Qarabağın işğalının sonlanması Azərbaycanın xarici siyasətinə də təsirisiz ötüşməyəcək. Xarici siyasətdə bir çox maneələr yaradan işğal faktoru artıq aradan qalxdıqdan sonra Azərbaycan üçün daha da geniş imkanlar açılacaq.
Eurasia Diary mövzu ilə bağlı siyasi şərhçi Zərdüşt Əlizadənin fikirlərini alıb.
O, ilk öncə işğalın bitməsinin region ölkələrinin Avro-Atlantik məkanına inteqrasiyasına təsiri ilə bağlı sualımızı cavablandırarkən, bu istiqamətdə Ermənistanın yol gedəcəyini bildirib.
“Ermənistanın yarımçıq Asossasiya sazişi onun Rusiyadan qorxusu ilə bağlı idi. Çünki Avropa ilə tam Asossasiya sazişi həm də təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı nəzərdə tuturdu. Rusiya isə heç zaman buna imkan verməzdi, çünki təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın məntiqi davamı və inkişafı bu ölkələrin NATO-ya tədricən inteqrasiyası deməkdir. NATO isə əsasən Rusiyaya qarşı yönəlmiş hərbi ittifaqdır. Qarabağ münaqişəsi bitdikdən sonra Ermənistan üçün Avropa İttifaqı ilə tam əməkdaşlıq və o cümlədən hərbi sahədə əməkdaşlıq müəssər olacaq”.
Siyasi şərhçi isə Azərbaycanın heç də Avropa ilə təhlüksəzilik sahəsində dərin əməkdaşlığa ehtiyac olmadığını qeyd edib.
“Amma bizim indiyədək yürütdüyümüz siyasi kursu, Qoşulmama Hərəkatına üzvlüyü nəzərə alsaq, Azərbaycana tam şəkildə lazım deyil. Bizim üçün təhlükəsizlik sahəsində Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığa lüzüm yoxdur, bizim üçün bir təhlükə var idi, o da Ermənistan və Rusiya. Qarabağ münaqişəsi həll olduqdan sonra Azərbaycan Rusiyaya daha da yaxın olacaq, yəni iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq inkişaf edəcək, ən ziddiyətli məsələ də aradan qalxacaq. Avropa İttifaqı bizim nəyimizə lazımdır, yəni iqtisadi və siyasi sahədə əməkdaşlıq olacaq, amma hərbi sahədə olmayacaq. İndiyədək olan çərçivədə NATO ilə əməkdaşlıq onsuz da davam edir”.
Rusiyanın dünyada nüfuzunun azalması prosesinə diqqət yetirən siyasi şərhçi bunun sadəcə Qarabağla bağlı olmadığını bildirib.
“Məsələ təkcə Qarabağ münaqişəsində deyil, ümumiyyətlə 1988-ci ildən bəri gedən proseslər mütəmadi olaraq Rusiyanın, nəinki Şərqi Avropada bütün dünyada zəifləməsinə gətirib çıxarır. Ümumdünya Kommunist Hərəkatı dağıldı, Şərqi Avropa sosialist ölkələri Sovet düşərgəsindən qopdu, SSRİ-nin özü dağıldı, Baltikyanı respublikaları ayrıldı, Aİ və NATO-ya üzv oldular, Şərqi Avropa sosialist ölkələri NATO-ya üz tutdu. Sonra MDB məkanında da bu proses başladı. Gürcüstan, Ukrayna, Moldova qopdu, indi isə Azərbaycan və Ermənistan qopur. Bu proses Qarabağla bağlı deyil, Qarabağ növbəti mərhələdir. Rusiyanın çox mənasız daxili və xarici siyasətinin məntiqi nəticəsidir. Rusiya hakim zümrəsi əslində rus xalqının və dövlətinin qatı düşmənidir. Onlar Rusiyanı qarət edirlər, qarət etdiklərini Qərbə köçürülər, belə bir dövlət əlbəttə ki, uğurlu ola bilməz”.
Zərdüşt Əlizadə savaşlar bitdikdən sonra Azərbaycanın xarici siyasət kursunun dəyişməməli olduğunu söyləyib.
“Azərbaycan üçün ən məntiqli yol balanslaşdırma yolunu davam etdirməkdir. İndiyədək həm Rusiya ilə, həm Şərqlə, həm Qərblə eyni dərəcədə qarşılıqlı fayda əsasında münasibətlərimizi qururduq. Rusiya bizə qonşu dövlətdir, böyük bazardır tarixi, iqtisadi, insani münasibətlərimiz çox sıxdır. Biz Rusiya ilə münasibətləri davam etdirəcəyik, həm bazar kimi həm tərəf müqabili kimi, unutmayın ki, orada 2 milyona yaxın azərbaycanlı yaşayır. Bütün dünya Rusiya ilə əməkdaşlığa can atırsa biz niyə bundan imtina edək. Bundan əlavə, biz Avropa ilə qurduğumuz əlaqələri daha da sürətli inkişaf etdirəcəyik. Təbii ki, müsəlman Şərqi ilə, Qoşulmama Hərəkatı ilə qurduğumuz əlaqələr Azərbaycanı daha müstəqil və hörmətli siyasət aparmağa imkan verəcək”.
Siyasi şərhçi Azərbaycanın hansısa ittifaqa daxil olmağa ehtiyacı olmadığını da qeyd edib.
“Avrasiya İttifaqı sübüt elədi ki, səmərəli ittifaq deyil, yəni gələcəyi yoxdur. Avropa İttifaqı isə aşınır, ziddiyətləri dərinləşir. Tramp etdiyi kimi ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlər sistemi qurmaq lazımdır və bunun əsasında hər bir dövlət öz iqtisadi və siyasi maraqlarını qorumağa çalışmalıdır. Avropa İttifaqı öz zirvə mərhələsini 1990-cı və 2000-ci illərin əvvəllərində keçdi və ondan sonra üzüaşağı gedən təşkilatdır”.
Ülvi Əhmədli
