Əsl ədəbiyyat niyə kənarda qalır? - Oğuz Ayvaz yazır...

Mədəniyyət 11:30 04.04.2024

Ədəbiyyatın və cəmiyyətin seçimi hər zaman eyni olmur. Eynən insanların zövqü kimi bunu müəyyənləşdirmək çətindir. Bayağı olmaq zövqsüz olmaqdır. Zövqlü insan seçim edə bilir. Bayağı insan isə nə versən onu da qəbul etməyə hazırdır. Kiçik bir misalla bunu aydınlaşdırmaq olar: bir adam əgər “Səfillər”i də, “Yarpaq dökümü”nü də oxuyub onları müqayisə etmədən şedevr hesab edirsə artıq onun bayağı olduğu ortaya çıxır. Bu artıq zövq məsələsi deyil. 

Ədəbiyyat onun həndəvərində fırlanan “yazıçı” və “şairlər”i özünə yaxın buraxmır. Onlar elə düşünürlər ki, yaratdıqları ədəbiyyatdır, ancaq bu heç də belə deyil. 

Məsələn, Azərbaycan ədəbiyyatında Əli Vəliyev, Süleyman Rəhimov, çağdaş dövrdə isə Varis, Elxan Qaraqan, Elxan Elatlı, dünya ədəbiyyatında Den Broun, Poelyo Kohelyo, Elif Şafak və başqaları yalnızca yaza bilirlər. Onların ədəbiyyat olması mübahisəli məsələ də deyil. Birbaşa deyirik: bunlar ədəbiyyat ola bilməz. O zaman haqlı olaraq oxucu belə bir sual verə bilər: Bəs onları oxuyan minlərcə insan var, necə ola bilər, bu adamları ədəbiyyat hesab etməyək?

Cavab veririk: bəli, onları əksəriyyət oxuyur, qəbul eləyir, hətta mükafatlara belə onlar təqdim olunur, yalnız onları tanıdırlar. Ancaq ortaya bir sual çıxır: hər təqdim olunan ədəbiyyatdır? Qətiyyən. 

Çexovun yanına bir gün gənc bir dramaturq (ona belə demək mümkünsə) gəlir. Əlindəki qovluğu yazıçıya uzadır və ona belə deyir:

 - Bu yazdığım pyeslərdi. Sizin oxumağınızı çox istəyərdim. Bu mənim üçün önəmlidir. 

Çexov razılaşır. Aradan bir xeyli vaxt keçir. Gənc Çexovun yanına gəlir.

- Oxudunuzmu? – deyə yazıçıdan sual edir.

- Yaxşı deyildi. Bunlar ədəbiyyat deyil.

Gənc pərt halda qovluğunu qoltuğuna vurub çıxıb gedir. Çexovun yanındakı dostu təəccüblə onnan soruşur:

- Anton Pavloviç, axı, o gənc sizə qovluğunuzu təqdim edəndə mən sizin yanınızdaydım. O gündən sonra biz bütün günü şahmat oynamışıq. Siz heç qovluğa belə baxmadınız. Niyə ona yazdıqlarının zəif olduğunu dediniz? Bunu hardan bildiniz?

Çexov tövrünü pozmadan cavab verir:

Onun yazıçı fizionomiyası yox idi...

Yazmaq, kitab çıxarmaq, oxunmaq, təriflənmək ədəbiyyat meyarı deyil. Demək, bu yazıçıların üzdə olmasına səbəb cəmiyyətdir. İnsanların onu qəbul etməsi onları sevimli yazıçı halına salıb. Ancaq kənarda qalmış, boynu-bükük ədəbiyyat onları qəbul etmir. Cəmiyyət hər zaman yanıla bilər, ancaq ədəbiyyat heç vaxt. Ədəbiyyatın gözündən yayınan yazıçı, şair ola bilməz. Cəmiyyət isə hər dövr belə bir səhvə yol verər.

Ədəbiyyatın isə yanılmaq şansı belə yoxdur. O sənəti də, çürük qozu da ayırd edə biləcək qədər adildir. Hələ bu günə qədər ədəbiyyatın yanıldığının şahidi olmamışam. Kölgədə qalan yazıçıları, şairləri həmişə dövlət və cəmiyyət üzə çıxarmır. Ancaq onlar ədəbiyyatdadırlar və onların olması da ədəbiyyat deməkdir.

