“İlk öncə demək istərdim ki, Türkiyə üçün Lozanna anlaşması deyilən bir müqavilə sənədi yoxdur. Bu sadəcə Qərb tərəfindən internetdə uydurulan bir dezinformasiyadır”. Bu sözləri siyasi analitik, professor Hüsaməddin İnac Ednews-a açıqlamasında deyib.
O, xüsusilə Türkiyənin son zamanlar dənizlərdə enerji axtarışı işlərinə, o cümlədən Türkiyənin yaxın gələcəkdə bölgədə Avropanın enerji bazarında aparıcı mərkəzə çevriləcəyinə toxunub.
“Türkiyə son dövrdə Qara dənizdə çox böyük həcmdə təbii qaz rezervləri aşkar edib. Lakin rəsmi Ankara çox da diqqətləri üzərinə çəkməmək üçün bunu hələ dəqiq açıqlamasa da, həmin rezervlərin trilyon dollar dəyərində olması barədə bir sıra hesabat sənədləri mövcuddur. Təbii ki, söhbət Qara dənizdən getdiyi üçün burada həmin bölgəyə maraq göstərən, lakin müdaxilə edə bilməyən ABŞ, Britaniya və bir sıra Qərb ölkələrini də nəzərdən qaçırmaq olmaz. Xüsusilə Qara dənizə hər vəchlə can atmaq istəyən Britaniya və 1938-ci ildə imzalanan Montrö müqaviləsi məsələsi dənizdə davam edən proseslər baxımından son dərəcə əhəmiyyət kəsb edir. Çünki oradakı boğazların hökmranlığı faktiki olaraq Türkiyə, qismən isə Rusiyanın əlindədir”.
Ekspert açıqlamasında əlavə edib ki, Türkiyənin enerji araşdırması təkcə Qara dənizi deyil, həm də Egey və Aralıq dınizini də əhatə etməkdədir.
“Əslində Türkiyənin nə Egey, nə də Aralıq dənizində enerji axtarışı baxımından bir problemi yoxdur. Məlumat üçün qeyd edim ki, Türkiyə yaxın zamanda həmin dənizlərdə bəzi adalar da daxil, sərhədlərinə aid bölgəni iqtisadi zonası kimi elan edəcək. Hətta Şərqi Aralıq dənizində Türkiyənin 4 ədəd tədqiqat gəmisi enerji qaynaqları üzrə əməliyyatlar aparmaqdadır”.
Türkiyənin gələcək enerji təminatında əldə edəcəyi üstünlüklərə toxunan ekspert, təkcə Qara dənizdəki təbii qaz ehtiyatlarının 30 il bundan sonra da Türkiyəni təmin edəcəyini deyib. Hüsaməddin İnacın sözlərinə görə Türkiyənin dənizlərdə əldə edəcəyi enerji qaynaqları hətta Rusiyanı enerji bazarında geridə qoyaraq, enerji təminatçılığı üzrə Avropanın mərkəz nöqtəsinə çevirə bilər.
“Türkiyənin bu günədək hər iki qaynaqdan çıxardığı təbii qaz 700 milyard kub metr təşkil edib və bu da Türkiyənin 15 illik qaz ehtiyacının qarşılanması deməkdir. Lakin mart ayından Qara dənizdə axtarışına başlanacaq təbii qaz yataqları Türkiyənin 30 illik və hətta uzunmüddətli təminatını qaranti edə biləcək qədərdir. Sadəcə bu rəqəmlər digər dövlətlərin nəzərini cəlb etməmək üçün bir qədər aşağı faizlə gösdtərilməkdədir.
Hətta əlavə edim ki, Türkiyə Livyada həm quruda, həm də dənizdə araşdırılmasına başlayacağı neft və təbii qazın 50/100 -nə sahib olacaq. Bundan əlavə, Türkiyənin Əlcəzairlə də oxşar anlaşması var. Bu da onu deməyə əsas verir ki, Türkiyənin yaxın gələcəkdə təbii enerjinin Avropaya paylaşılacağı bir mərkəz nöqtəyə çevriləcəyi gözləniləndir”.
Elnur Ənvəroğlu
