Kazan sammiti Afrika üçün niyə xüsusidir?

"BMT Baş Katibinin iştirakı dünyanın yeni nizama doğru irəliləməsinə dair güclü siqnal olacaq"

Analitika 15:34 21.10.2024

Kazan şəhərində keçiriləcək BRİCS-in növbəti sammiti Rusiyanın geosiyasi tarixi üçün ciddi dönüş nöqtəsi ola bilər. Zamanın aramla eroziyaya uğratdığı qərbin dünya nizamı yerini yeni, daha mobil koalisiyaların formalaşdırdığı dünya nizamına verir. Bu nizam dövlətlərə daha müstəqil hərəkət etməyə imkan verir, azadlıqlara və xüsusiyyətlərə qarşı “daha anlayışlıdır”. Təəccüblü deyil ki,   dünyanın aparıcı güclərindən olan Çinin dövlət başçısı Sin Çzipin də bu nizamın hərəkətverici qüvvələrindən biridir. BMT Baş Katibi Antonio Qutiereşin də qatılmasıyla bu assambleyada qlobal idarəetmənin dinamikasına dair bir sıra önəmli məsələ müzakirə olunacaq.

 
Uzunmüddətli əməkdaşlığa doğru
Ənənəvi olaraq BMT həmişə çoxtərəfli müzakirənin təcəssümü hesab olunub. Amma Qərbin güc mərkəzlərinin təzyiqləri fonunda bu gün BMT-nin çoxtərəfliliyi sual altındadır. Kazanda keçiriləcək bu sammit BMT – yə keçmiş koalisiyalarla yeni tendensiyalar arasında moderator rolunda iştirak etmək şansı qazandıracaq. BRİCS sadəcə iqtisadi birlik deyil, bu birliyin üzvləri  özlərini qərb dominantlığına qarşı ciddi alternativ kimi təsdiqləməkdədirlər. Birqütblü dünya öz yerini dünya haqqında qərar vermək iqtidarında olan bir neçə dövlətin də olduğu çoxqütblü dünyaya verir.
Kazan Sammiti özlüyündə BRİCS-ə  beynəlxalq əməkdaşlığın yeni xəritəsini  çəkmək üçün bənzərsiz şans verir. Sammitdə iştirak edən dövlət başçıları iqtisadiyyatdan tutmuş, təhlükəsizliyə, ekoloji problemlərə qədər bir çox məsələlərdə fikir mübadiləsi apara biləcəklər.
Strateji müttəfiqliklər formalaşdıraraq  dünya əhalisinin 45%-ni təmsil edən bu qrup  öz təsir dairəsinin genişləndirməyə çalışmaqla bərabər özlərini Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı kimi Bretton-Vuds institutlarında marjinallaşdırılmış hiss edən inkişafda olan dövlətlərə alternativ platforma yaratmaqdır. Bu müzakirələr miqyasından asılı olaraq, hətta dünyanın iqtisadi oyunlarının qaydalarını da müəyyən edə bilər.
Qərbin Cavabı
Qərb kənarda durmaq əvəzinə BRİCS-in daha populyar və inkişaf edən dinamikasına reaksiya verməlidir. Fikir ayrılıqları yaşayan, başqaları ilə eyni yanaşmaları bölüşməyən qərb dövlətləri yeni bazara qarşı fikirlərini formalaşdırmağa məcburdular. Hazırki situasiya  tərəflər arasında gərginləşmə və Mərkəzləşdirilmiş Avropa iqtisadi institutlarına etibarın itməyi ilə xarakterizə olunur. NATO-nun və Avropa dövlətlərinin BRİCS-ə qarşı münasibəti adaptasiya üçün uyğun olan qızğın debatlar yarada bilər.
Bu tədbirdə iştirak etməklə Qutierreş çox güman ki, BMT-nin dəyişən dünyada öz rolunu geri qaytarmaq istəyini göstərir. Onun müdaxiləsi Cənub-Cənub dialoqunun artan əhəmiyyətini vurğulamağa, yeni əməkdaşlıqlar mövzusunda fərqliliklər çərçivəsinə sığmayan partnyorlar əldə etməyə imkan verəcək.
Qlobal Cənub üçün İmkan

Bu sammit həmçinin Qlobal Cənubun səsinin beynəlxalq arenada eşitdirmək istəyən dövlətləri üçün yeni imkanlar pəncərəsi də aça bilər. Fikirlərini eşitdirə bilməyən bu dövlətlər BRİCS-in resurs və təcrübələrindən yararlanmaqla onların reallıqlarına və ehtiyaclarına əsaslanan inkişf modelləri yarada bilərlər.

Çoxtərəfliliyin gələcəyi

İkinci Dünya Müharibəsindən sonra təsis olunan çoxtərəflilik anlayışı özünün süqut dövrünü yaşayır. Formalaşmış institutlar var ki, iqlim dəyişikliyi, artan sosial bərabərsizlik kimi bəzi problemlərin effektiv həllinə nail ola bilir. BRİCS sammiti çoxtərəfliliyin yeni modelini təklif edə bilər. Bu model “Qlobal Cənub” ölkələri arasında Qərb strukturuna bənzər formada sinerjiya yarada bilər.

BRİCS-in Kazan sammitindən sonrakı gələcək olduqca gözəl görünür.Bu sadəcə diplomatik müzakirələr seriyası deyil,  həm də yeni dünya nizamı üçün laboratoriyadır. Hər şey planlaşdırıldığı kimi olsa, Qərb qlobal məsələlərin həllində hakimiyyətin bölüşdürülməsinə sahib ola bilər. Nəticədə inkişaf etməkdə olan dövlətlər də bu transformasiyadan öz payını alar.

