Özbək dili hədəfdə II hissə

Məqalənin təhlili və jurnalist araşdırması

Analitika 09:10 13.05.2019

"RUS DİLİ BİZƏ YAD DEYİL" başlıqlı məqalənin müəllifləri öz xalqının mövcud dövlət dili ilə bağlı bir sıra qüsurlu faktları göstərərək rus dilindən istifadə olunmasının vacibliyini qeyd ediblər. 

Onlar yumşaq formada ölkə rəhbərliyi və Özbəkistan vətəndaşlarına mövcud dövlət dilindən, onun indiki mövqeyindən imtina etməyi təklif etdilər. Daha doğrusu, rus dilinə də dövlət dili hüquqi statusu verməyi təklif etdilər.

Məqalənin müəllifləri iddia edirlər ki, "Kiril əlifbasını bilməyən gənclər müəyyən dərəcədə savadsız olurlar, ötən əsrin zəngin mədəniyyətindən uzaqlaşırlar". Müasir gənclərin bu cür alçaldıcı qiymətləndirilməsi ilə, məqalənin müəllifləri Özbəkistanın gənc nəsli arasında mənfi ictimai reaksiya ilə üzləşdilər.

Yəni, onlar anlamır ki, bütöv bir nəslin savadsızlığı və mədəniyyətinin olmaması haqda danışdıqları zaman bu xalqın təhqir olunması kimi qəbul edilir və buna heç kim, xüsusən də, gənclər dözməz. Xatırladaq ki, Özbəkistanda yaşayan 33,5 milyon əhalinin 60 faizi gənclərdir. Buna görə, məqaləni oxuduqdan sonra, çox sayda tələbə etiraz aksiyaları ilə Daşkənd küçələrinə çıxdı. 

Məqalənin müəllifləri "özbək dilinin dövlət dili kimi toxunulmazlığını" bəyan etsələr də, müəlliflərin bu tezisləri sarkazm kimi qəbul edilə bilər, lakin təəssüf ki, bir çoxları bunu yerli əhaliyə istehza edilməsi kimi qəbul edib. Özbək dili statusunu başqa bir dil ilə bölüşərsə, hansı toxunulmazlıqdan danışılır? Maraqlı məntiqdir.

Müəlliflər bir qrup özbək ziyalılarının rus dilinin rəsmi səviyyədə ünsiyyət dili kimi istifadə olunmasına çağırışda həddən artıq canfəşanlıq göstəriblər. Elə bir təsəvvür yaranır ki, sanki Özbəkistanda rus dilində danışmaq və yazmaq qadağan edilib. Onlar, həmçinin "son günlər başqa görkəmli şəxslərin də bu fikri dəstəklədiyini" bildiriblər.

Özbəkistanda rus dilini heç kəs qadağan etmir, əksinə, hər şey rus dilindədir, ancaq, Özbəkistanın hüdudlarından kənarda istənilən rusdilli şəxsdə belə müraciətləri oxuduqdan sonra özbəklərə qarşı mənfi reaksiya yaranır.

İndi hər gün küçədə yalnız rus dilində reklam lövhələri görən özbək vətənpərvərin və rus dilinin dövlət dili sayıldığı ölkədə hər gün rus dilində forma dolduran sadə kəndlinin nə hiss etdiyini təsəvvür edin.
 
Özbəkistanda bu gün də bütün dövlət qurumları rus dilindən istifadə edir. Hətta Özbəkistan Qanunu rus dilində qəbul edilib, sonra özbək dilinə tərcümə edilib və parlamentdə yeni qanunlar hələ də rus dilində qəbul edilir, sonra isə dövlət dilinə çevrilir. Bu, bizim həyatımızın bugünkü reallıqlarıdır.
 
Ən adekvat oxucu belə məqalənin tezislərini oxuyarkən "əgər özbəklər özləri bunu yazırsa, deməli, Özbəkistanda rus dilində danışmaq və yazmaq qadağandır, ona görə də rusdilli vətəndaşlar bu dilin statusunu qanuniləşdirmək istəyirlər". Sual cavabsız qaldıqda isə, Özbəkistanda "rus dilini məhv edirlər" və bir çox insanlarda şübhə baş qaldıracaq: "özbəklər rusdilli əhaliyə qarşı çıxır?"
 
Özbəkistanda hörmət, bir insanın kəsb etdiyi əhəmiyyət və insan zəkası irqi, milli və ya dini mənsubiyyətlə ölçülmür. Özbək mentaliteti etnik antoqonizmi qəbul etmir. Özbəkistan milli mentalitetinin əsasında millətə deyil, məhz insana məhəbbət və şəfqət hissləri durur.
 

 (Ardı var...)

