Ataların gözəl məsəli var: Hayla gələn huyla gedər. 

Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsində qələbəsi ilə bağlı sürətlə dəyişən ən son hadisələr sanki region dövlətlərində bir başgicəllənmə effekti yaratdı. Bunların arasında ən çox təsirə məruz qalan isə İran idi. Həm yaxın qonşu kimi, həm də şəhadət barmağı daim Azərbaycanda olduğu üçün İrandakı prosesləri, o cümlədən onların bizə qarşı yönələn siyasətini tam şəffaf izləmək mümkün idi. Uzun zaman alacaq olsa da, həmin barmağın artıq qırılaraq ölkədən çıxarılması istiqamətində işlər görülməyə başlayıb. 

Ölkəyə xüsusilə din pərdəsi altında təcavüz etməyə çalışan İran, uzun illərdən, hətta əsrlərdən bəri Azərbaycanı öz əyaləti kimi görməyə çalışıb. Bu xüsusda İran ölkəsində mövcud olan rejimin bəzi seqmentlərini Azərbaycanın müəyyən nöqtələrdə formalaşdırmağa çalışsa da, buna tam nail ola bilməyib. 

İran üçün əsas hədəf əslində Azərbaycanın parçalanaraq kiçilib yox həddinə gətirilməsi olub. Bu cür prinsip hələ 90-cı illərdə də ölkədə çevrilişlərə və kiçik respublikalar qurulmasına dəstək təşəbbüsündə özünü göstərmişdi. Ötən il əldə edilən İkinci Qarabağ savaşındakı qələbə də, İranın yarımçıq qalan xəyallarını Arazın suyuna düşürtdü. Gözü Arazın o biri tayında qalan İranın ilk öncə qonşusu və “can dostu” Ermənistanla birgə gerçəkləşdirdiyi qanunsuz ticarət və işbirliyi bir anda alt-üst oldu. Buna həzm edə bilməyən İran bir anlıq aslan cildini almağa çalışdı, amma nəticədə... Bir az etikadan çıxmamaq şərtilə deyək ki, şir quzuya çevrildi. Özü də necə çevrildi... 

Vaxtilə Azərbaycanın cənub diyarı olan Ərdəbildən Azərbaycana qarşı meydan sulayıb fitvalar verən molla rejimi, qısa zamanda Azərbaycandakı güdən gözü və hürən ağzı olan Ocaq Necatından, daha sonra Zəngəzurdan basa-basa Xankəndinə qanunsuz mal daşıyan yolundan oldu. İbrət almayıb yenə üçüncü nəsildə qalmış ordusunu sərhəddə tökdü, amma bu dəfə də müttəfiqlərin qəzəbini görüb quyruğunu bulayaraq geriyə çəkildi. Necə deyərlər – Hayla gəldi, huyla getdi.  

Hətta buna başqa bir məsəli də çəkmək olardı. Məsələn, “sirkə nə qədər tün olsa vurub öz qabını çartladar” deyimi İranın aqibəti ilə üst-üstə düşdü. Vaxtilə İranın Xİ naziri Əmir Abdollahiyanın Azərbaycana qarşı odlu çıxışları, bunun ardınca iş çətinə doğru gedərkən İslam və din qardaşlığı adı altında İrana məxsus xoş qılıqlı münasibətlər və ən sonda ağzını tamamən qapadıb susmaq ölkə siyasətinin iç üzünü tamamən üzə çıxartdı.   

İndi isə bir qədər təşbehi kənara qoyub İranın daxili və xarici siyasətini qısaca nəzərdən keçirək. İran kimdir və regionda onu kimlər istəyir və ya kimlər ona qarşıdır. 

İranın daxili siyasəti bəllidir, necə deyərlər görünən kəndə nə bələdçi. Molla rejiminin əsarətinə düçar olan zavallı xalq həm daxildəki iqtisadi böhran, həm də rejimin mənfur siyasətindən boğaza gəlib. İranın bir “xomeyniyə”  dəyməyən xarici siyasəti də içi kimi bərbaddır. Regionda təklənmiş halda qalan İran pərdəarxası düşməni olan Rusiyanın ətəyində sürünür. Ancaq ara qarışdırmaqla Suriya və orta şərqdə vaxt keçirən İranın maskalı sərbazları sağa-sola mərmi yağdırır. Rejim öz siyasətinin uğursuz olduğunu hələ də qəbul etməsə də bunu artıq çox yaxşı görür. Bəlkə də İran bir az gələcəyi görməkdə bəsirətsiz davranır...