Bu sammit Qərb üstünlüyü erasının sonu, “Qlobal Cənub”-un da səsinin eşidildiyi yeni eranın başlanğıcı ola bilər. Beləliklə biz Kazan Sammitində baş verəcəklər qarşıdakı onillikləri necə gördüyümüzlə bağlı  ipucları verəcək.

.

Equnçi Behanzin-Qaradərillərin Müdafiəsi üzrə Beynəlxalq Liqanın yaradıcısı və prezidenti, “Panafrikan qardaşlar”təşkilatının nümayəndəsi,aktivist.

 

“Paşinyanın sülh müqaviləsi imzalamaq fikri yoxdur”

Xəbər xətti

Çin ABŞ-Rusiya yaxınlaşmasından niyə narahatdır?
17:49 19.02.2025
Azərbaycanın "Avroviziya" təmsilçisinin ifa edəcəyi mahnı məlum olub
17:01 19.02.2025
"Pul qazanmaq üçün işə gedən adam stadiona gəlib vaxt itirmək istəmir"
16:45 19.02.2025
Ceff Bezos həbs edilə bilər
16:38 19.02.2025
Prezident Xocalının Ballıca kəndinə köçən bir qrup sakinlə görüşüb
16:03 19.02.2025
İşçinin iş vaxtından artıq işlədilməsi qanun pozuntusu hesab ediləcək
15:14 19.02.2025
Omanın APA-ya tamhüquqlu, Belarusun isə müşahidəçi üzv statusu təsdiqləndi
15:09 19.02.2025
Mübarizin qəhrəmanlığının qarşılığı həm də xalqın vəfakarlığıdır - Xanəmir Telmanoğlu Yazır...
15:08 19.02.2025
Hesablama Palatası daha 3 nəzarət tədbirinin nəticələrini təsdiq etdi
14:39 19.02.2025
Roma Papası ölüm ayağındadır
13:58 19.02.2025
“Vergi güzəştlərini yenidən çeşidləyəcəyik”
13:22 19.02.2025
Moskva Amerika şirkətlərinin Rusiyaya qayıdışını gözləyir
13:19 19.02.2025
AFFA "Neftçi" və "Qarabağ"-ı cərimələdi
13:11 19.02.2025
Konstitusiya Məhkəməsi hakimlərinin yaş həddi artırılır
12:36 19.02.2025
"Suriya terror təşkilatlarının sığınacağı ola bilməz"
12:29 19.02.2025
"13 milyon manatdan çox əsassız ödəniş aşkar edilib"
12:24 19.02.2025
"Ukraynalılar özlərini aldadılmış hiss edirlər"
12:18 19.02.2025
Bələdiyyələrin bəzi səlahiyyətləri ləğv ediləcək
12:03 19.02.2025
ABŞ Ukraynaya sülhməramlı kontingent göndərəcək?
11:57 19.02.2025
"Rusiya və ABŞ Ukraynada münaqişənin nizamlanması istiqamətində mühüm addım atdılar"
11:39 19.02.2025
Azarkeşlər Osimheni "Qalatasaray"da saxlamaq üçün pul yığmaq istəyir
10:28 19.02.2025
Xankəndidə Zəfər parkının təməli qoyuldu
10:23 19.02.2025
Tramp Federal Məhkəmə Sistemində "təmizləmələrə" başladı
10:17 19.02.2025
Azərbaycanın sədrliyi ilə APA-nın 15-ci plenar sessiyası işinə başladı
10:09 19.02.2025
Maliyyə Nazirliyi istiqrazları niyə geri çağırır?
09:32 19.02.2025
"AZAL təyyarəsi ilə bağlı yekun hesabat il sonuna qədər veriləcək"
09:14 19.02.2025
" Zelenski danışıqlar masasına oturmaq istəyirsə..."
09:03 19.02.2025
Dünyanın ilk homoseksual imamını güllələdilər
07:35 19.02.2025
Cəbrayıla növbəti köç karvanı yola salındı
07:09 19.02.2025
İran parlamentinin sədri APA-nın 15-ci sessiyasında iştirak üçün Bakıya gəlib
23:13 18.02.2025
Rusyönümlü hakerlər İtaliyaya hücum etdi
22:54 18.02.2025
Narkotik kartelləri Kolumbiya Prezidentinə sui-qəsd planlaşdırır
22:39 18.02.2025
Zelenski "masa"dan qaçmaq üçün bə edəcək?
22:35 18.02.2025
"ABŞ-Rusiya danışıqları Ukraynada sülhə doğru ilk addım idi"
21:36 18.02.2025
Dərman vasitələrinin Azərbaycan dilində istifadə təlimatı olmadan satışı cərimələnəcək
21:10 18.02.2025
Polşa Prezidenti ABŞ-Rusiya danışıqları fonunda Milli Təhlükəsizlik Şurasınının iclasını çağırıb
20:34 18.02.2025
"Azərbaycan-Serbiya enerji əməkdaşlığı yeni mərhələyə qədəm qoyub"
19:58 18.02.2025
Çingiz Mustafayev belə öldürülməyi barədə yeni detallar üzə çıxıb
19:12 18.02.2025
Çilidə 5,7 maqnitudalı zəlzələ baş verib
18:28 18.02.2025
Türkiyə ilə Ukrayna təhsil və kommunikasiya sahələrində sazişlər imzalayıb
17:57 18.02.2025
Hamısı