BMT-nin Əhali Fondunun hesablamalarına görə, Azərbaycanda doğulan uşaqlar arasında cinsə görə nisbətin ciddi şəkildə pozulması davam etsə, 2050-ci ilə qədər hər il doğulan oğlan uşaqlarının sayı qız uşaqlarının sayından 12 000-15 000 nəfər çox olacaq.
Cəmiyyətdə kişilərin sayının bu artımla davam etməsi ölkənin acınacaqlı nəticələrlə üz-üzə qalması halına gətirib çıxara bilər. Bura gender bərabərsizliyi, zorakılıq, erkən nikah, insan alveri və kriminal səviyyənin artması aiddir.
Statistikaya görə, Azərbaycan dünyaya gələn uşaqların cins nisbətinə görə selektiv aborta üstünlük verən dövlətlər arasında birinci yerdədir.
“Cinsiyyət ultrasəs ilə 12 həftəlik olduğu halda bilinir. Çox vaxt xanımlar cinsiyyəti bildikdən sonra selektiv abort edirlər”.
Məsələ ilə bağlı ginekoloq Rəşad Sultan Ednews-a danışıb.
Onun sözlərinə görə, bu tam mentalitet məsələsidir.
“Bəzi istisnalar çıxmaq şərti ilə 12-ci həftədən sonra abort etmək qanunla qadağandır. Bu qanunun icra edilməsinə nazərət artırılsa, qanun pozuntusuna görə cərimələr artsa selektiv abortların qarşısını almaq mümkündür. Burada iş hüquq-mühafizə oqrananlarının və xəstəxana rəhbərliyinin üstünə düşür. Yəni onların nəzarəti güclü olmalıdır ki, bu kimi hallar çox olmasın. Bəzi abortların səbəbi uşağın cinsiyyətidir. Cinsiyyətin daha öncədən bəlli etmək mümkündür. Bunun üçün analizlər var. Lakin bu çox bahalı genetik analizlərdir. Həmçinin, bu analizlər kütləvi şəkildə istifadə olunmur. Selektiv abort edənlər sırf ultrasəsin göstəricilərinə görə edirlər. Qanunla analizlər genetik olduğu üçün qüsurlu genlər haqqında məlumat verilir. Cinsiyyəti bilsələr belə demirlər. Cinsiyyətin süni mayalanma yolu ilə də öyrənmək mümkündür. Bu da çox baha olduğu üçün kütləvi istifadə olunmur. Selektiv abortların qarşısını yalnız ciddi nəzarət etməklə almaq olar. Maarifləndirmə ilə mentaliteti dəyişə bilməyəcəyik”.
Media eksperti Aynur Veysəlova bildirib ki, bizdə elə statistika yoxdur ki, nə qədər qadın uşağın cinsinə görə abort etdiyini bilək.
“Ölkəmizdə hər il abortların sayı artır. 2019-cu ildə 37 300 abort halı qeydə alınıb, 2021-ci ildə bu rəqəm 46 900 olub. Ötən illərə baxdıqda isə 2015-ci ildə 27 500, 2010-cu ildə 26 800, 2005-ci ildə 19 600 abort olub. Hər il abort sayı artır. Səbəbləri isə müxtəlifdir. Əsasən, abortların səbəbi planlaşdırılmamış hamiləlik, maddi imkan və ya uşağın cinsinə görə olur. Digər tərəfdən isə sağlamlıq önəmlidir. Bəzən buna riayət olunmur. Sonra isə aborta səbəb olur. Hər pozulmuş hamiləlik həm anaya, həm də sonradan doğulacaq uşağa çox ziyan verir. Qadınlarda bu, əsasən, onkolji xəstəliklərə səbəb olur. Eyni zamanda qadın və kişi öz sağlamlığını qorumalıdır ki, sağlam uşaq dünyaya gətirsin. Aborta qarşı edilən tədbirlər, görüşlər qadınlarla yanaşı kişilərlə də aparılmalıdır. Uşağın doğulmasında məsuliyyət həm qadının, həm də kişinindir. Maarifləndirici işlər aparılmalıdır. Deyərdim ki, bu işləri daha çox ucqar dağ kəndlərində olmalıdır”.
A.Veysəlova həmçinin qeyd edib ki, ““Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında” Qanunun 30-cu maddəsində göstərilir ki, "hər bir qadının analıq barədə məsələni təkbaşına həll etmək hüququ var.
“Hamiləliyin süni surətdə pozulması qadının arzusu ilə hamiləliyin 12 həftəlik müddətinədək aparılır. Sosial göstərişlər üzrə süni pozulma hamiləliyin 22 həftəliyinədək aparıla bilər. Tibbi göstərişlərə əsasən və qadının razılığı olduqda hamiləlik müddətindən asılı olmayaraq, süni surətdə pozula bilər. Hamiləliyin süni surətdə pozulması dövlət və qeyri-dövlət tibb müəssisələrində ixtisaslı həkimlər tərəfindən aparılır. Hamiləliyin süni surətdə pozulmasına dair tibbi və sosial göstərişlərin siyahıları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilir. Həkim tərəfindən xəstəxanalardan və ya başqa tibb müəssisələrindən kənarda hamiləliyin süni surətdə pozulması qadağandır”,- deyə o, bildirib.
Aysel Şahmar