Bakıda restoranın fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO

Xəbər xətti

O dünyadan Əlisa Nicata məktub
14:54 08.02.2025
"Azərbaycan bizim müttəfiqimiz deyil”
14:02 08.02.2025
Oğuzda narkotik əməliyyatı - 3 nəfər həbs edildi
13:21 08.02.2025
"Esmanur" uşaq bağçasında nə baş verir? Zəhərlənmə,yoxsa bloqqerin şantajı?
13:10 08.02.2025
Onlayn alış-verişdə aldadılanlar nə etməlidir?
12:19 08.02.2025
Ədalət partiyaə fəaliyyətinin dayandırır?
12:05 08.02.2025
"Azərişıq" və MEDİA Zəngilana mediatur təşkil etdi
11:59 08.02.2025
Bakıda restoranın fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO
11:34 08.02.2025
“Bu təyinatlar yüksək etimadın göstəricisidir” - BAMF prezidentindən təbrik mesajı
10:58 08.02.2025
Yanvar ayı ərzində övladlığa 6 uşaq verilib
09:19 08.02.2025
Əsgərlərlə görüşə getmək istəyənlərin nəzərinə
09:14 08.02.2025
"Traktor" klubu bu göstərici üzrə dünyada 5-cidir
08:03 08.02.2025
Alyaskada yoxa çıxan təyyarə tapıldı
07:24 08.02.2025
"Bu il SOCAR-ın əməliyyat mənfəəti 3,3 milyard dolları keçəcək"
06:11 08.02.2025
"Aİ Trampın rüsum tətbiqinə dərhal cavab verəcək"
05:51 08.02.2025
Kerç boğazında 80-dən çox ölü delfin tapıldı
00:28 08.02.2025
Stradivarinin skripkası 11,25 milyon dollara satıldı
00:06 08.02.2025
"Ukrayna öz resurslarını ABŞ-yə vermək fikrində deyil"
23:38 07.02.2025
"USAİD-in fəaliyyəti dələduzluqdan ibarətdir"
22:01 07.02.2025
"Haitidə uşaqlara qarşı cinsi zorakılıq 11 dəfə artıb"
21:25 07.02.2025
"Qanun pozan əcnəbilər ölkədən deportasiya olunacaq"
20:03 07.02.2025
İlham Əliyev Bakıda metronun “Gənclik” stansiyasının yaxınlığında yaradılan yeni parkın açılışında iştirak etdi
19:53 07.02.2025
NATO Qrenlandiyaya qoşun yeridə bilər?
19:04 07.02.2025
Qazaxıstanda “Divanü lüğat-it-türk”ün 950 illiyi münasibətilə sərgi keçirilir
18:43 07.02.2025
"Aİ ABŞ ilə əməkdaşlığa öz maraqlarını qorumaq şərtilə hazırdır"
18:24 07.02.2025
"Qlobal problemlərin həlli çoxtərəfli dialoqun davam etdirilməsini tələb edir"
18:06 07.02.2025
707 media, 6 mindən çox jurnalist, 300-ə yaxın QHT-nin maliyyələşdirilməsi ... - USAID-in dağıdıcı şəbəkəsi
17:50 07.02.2025
Cəlal Arutunyana hökm oxundu
17:44 07.02.2025
Ankara və İstanbulda saxta içkidən ölənlərin sayı 103-ə çatıb
17:16 07.02.2025
İsrail diplomatları danışıqlar üçün Qətərə yollanacaq
17:11 07.02.2025
Çin hərbçilərinin Tayvan yaxınlığında aktivliyi qeydə alınıb
17:07 07.02.2025
Ukrayna Aİ ilə USAID-in dondurulmuş layihələri ilə bağlı danışıqlar aparır
17:01 07.02.2025
Albaniya,Şimali Makedoniya və Monteneqro prezidentləri Qlobal Bakı Forumunda iştirak edəcəklər
16:55 07.02.2025
Rusiya təbliğatının ənənəvi aqressiyası – Azərbaycanın haqlı tələblərinə şantajla cavab
16:41 07.02.2025
Bakıda iki böyük park istifadəyə veriləcək
16:22 07.02.2025
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri təyin olundu
15:38 07.02.2025
Dayanıqlı İnkişaf üzrə Milli Əlaqələndirmə Şurasının sədri dəyişdi
15:34 07.02.2025
Böyük Britaniyada təyyarə qəza enişi edib
15:00 07.02.2025
ABŞ-nin 22 ştatı Nyu-Yorku məhkəməyə verib
14:37 07.02.2025
Braziliyada təyyarə qəzası baş verib
14:29 07.02.2025
Hamısı