Son statatistikaya görə Azərbaycanda intihar səviyyəsi ötən illərə nisbətdə 70% artıb. İntihar sayılarının böyük hissəsi az yaşlı və qocalar arasında baş verir.
Azərbaycan da artan intiharların səbəbi nədir? Qarşısını necə almaq olar?
Ednews-a açıqlamasında psixoloq Gülnar Orucova bildirib ki, son dövrlər intiharlar ən çox təhsil sahəsində gənclər arasında olur. Onun fikrincə burada da əsas faktor valideyn basqısıdır.
“SSRİ dövründə intihar edənlərlə müasir dönəmdə intihar edən insanlar arasında bir çox müxtəlif səbəb var. Məsələn sovet dövründə ciddi dərəcədə müflişləsən və ya ailə problemlərindən əziyyət çəkən insanların ictimai qınaqdan qorxduğu və boşana bilməməsi kimi problem yaşaması səbəbilə intihar hadisələri müşaidə olunurdu.
Hətta sevgi üzərindən intiharlar belə çox deyildi.
İndiki zamanda isə intihar edən şəxslərin yaş statistikası böyük dərəcədə dəyişib.
8-12 yaş arası uşaqlarda və 50 yaşdan yuxarı fərdlərdə yüksək dərəcədə özünə qəsd müşahidə olunur. İntihar etmə səbəblərinin sferalarıda çox şahəli hal alıb.
Universitetə qəbul olmadığı üçün intihar edən gənclərin sayı son 3-4 il ərzində ekstremal hala çıxıb”.
Psixoloq əlavə olaraq qeyd edib ki, valideynlər öz övladlarını başqaları ilə müqayisə etməməlidir:
“Bu problemin bir ucunda valideynlər dayanır.
Övlandlarını sanki marafon yarışına salan bir çox valideyn, öz uşağını həmyaşıdları ilə müqayisə edir. Ümumiyyətlə Azərbaycanda böyük təhsil problemləri var.
Təməldən axsaqlıqları olan təhsil sahəsi ona görə gənclər arasında ən çox intihar edən sferaların başında durur. Məktəbdə əksər müəllimlər universitet imtahanlarına düşəcək mövzular haqqında da məlumat vermir və böyük repitiror şəbəkəsi qurulur.
\İstər istəməz 6-7 illik dərs proqramı 1 və ya 2 ilə sıxışdırılır. Bu da şagirlərdə ekstemal yüklənmələrə və psixoloji problemlərə səbəb yaradır.
Ən əsas məsələ valideynlərin uşaqlara yetəri qədər sevgi və qayğı göstərməməsidir. Yaş ötdükcə sevgi görməyən şəxslərdə intihara səbəb yaradan psixoloji problemlər üzə çıxır.
Digər bir məsələ ailələr tərəfindən diqtə olunan yanlış psixolji cümlələrdir.
Ailə ilk öncə uşaqda özgüvəni formalaşdırmalıdır. Ailə tərəfindən formalaşdırılmayan özgüvən hissini gələcəkdə psixoloqlar onların yerinə edə bilməyəcək”.
Psixoloq yaşlı nəsil arasında intihar səbəblərinin əsas səbəbini açıqlayıb:
“Yaşlı nəsil arasında öz gəlinini öldürən qayınatalar, daha sonra özünü öldürür və bu tipli qətl və intihar hadisələri kəskin artıb. Gənc nəsil keçmiş nəsillə müqayisədə azad ruhlu və öz sözünü deyən tərzdə yetişidirilib.
Keçmiş nəslin nümayəndələri isə həm mentalitet, həm də keçmişdə olan ailədə kişi hegemonluğu baxımından bu cür düşüncələrə adaptasiya ola bilmirlər. İntiharların qarşısını almaq mümkünsüzdür.
Çünki sosial şəbəkələr, qeyri-peşəkar jurnalistlər və media sektoru bunu davamlı olaraq şişirdilmiş şəkildə paylaşıllar. Bu isə ictimaiyyətdə “domino effekti”nə gətirib çıxarır.
İnsanların bütün problemləri efirdədir. Hər kəs öz problemlərini bayağı verlişlərin nəzdində edir. Əvvəllər belə şey yox idi. Çünki indiki ağsaqqallar və qocalar böyüklük edə bilmirlər.
Bu cür informasiya bolluğu insanlarda əxlaqsızlığa və psixoloji problemlərə səbəb olur”.
Yeniyetmələr arasında intiharların səbəbini vurğulayan psixoloq bildirib ki, valideynlər yeniyetmə övladlarına zaman ayırmalıdır:
“Yeniyetmə fərdlər bizdən fərqli olaraq dünyanı iki rəndə görürlər ağ və qara.
Ailə tərəfindən bir övlada sevgi verilmədikdə həmən uşaq sevgi ehtiyacını fərqli şəxslərdə axtarmağa çalışır. Sözsüz ki, bunların heç biri ailə sevgisini qarşılaya bilmir və intiharlara səbəb yaradır”.
Xəyal Ramiz
