat bir çox gizli məqamlara aydınlıq gətirib, siyasi prosesləri xarakterizə edib.

 
Arif Quliyevlə maraqlı müsahibəni təqdim edirik:
 
- Arif bəy, istərdim Ukrayna cərəyan edən proseslərdən danışaq. Sizin fikrinizcə hadisələr hansı məcraya yönəlir? Ümumiyyətlə, regionda baş verənləri necə xarakterizə edərdiz?
 
- Rus yazıçısı Aleksey Tolstoy I Pyotr haqqında kitabında da yazır ki, dünyada iki cür, Kiyev və Moskva rusu var. Mənim fikrimcə, qonşu dövlətlərlə münasibətləri qoruyub saxlamaq lazımdır. Bu gün nə Ukrayna, nə də Rusiyada bu məsələlərə müsbət qiymət verən yoxdur.
 
- Eyni kökdən olan iki qardaş xalqın toqquşması gözlənilən idimi? Bu müharibəni tətikləyən hansı səhvlər və bəyanatlar oldu?
 
- Mübahisəli məsələlər zamanında öz həllini diplomatiyanın vasitəsilə tapmalı idi. İndi də gec deyil. Müdrik o adamdır ki, düşməni ilə dil tapıb danışa bilir. Rusiyalı rəhbərlərin arasında Ukrayna əsilli, siyasətçi Valentina Matviyenko ilə görüşdə də bunu demişəm. 
 
 
- Bəzi siyasi analitiklərin fikrincə, Rusiya Ukraynanın suverenliyinə toxunmamalıydı, çünki Beynəlxalq hüquqa görə o ərazilər Ukraynaya məxsusdur. Siz necə düşünürsüz?
 
- Rusiyanın rəhbərliyinin ikili yanaşması, ərazi iddiaları çox məyusedicidir. Amma onlar bilməlidirlər ki, rusların II Dünya müharibəsində ayağa qalxaraq millət kimi formalaşmasında Ukrayna hərbçiləri və Azərbaycan neftçiləri əsas rol oynayıblar. Əsrin əvvəlində Amerikada terror aktları baş verəndə ABŞ prezidentinin hadisədə günahlandırdığı adamla əlaqələri olub. Onlara sadəcə arqument lazım idi ki, kiməsə hücum etsinlər. Buna görə hesab edirəm ki, kiminsə öz günahlarını yumaq üçün Ukrayna münaqişəsi başladıldı, ancaq inanıram ki, tezliklə bu öz həllini tapacaq. 
 
- Müharibə başladığı ilk gündən belə bir fikir formalaşmışdı ki, Ukraynadan istifadə edərək NATO Rusiya ilə birbaşa mübarizə aparır.
 
- NATO-da belə fikirlər ola bilər, amma bu beynəlxalq hüquqa cavab vermir. BMT TŞ-nın üzvü olan dövlətlərin - Rusiya, ABŞ, Çin, Fransanın orada olmalarının özü də maraqlıdır. Çox təəssüf ki, beynəlxalq hüququ nəzəri cəhətdən təşkil edən dövlət rəhbərləri o hüququn tələblərinə riayət etmirlər. Qarabağ müharibəsi ilə bağlı qəbul edilən qətnamələr 30 il ərzində yerinə yetirilmədi, amma özlərinin istəyi olanda anında icra edirlər. Ancaq dövlətimizin gücü, xalqın, ordunun, Ali Baş Komandanın birliyi dünya hüquq elmi üçün çox böyük bir sənəd verdi.
 
- Son dönəmdə Rusiyanın nüvə silahı təhdidləri gündəmə gəlib. Sizcə, Rusiya həqiqətənmi nüvə silahından istifadə edə bilər?
 
- Bu zaman nüvə silahı Rusiyanın tam məhvinə gedən yol ola bilər. Bu Rusiyanın dünya dövlətləri səviyyəsində mövqeyinə ancaq mənfi təsir göstərəcək.
 
