İşğalçı müharibə ilə özünü böyük bir bəlaya düçar edən Rusiya, tamamilə müflis olmaq həddinə çatdırılır. Belə ki, Qərbin hərtərəfli göstərdiyi təzyiqlər nəticəsində ölkə dünya bazarında təklənmiş vəziyyətdədir.
Vaxtilə Rusiya bazarlarını bəzəyən lüks avtomobillərdən olan Mersedes, Aston Martin, Rols Roys və digərləri bu gün ölkəni tamamilə tərk edib. Xatırladaq ki, fevral ayında başlayan Rusiya-Ukrayna müharibəsi dönəmində Mersedes şirkəti ölkəni ən son tərk edən Qərb şirkətlərindən biri idi. Bu gün Mersedeslə bərabər Ford və digər brendlər də artıq Rusiya bazarını tərk edir.
Maraqlıdır ki, bu trendə təkcə Qərb şirkətləri deyil, həm də Şərqin tanınmış brendlərindən olan Nissan və Toyota firmaları da qoşulub. Ölkədə yaranan acınacaqlı vəziyyət adı çəkilən şirkətləri öz səhmlərini yerli investorlara sataraq, ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qoyub. Məsələn, Nissan şirkəti Rusiyada 700 milyon dollar itirərək, şirkətin səhmlərini yerli investorlara satmalı olub. Digər bir məlumatda qeyd edilir ki, Mersedes şirkəti bu ilin yanvarından sentyabr ayınadək ölkədə cəmi 9,558 avtomobil sataraq, ötən illə müqayisədə 72.8% ziyan əldə edib. Bu göstəricilər bir daha təsdiq edir ki, ölkə bazarında baş verənlər, təkcə təzyiqlərlə deyil, həm də ölkədə alıcılıq qabiliyyəti və iqtisadi geriliyin pik həddə çatması ilə bağlıdır.
- İstehsalatda fiasko
Rusiyanın digər gəlirli sahələrindən biri də avtomobil istehsalı sənayesidir. Müharibəyə qədərki dövrdə, Rusiya hər il 100 mindən artıq nəqliyyat vasitəsi istehsal etsə də, son göstəriciyə əsasən, ölkənin istehsalı 72% azaldığı qeyd olunur. Rusiya Milli Sənaye İnformasiyası Agentliyinin məlumatına görə, son ayda ölkədə cəmi 29.1 min avtomobil istehsal olunub. Bunun 5100 ədədi yük maşını, 6600 ədədi yüngül kommersiya avtomobili, 1100 ədədi avtobus və digər nəqliyyat vasitələrinə şamil olunur.
Rusiya neftinə maraq azalır?
Artıq neft və qaz idxalı ilə bağlı yaranan son vəziyyət və Rusiya üzərinə tətbiq olunan ağır sanksiyaların nəticəsi, Avropanı alternativ enerji mənbələri axtarmağa vadar edib. Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Avropanın üz tutduğu enerji resurslu ölkələrdən birinə çevrilib. Bu hal həm də Rusiyada neft hasilatının aşağı düşməsi ilə müşahidə olunmaqdadır. Hesabatlarda qeyd olunur ki, son ayda təxminən 44 milyon ton neft və qaz kondensatı istehsal edən Rusiya şirkətləri, təkcə avqust ayı ilə müqayisədə hasilatı 2%-dək azaldıb. Yəni, Rusiya gündəlik 2 milyon barel neft istehsalını azaldaraq, mənfi göstəricidə yer alıb. Beləliklə, Rusiya enerjisinə maraq sürətlə azalmağa doğru gedir.
Digər tərəfdən, Rusiyanın xərcləri hesabına inşa edilən 1,230 km-lik “Şimal Axını-2” boru kəmərinin qapanaraq istifadəsiz qalması və ardından müxtəlif texniki bəhanələr nəticəsində “ŞA-“1 boru kəmərinin də dayandırılması bu əsnada neft ixracını iflic vəziyyətə gətirib çıxarıb. Avropa 130 milyard kub metr təbii qaz təchiz edən boru kəmərindən son dərəcə asılı olsa da, güman yalnız müharibənin sona çatmasına qalıb.
Ölkədən qaçan kapital
Həm hərbi səfərbərlik, həm də ölkədəki real vəziyyət yerli investorları da didərgin salmağa başlayıb. Bir-birinə zidd olan münaqişə və biznes anlayışı burun-buruna dayanaraq, daxili imkanları yox həddə çatdırır. Hazırda yerli kapital və onun sahibləri Türkiyə, Qazaxıstan, BƏƏ və Azərbaycan kimi qonşu ölkələrə axın etməyə başlayıb. Həqiqətən də, bəzən müharibənin mənfi tərəfləri olduğu kimi, onun müsbət tərəfləri də olur. Bu arada Rusiyadan gələn kapital axını həm Türkiyədə, həm də Azərbaycanda müəyyən dərəcədə daşınmaz əmlakın qiymətinə və bəzi kiçik və orta biznes sektorların dinamikasına səbəb olub. Hətta sanksiyalardan yaxasını qurtarmağa çalışan bir çox böyük investisiya sahibləri hazırda Dubayın mərkəzində qərar tapıb. Çünki, BƏƏ, Ukrayna-Rusiya müharibəsinə qarşı həm bitərəf qalan, həm də Rusiyaya qarşı sanksiyalara qoşulmayan ölkələrdəndir. Son hesabatlara görə, Dubayda rus vətəndaşları tərəfindən alınan mənzillərin alışı 2022-ci ilin ilk 3 ayında 67% təşkil edib. Statistik məlumat bunu göstərir ki, müharibənin başlandığı ilk 10 gündə Rusiyadan 200 mindən çox vətəndaş BƏƏ-yə üz tutub.
Amansız müharibə Rusiyadan təkcə kapitalı deyil, 100 minlərlə beyin və bacarıqları da ölkədən perik salıb. Ölkədəki vəziyyətdən dolayı nə bir alim, nə də incəsənət xadimi mövcud hakimiyyətin qanadı altında yaşamaq niyyətində deyil. Görünür, yaxında bir quş belə ölkənin səmasında uçmaq istəməyəcək. Baş verənlər acı olsa da, müharibə hələ də hər iki tərəfə ciddi ziyan verərək, hər növ imkanları azaldır. Yəni, bir tərəfdən ölkənin sərvəti tükənir, digər tərəfdən isə başqa ölkələr həmin imkanlara sahib olur.
Elnur Ənvəroğlu
