Ednews fransız politoloq Martin Orien ilə müsahibəni təqdim edir:
-Cənab O’Rien Bildiyimiz kimi, Fransa ilə Azərbaycan arasında münasibətlər kritik vəziyyətdədir. Fransanın Ermənistanı silahlandırır. Sizcə burada məqsəd nədir? Pozulmuş münasibətlərin bərpa olunma ehtimalı varmı?
- Fransanın Ermənistana verdiyi silahların regionda güc balansını dəyişdirməsi və ya Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaratması ehtimalı azdır. Bu sadəcə Minsk qrupunun dövründə olduğu kimi bölgədə "var olmaq" yolunda sadəlövh bir cəhddir, bu dəfə isə təsir dairəsində olan rus və türklərlə qarşı-qarşıyadır. İki ölkə arasında münasibətlərin yenidən yaxşılaşması üçün yeganə şans Ermənistanla Azərbaycan arasında sülhün imzalanmasıdır və bu, nəhayət, vasitəçilik və geosiyasi intriqalar dövrünə son qoyacaq hadisə olacaq.
-Ermənistan höküməti müəyyən provakativ üsullara əl ataraq sülhdən yayınmağa çalışır. Bəs sizcə bu fonda artıq Qarabağ münaqişəsinin tam həll aldığını söyləmək olarmı?
-Qarabağın azad edilməsi və Azərbaycanın suverenliyini bərpa etməsi, ələxsus yalnız iki ölkə arasında sülh şəraitinin deyil, regionda əmin-amanlığın yaranmasında birbaşa rol oynayacaq. Burada münaqişəni həll edilmiş kimi deyil də əsasən yeni mərhələyə keçid etdiyini deyə bilərik. Yeni mərhələnin müharibə şəraitinə keçid anlamında deyil, artıq əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün ideal mərhələyə keçid anlamında söyləyirəm.
-Avropada ifrat sağçıların yüksəlişini nəzərə alsaq, sizcə, Fransadakı ifrat sağçı partiyalar da qarşıdan gələn 2024-cü il Avropa seçkilərində özlərinə güc qatmaq üçün fürsət olduğunu düşünürlər. Fransa bu “sağçı dalğa” dan təsirlənəcəkmi?
-Fransa da bir çox Avropa ölkəsi kimi, "populist" və ya "ifrat sağçı" partiyaların yüksəlişi dinamikasında yer alır. Hər yeni seçki ilə birlikdə daha çox dəstək və populyarlıq qazandıqlarını görürük, buna görə 2024-cü il Avropa seçkiləri bu yüksəlişdən öz payını alacaqdır.
-Dünya və Fransa mediasında ölkədə əsasən miqrant problemləri ilə bağlı şikayətləndiyini görürük. Doğrudanmı, Fransada vəziyyət deyildiyi qədər pisdir?
-İmmiqrasiyanın tənzimlənməməsi Fransada ciddi problemlər ortaya çıxarıb. Uzun müddət bu məsələ aradan qaldırılmışdı, amma bu gün buna məhəl qoymamaq mümkün olmur. Bunula bağlı belə bir nümunə verim: bu ayın əvvəlində iki gənc Fransız qadın, Parisdə, ərazini tərk etməsini tələbi verilən bir Mərkəzi Afrikalə olan qanunsuz bir mühacir tərəfindən təcavüz edildi. Oktyabr ayında bir gənc çeçen qaçqın, əyalət liseyində bir Fransız müəllimini öldürdü. Təəssüf ki, bu cür hallar getdikcə daha çox yayğın hal alıb.
-Makronun xarici siyasəti niyə bu qədər tutarsız və uğursuzdur? Onun çatışmazlığını hər bir regionda (Uzaq Şərq, Qafqaz, İsrail-Həmas münaqişəsində) görürük. Sizcə, yaxın gələcəkdə Fransa siyasətində fərqli dönüş bucağı görə bilərikmi?
-Məncə, Prezident Makronun Fransanın gələcəyi ilə bağlı heç bir təsəvvürü yoxdur. Dünyanın hansı bölgəsində olmasından asılı olmayaraq, o, bizim fundamental maraqlarımıza əhəmiyyət vermir. Onun müşavirləri müasir dünyamızda problemləri və real güc balansını başa düşməyən insanlardır. Təəssüf ki, ona qarşı yaxın bir neçə il üçün heç bir real ciddi alternativ görmürəm. Ciddi institusional böhran olmazsa, 2027-ci il prezident seçkilərinə və kadr dəyişikliyi üçün ciddi bir şey hələlik görülmür".
-Nəhayət, sizcə, İsrail-Həmas münaqişəsinin tam həlli üçün nə lazımdır? Ərazidə iki dövlət formatı, yoxsa beynəlxalq zona yaradılmalıdır?
-Qüdsün beynəlxalq statuslu iki dövlət formatının yaradılması qərarı ən arzuolunan və ağlabatan qərardır. Təəssüf ki, hər iki tərəfin bunu istədiyinə inanmıram. Şübhəsiz ki, kifayət qədər güclü və qərəzsiz vasitəçi lazımdır, lakin onu tapmaq çətindir. Bəzi ekspertlər HƏMAS-a qarşı sağlam təsir gücü olan və İsrail ilə münasibətlərini normallaşdırmağa çalışan Məhəmməd bin Salmanın Səudiyyə Ərəbistanından bəhs edirlər. Onu da ehtimal kimi göstərmək olar.
Söhbətləşdi: Əkbər Novruz
