Azərbaycanın diplomatiya və mənafelərinə hər zaman zidd gedən Fransa Parlamentinin yuxarı palatsı bu dəfə də qeyri-adi qərar qəbul etməklə, öz mənfur məqsədlərini ortaya qoydu. 

Şübhəsiz ki, 15 noyabr 2022-ci il tarixdə “Azərbaycanın neft və qaz tədarükünə qarşı sanksiyaların tətbiqi və onun Ermənistan ərazisindən dərhal geri çəkilməsi, 9 noyabr 2020-ci il tarixli atəşkəs razılaşmasına riayət etməsi tələbi və iki ölkə arasında dayanıqlı sülhün bərqərar olmasına yönəlmiş bütün təşəbbüslərin təşviq edilməsi” adı altında verilən bu qərar senatda onu qəbul edənlərin tarixi faktlardan və bölgədəki hazırkı vəziyyətdən xəbərsiz olduğunu göstərir.

Bir nüansı da unutmaq olmaz ki, Fransa senatının bu tələm-tələsik qərarı həm də İranda Güney azərbaycanlıların yenidən alovlanan narazılığı ilə üst-üstə düşür. Görünür, Fransa senatındakı “bəylər” təkcə Ermənistan deyil, həm də gizli havadarları olan İrana dəstək kampaniyasına qatılıblar.   

Məsələ ilə bağlı politoloq Turab Rzayev Ednews-a geniş açıqlama verib. O, bu qərarın arxasında duran bir neçə faktı əsas gətirib.

“Fransa Senatının bu qərarı qəbul etməsi bir mənalı ola bilməz. Bunun arxasında bir neçə faktor dayanır. Birincisi biz hər zaman erməni lobbisindən başlayırıq. Çünki Senat kommunalar şəklində seçilir və hər kommuna bir nümayəndə seçib Senata göndərir. Bu kommunalarda deyək ki, 6-nəfər bu qanun layihəsini təklif edib. Bu onu deməyə əsas verir ki, onlar ya etnik olaraq ermənilərdən ibarət, ya da ermənilərin çoxluq təşkil etdiyi və ya ermənlərlə biznez tərəfdaşlığı olan kommunadır. 

Burada maraqlı faktlardan biri də qanun barədə səsvermədə 295 nəfərin qərarın leyhinə və cəmi 1 nəfərin əleyhinə səs verməsi olub. Həmin 1 nəfərin isə türk olduğu deyilir. 

Digər ikinci bir faktor Vətən müharibəsi zamanı Fransanın Azərbaycana qarşı mövqeyi idi. Xatırlayırsınızsa, Praqa görüşünə qədər Fransanın mövqeyi mülayimləşsə də, daha sonra müəyyən səbəblərdən Azərbaycana qarşı mövqe yenidən sərtləşdi. Səbəb budur ki, Fransanın regionda müəyyən maraqları var idi ki, bu da Azərbaycan deyil, Ermənistan və İran üzərindən fokuslanırdı. Azərbaycan bu maraqlara qarşı hərəkət etməklə Fransanı qıcıqlandırdı və onu əks mövqe tutmaq qərarına gətirdi. 

Üçüncü məsələ isə Türkiyənin regionda olan maraqlarıdır. Fransa istər Qafqazda, istər Livyada, istərsə də Şərqi Aralıq dənizində hər zaman Türkiyəni özünə rəqib kimi görüb. Xüsusilə bu gün Fransa Türkiyəni Azərbaycanla tandemdə gördüyünə görə Azərbaycanı sıxışdırmaqla, həm də Türkiyəni sıxışdırmağa çalışır”.

Ekspert məsələnin İranla olan bağlılığına da bir qədər əsas gətirib. 

“Aydın məsələdir ki, Fransa İranın əsas partnyorlarından biridir. Hətta ABŞ İrana qarşı ən ağır sanksiyalar tətbiq etdiyi dövrdə belə, Fransa İranla əməkdaşlığı davam etdirir, hətta bəzi sanksiyaların dəyişdirilməsi ilə bağlı müdaxilələr edir. İranla Fransanın tarixi bağlılığı və əməkdaşlığı barədə kifayət qədər tarixi faktlardan misal çəkmək olar. Bunlardan biri, məsələn hələ müharibə dövründə Fansanın Azərbaycan, Rusiya və Türkiyədən xəbərsiz olaraq, İrana Ermənistan üzərindən Qara dənizə, oradan da Avropaya qaz kəmərinin inşası ilə bağlı gizli təklif etməsi olub. Bununla Fransa çalışırdı ki, adı çəkilən ölkələri oyundan kənar vəziyyətdə qoyaraq, İran vasitəsilə Rusiya qazına alternativ bir resurs formalaşdırsın. Hətta bu məsələ bir müddət Rusiya-iran gərilimi ilə də gündəmə gəldi. 

Digər bir fakt Vətən müharibəsindən sonra Aİ-nin Ermənistana yardım məqsədilə 1.6 milyard avro yardım ayırması və Fransanın bunu bir günün içində 2.6 milyarda qaldırması idi. Bu yardımın 600 milyonu həm də Gürcüstandan Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə İran sərhədinə qədər çəkiləcək yol infrastrukturu layihəsi üçün nəzərdə tutulurdu. Bu da onu deməyə əsas verir ki, Fransa ilə İran logistik iş birliyindədir və bir-birinə hər zaman dəstəkdir”. 

Politoloq bundan əlavə, qərarda Azərbaycan nefti və qazına qarşı təklif olunan embarqonun təsdiq olunub-olunmaması ilə bağlı da öz rəyini bildirib.

“Senatın Azərbaycan neft və qazına qarşı qoymaq istədiyi embarqonun rəsmiləşdirilməsi inandırıcı deyil. Çünki bu qərarın qüvvədə olması üçün ilk növbədə bunu Senatın digər palatası, Fransa XİN-i, Fransa prezident administrasiyası və nəhayət Makron özü qəbul etməlidir. Həm də hazırda Avropada ciddi enerji qıtlığı yaşanır. Aİ-nin Almaniya kimi nəhəng ölkəsi enerji böhranından əziyyət çəkir. Bir faktı qeyd edim ki, adicə Almaniya şirkətinin Hindistan qarşısında 2043-cü ilədək 2.5 milyon ton sıxlaşdılrılmış qaz satmaq kimi öhdəliyi var. Lakin bu gün Almaniya enerji böhranı ilə bağlı öhdəlikdən artıq imtina edib. Belə bir vəziyyətdə, hətta xatırlayırsınızsa, Aİ-nın rəhbəri alternativ qaz təchizatı ilə bağlı Azərbaycana gəlməsinin ardından bu cür qərara Aİ tərəfindən qol qoyulması mümkünsüzdür. Burada təkcə Fransa deyil, Azərbaycan qazında maraqlı olan İtaliya, İsveç, Balkan ölkələri də nəzərə alınmalıdır. Bir sözlə, Avropa qışın soyuğunda donduğu bir zamanda durub Fransada hansısa ermənipərəst senatorların ambisiyalarına görə özlərini qurban verən deyillər”.   

Elnur Ənvəroğlu