Azərbaycan dilində yazılan kitablara marağı olduqca azdır və yaxud ümumiyyətlə, yoxdur. Bəs buna səbəb nədir? Niyə Azərbaycan dilində yazılan, çap olunan, yaxud dilimizə tərcümə olunan əsərlərə maraq aşağı səviyyədədir?
Ednews bu barədə yazıçılar arasında sorğu keçirib. Cavabları təqdim edirik:
Səfər Alışarlı:
"Bu gün Azərbaycan dili ailədə pulsuz, bir az da nasaz kişi kimidir. Onu nə "iqnor" etmək olur, nə də öz başçı təyinatı üzrə kullanmaq. Səbəb sırf siyasi-iqtisadidir. İngilis, hətta rus dili də bizim "kişini" üstələyir. Azərbaycan dövləti işə götürdüyü kimsəsiz adamlardan xarici dil bilgisini əsas şərtlərdən biri kimi irəli sürur. Əhalinin 98%-inin kimsəsizliyini nəzərə alsaq, ölkəmizdə xarici dillərə kölə pərəstişi və sitayişinin səbəblərini dəqiq görərik. Dilimizin əhatə coğrafiyası məhduddur. Biz hələ heç dilimizin adını özünə qaytara bilmirik, o da qala ona hörmət və pərəstişi. Amma indi dövlət dilimiz 30 il bundan əvvəlki manqurtlaşma dövrü ilə müqayisədə çox böyük irəliləyişlərə nail olub. Bakı şəhərində indi 1000 nəfərdən biri rusca danışır. O vaxt bu nisbət 2 nəfərdən biri idi. Əminəm ki, Türk birliyinin yaranması ortaq türk dilimizin də inkişafına böyük təkan verəcək və onda hər şey yaxşı olacaq. Kitaba gəldikdə demək lazımdır ki, buradakı acınacaqlı vəziyyət də məhz iqtisadi-siyasi amillərə bağlıdır. Məsələn, dilçilik institutu var. Bu idarə dilimizin funksionallığının artırılması yolunda heç bir əməli iş görmür. Halbuki, institut bu gün ən çox iş görən bir qurum olmalıdır. Olmur".
Rasim Qaraca:
"Bunun tam belə olduğunu deməzdim, kitabları yüksək tirajla çxan və satılan müəlliflər var. Elxan Elatlı, Varis, Rövşən Abdullaoğlu və s. Əsasən detektiv və sevgi romanları daha çox maraq görür. Kitaba marağın son illərdə artdığını demək olar. Lakin bununla bərabər, Türk dilində ədəbiyyat Azərbaycan bazarında özünə daha çox yer edir, belə demək olarsa Azərbaycan dilində ədəbiyyatını sıxışdırır. Bu da təbii prosesdir, Türk dili bizim öz dilimizdir, bizim üçün alternativ ədəbi dil formatıdır. Mən bunda təhlükəli nəsə görmürəm. Əlbəttə, Azərbaycan dilinin öz üstünlüyünü qorumasını hər birimiz istəyirik, lakin qloballaşma prosesində bu mümkün deyil, Azərbaycan türkcəsi zamanla Türkiyə türkcəsi ilə əvəzlənəcək. Bu gün danışdığımız dil artıq 30 il bundan öncə danışdığımız Azərbaycan dili deyil. Bu gedişlə bir 30 il də keçəndən sonra mənzərə daha da fərqli olacaq".
Sevinc Elsevər:
"Millət olaraq özgüvənimiz azdır. Düşünürük ki, biz heç nəyi bacarmarıq. Yazmağı da həmçinin. Türklərin ən zəif, sentimental kitablarını alıb oxuyurlar, öz yazarlarımızı oxumurlar. Necə demişlər, "yada yalaq, qohuma dalaq". Dəyişən deyil. Hər zaman belə olacaq. Bəlkə millətdə yaxşı pul olsa yerli ədəbiyyata da pul xərclər. Ancaq qırx ilin başında bir dənə kitab alan adam fikirləşir ki, Oğuz Ayvazın kitabını alınca, Özdəmir Asafı alım. Görən də desin ki, xarici ədəbiyyat oxuyuram. Tərcümə olunan kitabları oxuyurlar azərbaycanca oxuyanda da. Milli ədəbiyyata yad münasibət var. Uşaq ədəbiyyatı alanda da üstünlüyü xarici ədəbiyyata verirlər. Hətta sərgilərdə, yarmarkalarda valideyn görüb ki, yerli yazardır, oturub kitab imzalayır. Onun üçün bir qram dəyəri olmayıb ki, uşağına imzalı kitab alsın, bir xatirə yadigar qoysun övladına. Xarici ədəbiyyat alıb. Bu gün ana dilində yazılan mətnlərə, ədəbiyyata marağın olmaması ona aparıb çıxaracaq ki, axırda bu dildə danışan tapılmayacaq. Türkiyə türkcəsində danışır böyük-kiçik onsuz da".
Oğuz