 Şöhrət Salamov Barlas

 

Rasim Musabəyovdan SƏRT SÖZLƏR: "Fransa qələt edir" - MÜZAKİRƏ-VİDEO

Xəbər xətti

İsrail Livandan uçan naməlum hədəfə qarşı “Patriot”dan istifadə edib
02:03 29.03.2024
ABŞ Konqresi Pentaqonun Afrikadakı dövlət çevrilişlərinə görə hesabat tələb edib
01:00 29.03.2024
Ukraynalı deputat: Hərbi xidmətdən yayınanların sayı bir milyona çatır
00:05 29.03.2024
Azərbaycan boksçuları Bakıdakı beynəlxalq turnirdə 21 medal qazanıb
23:41 28.03.2024
Yaponiya UNRWA-nın maliyyələşdirilməsini bərpa etməyi nəzərdən keçirəcək
23:13 28.03.2024
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub
22:50 28.03.2024
Rusiya XİN başçısı: Məhz KTMT İrəvanın maraqlarını çətin vəziyyətlərdə müdafiə edib
22:26 28.03.2024
Lavrov: Ermənistan uydurma bəhanələrlə Rusiya ilə münasibətlərin pozulmasına çalışır
22:00 28.03.2024
Yevlaxda avtomobil yük maşınına çırpılıb, ölən var
21:45 28.03.2024
DİN vətəndaşlara müraciət edib: Hesab məlumatlarınızı tanımadığınız şəxslərlə paylaşmayın
21:30 28.03.2024
Sumqayıt Dövlət Universitetinə yeni prorektor təyin olunub
21:24 28.03.2024
BMT Baş katibi azərbaycanlı diplomatı yüksək vəzifəyə təyin edib
21:11 28.03.2024
Rusiya İstintaq Komitəsi: “Crocus City Hall”dakı terror Ukraynadan maliyyələşib
21:04 28.03.2024
İtaliya komandanlığı ordunun sayını artırmağa ümid edir
20:43 28.03.2024
Əli Nağıyev: Azərbaycanın təhlükəsizlik orqanlarının qarşısında yeni çağırışlar durur
20:30 28.03.2024
Kürdəmirdə 16 yaşlı piyadanı maşın vurub
20:21 28.03.2024
"Müharibə olmasın, bizə ədəbiyyat lazım deyil" - Yazıçılar arasında SORĞU
20:00 28.03.2024
Naxçıvanda mənşəyi bilinməyən saxta zeytun yağları satışdan çıxarılıb
19:36 28.03.2024
Aİ Şurasının komitə üzvləri Cənubi Qafqaz regionuna səfər edəcəklər
19:30 28.03.2024
Sabah Qubanın qaz təchizatında fasilə yaranacaq
19:20 28.03.2024
Əfqanıstanda güclü zəlzələ oldu
19:00 28.03.2024
Türkiyənin Rusiya-Ukrayna arasında strategiyası necə olacaq? – İsmayıl Cingözün RƏYİNDƏ – ÖZƏL
19:00 28.03.2024
Taksilərdə videokameralar quraşdırılacaq - BU TARİXDƏN
18:20 28.03.2024
AMADA-nın əməkdaşı WADA-nın vebinarında iştirak edib
18:08 28.03.2024
İki ali məktəbə prorektor təyin edilib
17:55 28.03.2024
Azərbaycanda icbari sığorta üzrə daxilolmalar azalıb
17:50 28.03.2024
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
17:39 28.03.2024
Azərbaycanda taksilər üçün POS-terminal tələbi qoyulub
17:35 28.03.2024
BAMF-ın daxilində Müstəqil Həmkarlar İttifaqı yaradıldı - QHT sektorunda İLK - FOTOLAR
17:33 28.03.2024
Bayram günlərində baş vermiş qəzalarda ölənlərin sayı AÇIQLANDI
17:23 28.03.2024
Azərbaycanda əlillərə məxsus avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edilir
17:10 28.03.2024
Şadlıq saraylarında menyular bahalaşdı - QİYMƏTLƏR
16:59 28.03.2024
CAR lideri Prezident İlham Əliyevi təbrik edib
16:49 28.03.2024
Taksilərə qoyulan rəng tələbinə aydınlıq gətirilib
Taksilərə qoyulan rəng tələbinə aydınlıq gətirilib
16:41 28.03.2024
Qurban Qurbanov Elvin Cəfərquliyevi CƏRİMƏLƏDİ - SƏBƏB
Qurban Qurbanov Elvin Cəfərquliyevi CƏRİMƏLƏDİ - SƏBƏB
16:22 28.03.2024
Bakıda ucuz avtomobillər satışa çıxarılacaq
16:16 28.03.2024
Taksi minik avtomobilləri ağ və ya qırmızı rənglərdə olacaq
16:11 28.03.2024
Peşə ixtisasını təsdiq edən sənədin verilməsi qaydası dəyişdirilib
16:07 28.03.2024
Azərbaycanda bank AMB-nin tələblərini pozub
16:00 28.03.2024
Tunisdə təqsirli bilinən 4 nəfər ölüm cəzasına məhkum edilib
Tunisdə təqsirli bilinən 4 nəfər ölüm cəzasına məhkum edilib
15:53 28.03.2024
Hamısı