Ölkələr ictimai nəqliyyatdan istifadəni artırmağa çalışarkən, ekspertlər avtobusların, tramvayların və qatarların pulsuz olması problemini həll etmək üçün niyə “sehrli çubuğun" işə düşməməsini izah edirlər.
Lüksemburq bu yaxınlarda pulsuz ictimai nəqliyyatın üç illiyini qeyd edib. Və orada yaşayan insanların dediyinə görə, bu, böyük uğurdur.
Ölkələr vətəndaşları karbondan uzaqlaşdırmaq üçün avtomobillərini tərk etməyə təşviq etmək istədikdə, Lüksemburqun uğuru bütün Avropada təkrarlana bilərmi?
"İctimai nəqliyyatın keyfiyyəti tamamilə dəyişməlidir" deyə Baş nazirin müavini Fransua Bauş və Lüksemburqun Mobillik, İctimai İşlər üzrə Müdafiə naziri bildiriblər.
“Heç bir sehrli dəyənək yoxdur. Bu, bütün problemlərimizi həll edəcək bir nəqliyyat növü deyil, əksinə, biz həqiqətən çox modelli olmalıyıq, onları qarış formada təqdim etməliyik”.
Lüksemburq nəqliyyat şəbəkəsini necə dəyişdirdi?
Bauş izah edir ki, ölkə iki səbəbə görə ictimai nəqliyyatı pulsuz etmək qərarına gəlib: hər kəsə ədalətli əldə etmək imkanı vermək və onun mobillik sistemində onillik dəyişikliyin ətrafında müzakirə və məlumatlılığı təşviq etmək.
Hələ 2013-cü ildə Bauş vəzifəyə başlayanda Lüksemburqun mərkəzində pik saatlarda tıxaclar gündəlik müşahidə olunub. İndi tramvay sistemindən istifadənin artması və küçələrinin işinin yenidən təşkili sayəsində bu tıxacların heç biri yoxdur.
Mən avtomobillərə qarşı deyil, avtomobilin öz yeri olan başqa bir hərəkət sistemi üçün siyasət aparıram", deyə Fransua Bauş, Baş nazirin müavini və Lüksemburqun Mobillik, və ictimai işlər və müdafiə naziri qeyd edib.
Tramvay müstəsna keçid hüququna malikdir və keçidlərdə üstünlük təşkil edir, ona görə də heç vaxt tıxaclarda qalmır. Bu, pulsuz olması ilə birlikdə daha çox insanı ondan istifadə etməyə təşviq edir. Bauş bunu Lüksemburqun nəqliyyat transformasiyasının uğurunun ölçüsü kimi görür.
Avtomobillər tamamilə yoxa çıxmayıb və ölkə hələ də Avropada hər evə düşən ən yüksək avtomobil sahibliyinə malikdir. Təxminən 230,000 insan hər gün işə getmək üçün Lüksemburqdan sərhədi keçir və bu səyahətlərin 75 faizi avtomobillə həyata keçirilir.
"Bir şeyə qarşı deyil, bir şey üçün mübahisə etməlisən" deyə Bauş qeyd edib.
"Mən avtomobillərə qarşı deyil, avtomobilin yerinin olduğu başqa bir hərəkət sistemi üçün siyasət qururam."
İctimai nəqliyyatın pulsuz olması daha çox insanı ondan istifadə etməyə təşviq edəcəkmi?
İctimai nəqliyyatı pulsuz etmək də mütləq cavab deyil. Bu, yalnız Lüksemburq kimi zəngin bir ölkədə işləyə bilir , lakin digərləri üçün məqsəd onu ucuz, istifadəsi asan və əlçatan etmək olmalıdır.
Greenpeace-in Avropada ictimai nəqliyyata dair son hesabatında deyilir ki, qiymətlərin aşağı salınması insanları nəqliyyatdan istifadə etməyə həvəsləndirməyin “ən asan və sürətli yollarından” biridir. Bunun işləməsi üçün xərc avtomobil idarə etməkdən daha aşağı olmalıdır.
Lüksemburqda ictimai nəqliyyat əksər insanlar üçün həqiqətən pulsuz deyil.
“Aydındır ki, bu, ümumi vergitutma yolu ilə ödənilir və daha çox vergi ödəyən insanların əslində nəqliyyata sərbəst çıxışı olmadığı üçün, onlar dolayı yolla vergiləri vasitəsilə ödəyirlər” dedi Bauş bildirib.
"Ancaq, məsələn, heç nə və ya çox az qazananlar, heç bir vergi ödəməyənlər və ya çox az birbaşa vergi ödəyənlərdir ki, onlr bunu həqiqətən pulsuz əldə edirlər."
Qiymətlərin azaldılmasına gəlincə, Greenpeace hesabatı qalıq yanacaq subsidiyalarından pul köçürmək, aviabiletlərə vergilər və ya biletlərdən ƏDV-nin çıxarılması kimi digər potensial maliyyə mənbələrini də vurğulayır.
Niyə biz avtomobil əvəzinə ictimai nəqliyyata keçməliyik?
Pulsuz olub-olmamasından asılı olmayaraq, əsas məqsəd daha çox insanın ictimai nəqliyyatdan istifadə etməsidir. Bəs gələcək elektrik avtomobilləridirsə, biz niyə bunu etməliyik ?
Ruitjers izah edir ki, ictimai nəqliyyat fərdi nəqliyyatdan dəfələrlə daha səmərəlidir:
“Fərdi avtomobillər, məsələn, təxminən yeddi dəfə çox elektrik enerjisi istehlak edir. Mən indi, məsələn, qatar, tramvay və ya metrodan daha çox, gələcək üçün elektrik avtomobillərindən danışıram”.
O deyir ki, bu o deməkdir ki, hətta gələcəkdə biz tam karbonsuzlaşsaq da, tutum və enerji səmərəliliyi baxımından hələ də ictimai nəqliyyatdan istifadə etməli olacağıq .
"Yaşaya bilən bir planetə sahib olmaq üçün bizə lazım olanlar ilə bunun hamı üçün sosial cəhətdən dözülə bilən bir şey ola biləcəyini təmin etmək üçün lazım olanlar arasında tarazlıq tapmaq üçün etməliyik", deyə Ruitjers vurğulayıb.
Ülviyyə Şahin
