Uzun fasilədən sonra Azərbaycan və Ermənistan rəsmiləri arasında təkbətək görüşlər bərpa olunub. İki ölkə arasında sərhədlərin delimitasiyası və sülhün təmin edilməsi ilə bağlı məsələlər müzakirə olunub. Müzakirələrin hələ də davam edəcəyi gözlənilir. Bəs ikitərəfli görüş formatı həqiqətən də iki ölkə arasında alternativi olmayan yeganə formatdır? Yoxsa üçüncü tərəfin iştirakı məsələnin həllini daha da asanlaşdıra bilər?
Ednews bu barədə xarici ekspertlər arasında sorğu keçirib. Cavabları təqdim edirik:
ABŞ-ın Azərbaycandakı keçmiş səfiri Robert Sekuta:
“Amerika Birləşmiş Ştatları ilə münasibətdə amerikalılarla birbaşa məşğul olmaq məncə daha uyğun olar. Bu məqamda mən yeni təyin edilən səfirin gəlişini qeyd edərdim. Onun gəlişi, şübhəsiz ki, Azərbaycan – Ermənistan arasındakı proseslərin yoluna qoymağa kömək edə bilər. Əminəm ki, azərbaycanlılar onun gəlişini xoş qarşılayacaqlar”.
Gürcüstanın keçmiş təhsil və elm naziri, Qafqaz Sülh İnstitutunun rəhbəri, politoloq Gia Nodia:
“Güclü üçüncü tərəf adətən ona görə kömək edir ki, onun rıçaqları var, ona görə də o, tərəfləri lazımi kompromislərə getməyə sövq edə bilər, lakin belə olduqda o, razılaşmaların saxlanılmasına görə müəyyən məsuliyyət daşıyır. Problem ondadır ki, hər iki tərəf üçün kifayət qədər güclü və etibarlı üçüncü tərəf yoxdur. Digər tərəfdən, görünür, hər iki tərəf məsələni həll etməyə həvəslidir. Buna görə də güclü vasitəçilər olmadan birbaşa danışıqlar ən praktik variant hesab edə bilərlər”.
Azərbaycan-ABŞ İqtisadiyyat və Təhsil Şurasının baş direktoru və təsisçisi, BAMF-ın ABŞ-dakı nümayəndəsi Piter Teys:
“Azərbaycan və Ermənistan arasında davam edən sülh danışıqlarında Türkiyə Respublikasının və Türk Dövlətləri Təşkilatının iştirakı məncə rol oynaya bilər. Bakı və İrəvan arasında ikitərəfli dialoq əks-məhsuldar olduğunu göstərdi. Bundan əlavə, Gürcüstan da ikitərəfli dialoqun inkişafında strateji rol oynaya bilər”.
Almaniyalı siyasi ekspert Tomas Poul:
“Baş tutan görüş, sülhün təmin olunması yolunda çox ciddi rol oynaya bilər. Üçüncü “neytral” bir tərəfin iştirakı ələxsus görüşlərə hər zaman böyük qatqı verə bilər. Lakin ikili görüşlər çərçivəsində, düşünürəm ki, hər iki ölkə tərəfindən məsələyə olduqca ciddi yanaşılmalıdır. Məsələn, Ermənistan tərəfinin təqdim etdiyi xəritələr (1975-ci il sərhədləri və Böyük Sovet ensklipodiyaları) var idi ki, bunların heç biri hüquqi sənədlər deyil. Ona görə də hər şeydən əvvəl hansı kartoqrafik sənədlər üzərində iş gedəcəyi müəyyənləşdirilməlidir. Görüşün daha yüksək səviyyədə - prezident və baş nazirlər çərçivəsində keçirilməsini də, olduqca dəstəkləyirəm. Hazırda iki ölkə arasında ola biləcək bütün maneələr qalxıb və nəyə görə də sülh imzalanmasın”.
Əkbər Novruz
