Əksəriyyətini qərb ölkələri təşkil edən onlarca ölkə, Çinə ortaq bir məktub göndərərək Şərqi Türküstandakı həbs düşərgələrində zorla saxlanılan uyğurların dərhal sərbəst buraxılması üçün müraciət edib.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları Komissiyasında yazılan müraciət məktubu bir ilkdir.
Qərbli diplomatlar aralarında Avstraliya, Yeni Zelandiya, Kanada, Yaponiya, İngiltərə, Fransa, Almaniya, İsveç, Latviya, Litva, Estoniya, Danimarka, Norveç, Şimali İrlandiya, Hollandiya, İslandiya, Lüksemburq, İspaniya, Avstriya, İrlandiya, Belçika və İsveçrə də olmaqla 22 ölkənin səfirləri tərəfindən imzalanan 8 iyul tarixli məktubun Şərqi Türküstan ilə əlaqədar olaraq ortaq və aydın bir münasibət olduğunu ifadə edib.
Məktuba nəzər yetirən avropalı səfir, “Bu rəsmi bir addımdır, çünki BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasının rəsmi bir sənədi olaraq yayınlayacaq” deyə bildirib.
Eurasia Diary xəbər verir ki, Şərqi Türküstan Milli Məclisinin sədri Seyit Tümtürk sosial media hesabında bu hadisə ilə bağlı "Şərqi Türküstanda həbs düşərgələrinin bağlanması üçün imza atan 22 ölkə arasında nə Türk, nə də İslam ölkəsi var!" deyib.
“Nəhəng həbs düşərgələri və qanundankənar həbsdən narahatlıq duyuruq.”
Məktubda nəhəng həbs düşərgələrindəki qanunsuz həbslərdən və digər azlıqlarla birgə, xüsusilə də uyğurları hədəfləyən geniş monitorinq, nəzarət və məhdudiyyətlərdən narahatlıq hissi keçirdiyini dilə gətirib.
22 ölkənin ortaq məktubunda bu ifadələrə yer verilib:
“Çini qanunlara uymağa, beynəlxalq öhdəliklərini yerinə yetirməyə, Sincan (Şərqi Türküstan) və Çin daxilində din və inanc azadlıqları da daxil olmaqla insan hüquqlarına və əsas azadlıqlara hörmətlə yanaşmağa səsləyirik.
Çini Sincanda (Şərqi Türküstan) Uyğur Türkləri və digər müsəlman toplumlara mənsub azlıqları özbaşına həbslərdən, azad gəzmək haqlarını əllərindən almaqdan uzaq durmağa dəvət edirik.”
Ayrıca olaraq Çinə göndərilən məktubda imzası olan 22 dövlət, Pekin rəhbərliyindən, BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarı Mişel Baçeletin də daxil olacağı beynəlxalq müstəqil ekspertlər heyətinə Şərqi Türküstana “tam giriş” icazəsi verməsini istəyib.
Həbs düşərgələri
Çinin dünyaya təlim mərkəzi olaraq bildirdiyi həbs düşərgələrində ABŞ Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatlarına görə təxminən 3 milyon uyğur türkü zorla saxlanılır.
Diaspordakı uyğurlar, assimilyasiya və mədəni soyqırımı olaraq təyin etdikləri həbs düşərgələrinə aparılan insanların uşaqlarının əllərindən alındığını və bir daha görə bilmədiklərini ifadə edirlər.
Minlərlə uyğur uşaq ailələrindən ayrılmış vəziyyətdədir.
Həbs düşərgələrinə aparılanların böyük bir hissəsindən bir daha xəbər alınmır. (Euronews Türkçe)
Nəzərli Aysu