 
- Yaranan gərginliklə bağlı Almaniya, Fransa və İtaliya liderləri Ukraynaya səfərlər edirlər. Hərb yolu ilə Ukraynanı vəziyyətdən uğurla xilas etmək mümkün deyil. Problemin həlli üçün Avropa liderlərinin Ukraynaya istək və təklifləri nə ola bilər? Bu münaqişənin həllini diplomatik masaya gətirmək olarmı?
 
- Diplomatik masaya gətirilə bilməyən məsələ yoxdur. Yetər ki, istək olsun. Ukraynanın Xalq şairi Boris İliç Oleynik mənim təşəbbüsümlə keçən əsrin son onilliyində Qarabağa səfərindən qayıdarkən dedi ki, sizin başınızın ağrısı torpağınızın gözəlliyidir. Bax, bu gözəllik Ukraynaya da aiddir. Bu geosiyasi mövqe Ukraynaya da münasibətdə var. Amerikanın məşhur bir politoloq deyirdi ki, gəlin Avropa Birliyinin mərkəzini Kiyevə köçürək və orada Rusiya və Ukraynanı birləşdirək. Təbii ki, Avropa ölkələri buna heç vaxt razılaşmaz. 
 
- Necə düşünürsüz, bu müharibədə qalib və məğlub tərəf olacaqmı?
 
- Hər müharibədə qalib və məğlub tərəf olur. Ancaq hücum edən tərəf öz səhvlərini başa düşsə, bu məsələ sülh yolu ilə öz həllini tapa bilər.  
 
- Ukrayna-Rusiya müharibəsi təkcə iki ölkəyə təsir etmir, bu bütün dünyaya, qonşu dövlətlərə, keçmiş post-sovet ölkələrinə böyük zərər vurur. Bu münaqişənin böyük iqtisadi, siyasi təsirləri var. Bu məsələlər necə həll oluna bilər?
 
- Elə bir dairə var ki, dünyanı biznes qrupları ilə həll edirlər. Bu məsələdə də biznes maraqları birinci yerdə durur. Ukraynada aclıq olsa, onlara buğda əvəzinə silah verəcəklər ki, durum, vuruşun. Dünyanın birmənalı addım atmamaları bu prosesləri uzadır. Bəzi ölkələr ukraynalı qaçqınlara sığınacaq verir, amma özgə yerdə sığınacaq vətənin yerini verə bilməz. Ona görə belə getsə, proseslər uzanacaq. Bu isə dünyada qıtlığa, bahalaşmaya yol açacaq. Çünki Rusiya və Ukrayna dünyanı buğda, yağ, neft, qaz və digər həyati əhəmiyyətli vasitələrlə təchiz edən əsas ölkələrdəndilər. Bu müharibə iqtisadi cəhətdən dünyaya böyük mənfi təsirlərlə özünü biruzə verir.
 
