Qış ayları yaxınlaşdıqca təbii qaza tələbatın artması dəm qazından zəhərlənmə hallarını da gündəmə gətirir. Təəssüflər olsun ki, qaz cihazlarının, tüstü bacalarının, havalandırma sisteminin saz vəziyyətdə olmaması ölüm hallarının sayını artırır.
Maraqlıdır ki, tüstü bacaların təmizlənməsi prosesinə kim nəzarət edir?
Məsələ ilə bağlı Azəriqaz İstehsalat Birliyinin mətbuat katibi Eldəniz Vəliyev Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, Nazirlər Kabineti tüstü bacaların təmizlənməsi kimi proseslərin Azəriqaz İstehsalat Birliyinin səlahiyyatına verməyi planlaşdırır. Bu qaydalar tətbiq olunandan sonra buna əsasən fəaliyyətə başlayacağıq.
“Qaz təsərrüfatı haqqında qanuna dəyişikliklər olunub. SOCAR Azərqaz İstehsalat Birliyinin görəcəyi işlərin müəyyənləşdirməsi prosesi gedir. Qaydalar müəyyənləşdikdən sonra tüstü bacalarının təmizlənməsi eyni zamanda texniki müayinələrə qədər SOCAR Azəriqaz İstehsalat Birliyi tərəfindən həyata keçirəcəyik.
Sadəcə insanlara tövsiyəmiz budur ki yaşayış yerlərində mənzillərində dəyişiklik edərkən diqqətli olsunlar. Bəzən hamam otaqlarına su qızdırıcılar yerləşdirirlər. Nəfəsliklərin istifadəsi mütləqdir. Vanna otaqlarında olan qapıların aşağı hissəsində havanın daxil olması üçün boşluqlar qoyulmalıdır. Dəm qazının yayılmasının qarşısını almaq üçün bu texniki şərtlərə əməl etmək lazımdır.
Tüstü bacaların təmizlənməsi prosesi kim tərəfindən həyata keçirilməsi ilə bağlı suala Eldəniz Vəliyev bildirdi ki, bu proses SOCAR Azəriqaz birliyinin işçi heyəti ilə yanaşı xüsusi lisenziyası olan podratçı şirkətlər də fəaliyyət göstərəcək.
“ Bu şirkətlərdən istifadə abonentin öz vəsaiti hesabına olacaq. Azəriqaz mənzillərdə texniki müayinəni həyata keçirərək akt tərtib edəcək. Bu akta əsasən də abonent bir ay müddətində bu prosesə başlamalıdır. Standartlara cavab verməyən bütün texnikaların yeniləri ilə əvəz olunması prosesini lisenziyası olan podratçı şirkətlərlə həll olunmalıdır.
Eldəniz Vəliyev həmçinin bildirib ki , SOCAR-Azəriqaz İstehsalat Birliyi texniki müayinənin həyata keçirilməsini ödənişsiz şəkildə həyata keçirəcək.
“Hər il yanvarın 1-dən SOCAR Azəriqaz İstehsalat Birliyi bu prosesə başlayır. Noyabrın 1- ə qədər texniki müayinə nəticəsində ortaya çıxan problemlər həllini tapır”.
“Əvvəllər bu işlərə ciddi nəzarət var idi. Bütün yaşayış yerlərinı gəzir nəzarətdə saxlayırdılar. İndi isə ciddi nəzarət yoxdur. Əhali arasında maarifləndirmə işləri demək olar ki aparılmır. Əhali ilə birbaşa ünsiyyətdə olub dəm qazının nə olduğunu başa salmaq lazımdır”.
Bu sözləri Ednews-a açıqlamasında Təhlükəsizlik üzrə ekspert Nüsrət Qasımov bildirib.
"Bildiyiniz kimi, hər bir cihazın istismar müddəti var. Bu dördgözlü sobalarda 20 il, su qızdırıcılarında isə 10 ildir. Bu müddət bitdikdən sonra mütləq bu cihazlar dəyişdirilməlidir. Amma elə su qızdırıcılar var ki, Sovet dövründən indiyə kimi işləyir. Onların dəyişdirilməsi vacibdir. Dəm qazı yanma məhsullarının qeyri-natamam yanmasından yaranır.Qeyri-natamam yanma nəticəsində karbon 4 oksid əvəzinə karbon 2 oksid (monoksid) əmələ gəlir. Karbon 4 oksid ziyansızdır, amma karbon monoksid zəhərlidir. Yəni yanmada zəhərsiz qaz ayrılmaq əvəzinə, zəhərli qaz yaranır. 1 kubmetr qazın yanması üçün, 9.5 kubmetr hava lazımdır. Bu hava proporsiyası pozulanda dəm qazı əmələ gəlir”.
N.Qasımov tüstü bacalarının da ildə iki dəfə yoxlanılmasının vacibliyini qeyd edib. O, insanları da daha diqqətli və məsuliyyətli olmağa çağırıb.
“Bir çox ölkədə monoksid adlı cihaz istifadə olunur. Adi marketlərdə satılan bu cihaz dəm qazının mövcudluğunu qeyd edir və səs siqnalı çalır. Bundan başqa, santexnika mağazalarında satılan detektor cihazı var, qiyməti 35 manat civarındadır. Bu cihazı quraşdırdıqda bütün karbohidrogenlərin, etan, metan, propan, benzin, spirt buxarı ekrana dəyəndə cihaz həm siqnal çalır, həm də elektromaqnit dalğaları göndərir. Bu dalğalar sayğacdan əvvəldə yerləşən klapanla qazın yolunu bağlayır və təhlükəsizliyi təmin edir. Təəssüf ki, bizdə belə cihazları quraşdırmağa meyil yoxdur. Tüstü bacaların təmizlənməsinə gəldikdə isə bu proses kim tərəfindən həyata keçirilir. Hər abonent tüstü bacaların necə təmizlənməsini bilmir. Bəs insanlar xüsusi şirkətlərə necə güvənsin? Abbonent bu kimi şirkətlərə nəyə görə ödəniş etməlidir ? Bəs MTK-lar nəyə nəzarət edir? Tüstü bacalar az qala 40 ildir ki dəyişdirilmir. Neçə dəfə demişəm ki istismar müddəti bitən qaz sobaları var. Onların istifadə müddəti 30 ildir. Bu sahədə yeni istehsal yoxdur. Nə əhalini maarifləndirən var, nə də nəzarət edən var.
Ekspert həmçinin əhaliyə istiliyin verilməsində gecikmələrlər bağlı narazılığını bildirib.
“Əhaliyə istiliyin verilməsi gecikir. Bu hər il eyni vaxtda noyabrrın 15-də deyil, əraziyə, hava şəraitinə uyğun formalaşdırılmalıdır. Çünki bəzi ərazilər var ki, orada 2 ay əvvəldən qar yağır. İnsanlar da məcbur olur isinmək üçün təhlükəli qaz sobalarından istifadə edirlər”.
Ayan Rzayeva