Vüsalə Balayeva
 
"Cənubi Qafaz uğrunda böyük mübarizə gedir" - Deputat Musa Qasımlı ilə MÜZAKİRƏ

Xəbər xətti

“Qalatasaray”-“Mançester Yunayted” oyunu təxirə salına bilər
01:40 30.11.2023
İsrail atəşkəsin uzadılması üçün şərtini elan etdi
00:30 30.11.2023
İki güləşçimiz dünya çempionu oldu
00:01 30.11.2023
F-16-lar Ukraynada problemləri həll etməyəcək - Stoltenberq
23:36 29.11.2023
İki türk ölkəsi nüvə dövləti olacaq – MAQATE
23:23 29.11.2023
Qəzzada heç bir yer təhlükəsiz deyil - Quterreş
23:00 29.11.2023
Kuleba: “Ukrayna Rusiya ilə danışıqlar barədə Qərbdən təzyiq görmür”
22:50 29.11.2023
Almaniya Ukraynaya 11 milyondan çox yardım ayırdı
22:29 29.11.2023
Bakının bu ərazilərində su olmayacaq
22:12 29.11.2023
Türkiyə MTŞ-də Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşması müzakirə olunub
22:01 29.11.2023
Azərbaycan futbolunda qorxulu anlar: ayağı qırıldı
21:58 29.11.2023
Səudiyyədən İrana təklif: Münaqişənin qarşısını alsan...
21:39 29.11.2023
Axtarışda olan Həsənov Bakıya gətirildi
21:20 29.11.2023
Mingəçevirdəki zəlzələ ilə bağlı daha bir rəsmi məlumat
21:10 29.11.2023
“Bugün BAMF ANAMA-nın yeganə və əsas QHT partnyorlarından biridir” -BAMF rəsmisi-VİDEO
21:10 29.11.2023
İsrail ordusu 2 fələstinli komandiri ÖLDÜRÜB
21:00 29.11.2023
Bakıda saxlanılan cinayətkarlar Şahramanyana zəng etdi...
20:54 29.11.2023
Razı olan, narazı qalan sahibkarlar "Açıq mikrofon"da
20:45 29.11.2023
Balakəndə “Mercedes”lər TOQQUŞUB: 2 nəfər ölüb, 5 yaralı var
20:40 29.11.2023
Naxçıvanın 2024-cü il büdcəsi ilə bağlı qərar
20:30 29.11.2023
Bakı və Əlcəzair arasında məsləhətləşmələr aparıldı
20:25 29.11.2023
Bakı-Sumqayıt yolunda avtobus zolağı çəkilir
20:20 29.11.2023
Azərbaycanda 4,6 bal gücündə zəlzələ oldu
20:07 29.11.2023
Naxçıvanda son bir ayda 170 nəfər saxlanıldı
20:00 29.11.2023
Polşada naməlum şəxs məktəbə hücum etdi: yaralılar var
19:45 29.11.2023
Metroda vəfat edən şəxs müğənninin atası imiş - FOTO
19:30 29.11.2023
NATO Alyansa üzvlüyə dair Ukraynaya tövsiyələr verib
19:19 29.11.2023
Dövlətə xəyanət edən Hacı Əli Behiştiyə ittiham elan olunub
19:00 29.11.2023
Bakıda dəm qazının miqdarı yenə normanı ötdü
18:52 29.11.2023
"Netfliks" Azərbaycana qarşı film çəkir
18:44 29.11.2023
Azərbaycan Türkiyə ilə ortaq iki təhsil müəssisəsi quracaq
18:35 29.11.2023
Ali Məhkəmədə Misir Dövlət Şurasının nümayəndə heyəti ilə görüş keçirilib
18:27 29.11.2023
“Rəvandan İrəvana və Qərbi Azərbaycana” adlı beynəlxalq konfrans keçirildi
18:20 29.11.2023
Rusiyaya gedən azərbaycanlıların nəzərinə!
18:08 29.11.2023
Azərbaycanda övladlığa verilən uşaqların SAYI
17:55 29.11.2023
Rusiya ordusu Ukraynanın bu yaşayış məntəqəsini ələ keçirdi
Rusiya ordusu Ukraynanın bu yaşayış məntəqəsini ələ keçirdi
17:45 29.11.2023
Bərdə-Ağdam avtomobil yolunun tikintisi yaxın müddətdə başa çatacaq
17:41 29.11.2023
Bakıda son 10 ayda 26.7 milyard manatlıq məhsul satılıb
17:37 29.11.2023
Rusiya əcnəbilər üçün “loyallıq müqaviləsi” tələbi hazırlayır
Rusiya əcnəbilər üçün “loyallıq müqaviləsi” tələbi hazırlayır
17:30 29.11.2023
Paşinyan Qarabağ ermənilərinin işləri üzrə xüsusi şöbə yaratmaqdan imtina etdi
17:23 29.11.2023
Hamısı